بلاکچین دنیایی مملو از داده‌های خام است. در هر لحظه میلیون‌ها و شاید میلیاردها داده مربوط به خریدوفروش توکن‌ها، فعالیت‌های دیفای، معاملات NFT و بازی‌های بلاکچینی ثبت می‌شوند؛ اما یافتن اطلاعات مفید در میان این حجم عظیم آن‌هم به‌صورت قابل‌درک برای ما انسان‌ها کار ساده‌ای نیست. اگر بخواهیم بفهمیم کدام پروژه دیفای بیشترین کاربر را جذب کرده یا هزینه تراکنش‌ها در یک شبکه خاص چقدر تغییر کرده است، به ابزاری نیاز داریم که داده‌های پراکنده بلاکچین را به اطلاعات قابل‌فهم تبدیل کند.
یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیل داده‌های آنچین سایت دون آنالیتیکس (Dune Analytics) است. این پلتفرم، تمام داده‌های روی زنجیره ازجمله آدرس‌های ارسال و دریافت، کارمزد تراکنش‌ها و حجم معاملات را به اطلاعات قابل‌خواندن و تحلیل تبدیل می‌کند. مزیت دیگر دون آنالیتیکس این است که می‌توانیم از تحلیل‌هایی که دیگران می‌نویسند استفاده کنیم یا با کمک کد نویسی به زبان SQL، اطلاعات مورد نیازمان را استخراج کنیم و داشبوردهای اختصاصی بسازیم. در این مقاله از مجله نوبیتکس، قدم‌به‌قدم آموزش کار با سایت Dune Analytics از نحوه عضویت و بررسی داشبوردهای عمومی تا ایجاد گزارش‌های پیشرفته را یاد می‌گیریم. اگر برای کاوش در دنیای بلاکچین آماده‌اید، در این مطلب با ما همراه باشید.
دون آنالیتکیس چیست؟
دون آنالیتیکس (Dune Analytics) پلتفرمی برای تحلیل داده‌های آنچین است که به کاربران اجازه می‌دهد اطلاعات موجود در بلاکچین را به داده‌های قابل‌فهم و بصری تبدیل کنند. این ابزار بهطور خاص برای تحلیلگران، سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان طراحی شده است تا بتوانند روندها، رفتار کاربران و فعالیت‌های پروژه‌های مختلف را بررسی کنند. دون آنالیتیکس در ابتدا کار خودش را با پشتیبانی از اتریوم شروع کرد؛ اما اکنون از ۱۰۰ شبکه از جمله، بیت کوین، بایننس اسمارت چین، آربیتروم، سولانا، پالیگان، اولنچ و آپتیمیزم پشتیبانی می‌کند. کاربران می‌توانند از طریق نوشتن کوئری‌ها، داده‌های شبکه‌های پشتیبانی‌شده را استخراج و تحلیل کنند.
کوئری (Query) یا پرس‌وجو، یک دستور است که برای جستجو و فیلترکردن داده‌ها در دیتابیس استفاده می‌شود. دون آنالیتیکس این امکان را فراهم می‌کند تا کاربران بتوانند با استفاده از SQL که یک زبان استاندارد برای مدیریت پایگاه داده است، داده‌های بلاکچینی را به‌شکل سفارشی تحلیل کنند. به این ترتیب، شما می‌توانید با ارسال درخواست، اطلاعاتی مانند تعداد کاربران فعال یک پروتکل دیفای، حجم معاملات یک توکن یا میزان کارمزدهای پرداخت‌شده در یک بلاک خاص را استخراج کنید.
یکی از ویژگی‌های مهم دون آنالیتیکس رویکرد متن‌باز و جامعه‌محور آن است؛ به این معنا که داشبوردها و کوئری‌هایی که دیگران ایجاد کرده‌اند، به‌جز مواردی که بهطور خصوصی منتشر می‌شوند، بهطور عمومی و رایگان در دسترس هستند. این رویکرد باعث می‌شود جامعه کاربران بتوانند از داده‌های یکدیگر استفاده کنند و به تحلیل‌های دقیق‌تری برسند.
تاریخچه راه‌اندازی و بنیانگذاران دون آنالیتیکس
بنیانگذاران سایت دون آنالیتیکس فردریک هاگا (Fredrik Haga) و متس اولسن (Mats Olsen) هستند. آن‌ها در سال ۲۰۱۸ در شهر اسلو، نروژ این شرکت را تأسیس و یک‌سال بعد به‌صورت رسمی آن را راه‌اندازی کردند. در اوت ۲۰۲۰، تیم Dune موفق شد ۲ میلیون دلار سرمایه اولیه جذب کند. با رشد پلتفرم و استقبال کاربران از ابزارهای تحلیلی دون، در نوامبر ۲۰۲۱ سرمایه‌گذاران در دور تأمین مالی سری A مبلغ ۸ میلیون دلار برای این پروژه هزینه کردند. در نهایت، در سال ۲۰۲۲، دون آنالیتیکس با جذب ۶۹٫۴ میلیون دلار در سری B، به ارزشی معادل ۱ میلیارد دلار دست یافت. پس از این موفقیت، تیم تصمیم گرفت نام برند را ساده‌تر کند. بنابراین کلمه «آنالیتیکس» را حذف کرد تا فقط با نام «دون» شناخته شود.
دون آنالیتیکس چطور کار می‌کند؟
دون یک پایگاه‌داده قدرتمند است که اطلاعات آنچین را مستقیماً از نودهای بلاکچینی و داده‌های آفچین را از ارائه‌دهندگان شخص ثالث دریافت می‌کند. این پلتفرم را می‌توان یک گردآورنده کوئری برای داده‌های بلاکچینی در نظر گرفت که به کاربران اجازه می‌دهد اطلاعات مورد نظر خود را از بلاکچین استخراج و تحلیل کنند. کاربرانی که با زبان SQL آشنا باشند، می‌توانند کوئری‌های اختصاصی بنویسند و داده‌های بلاکچین را پردازش کنند. بهطور مثال با نوشتن یک کوئری می‌توانید میزان ارزش کل قفل‌شده (TVL) در پروتکل دیفای موردنظرتان را در بازه‌های زمانی مختلف بررسی کنید یا ببینید کدام‌یک از پلتفرم‌های وام‌دهی کاربران بیشتری جذب کرده و جریان نقدینگی بالاتری دارد. تمام داده‌های حاصل از کوئری‌ها را می‌توانید به نمودارها و گراف‌های مختلف تبدیل کنید تا درک و تحلیل آن‌ها راحت‌تر باشد.
کاربرانی که دانش کدنویسی ندارند، می‌توانند از داشبوردهای عمومی موجود در دون استفاده کنند. این داشبوردها را کاربران دیگر ساخته‌اند که طیف وسیعی از اطلاعات آنچین در حوزه‌های مختلف ازجمله دیفای، میم‌کوین‌ها، NFTها، صرافی‌های غیرمتمرکز، بازهای بلاکچینی و غیره را ارائه می‌دهند.
آموزش کار با سایت Dune Analytics
برای استفاده از سایت تحلیلی دون آنالیتیکس کافی است به آدرس https://dune.com/ بروید. خوشبختانه، دسترسی به Dune رایگان است و با عضویت در سایت می‌توانید از داشبوردهای عمومی استفاده کنید؛ اما برای دسترسی به امکانات بیشتر یا فعالیت‌های تیمی می‌توانید با پرداخت حق عضویت از سرویس‌های ویژه دون استفاده کنید.
عضویت در سایت دون آنالیتیکس
ثبت نام در سایت دون آنالیتیکس نیاز به اطلاعات چندانی ندارد. در صفحه اصلی روی Sign Up کلیک کنید. در پنجره جدیدی که باز می‌شود، یک نام انتخابی برای اکانت خود، آدرس ایمیل و رمز عبورتان را در کادرهای مربوطه وارد کنید و در نهایت روی گزینه Create Account بزنید.
بعد از عضویت در سایت، صفحه‌ای شبیه به تصویر زیر را مشاهده می‌کنید که شمای کلی آن بسیار ساده است.
در ادامه با عملکرد هر یک از منوهای موجود در این صفحه بهطور مختصر آشنا می‌شویم:
۱. نوار بالا
- Create: ساخت داشبوردها و کوئری‌های جدید
- Library: دسترسی به کوئری‌ها و داشبوردهای ذخیره‌شده یا مورد علاقه
- Discover: داشبوردها و کوئری‌های جدیدی که کاربران ایجاد کرده‌اند
- Metrics: بخشی برای بررسی شاخص‌های کلیدی دون مانند کارمزد تراکنش‌ها، حجم معاملات و تعداد تراکنش‌ها در شبکه‌های مختلف
- Search Bar: نوار جستجوی داشبوردها، کوئری‌ها و داده‌های موردنظر
- Get Started / Pricing / Docs: راهنمای استفاده، پلن‌های قیمت‌گذاری و مستندات دون آنالیتیکیس.
۲. منوی سمت چپ
این منو شامل سه بخش مجزا است:
دسته‌بندی‌ها (Categories)
- Content: محتواهای ایجاد شده در دون شامل داشبوردها و کوئری‌ها
- Creators: سازندگان داشبوردهای و کوئری‌ها
- Blockchains: نمایش اطلاعات مربوط به محتواهای ایجاد شده درباره شبکه شامل تعداد داشبوردها و سازندگان، سازندگان برتر، پروژه‌های رمزگشایی شده و همچنین اطلاعات مربوط به فعالیت‌های شبکه از جمله تعداد تراکنش‌ها، آدرس‌های فعال و ارزش دلاری TVL در سایت دیفای لاما.
فیدها (Feeds)
- Trending: داشبوردهایی که درحال‌حاضر محبوب‌تر هستند
- Most Popular: داشبوردهایی که بیشترین بازدید و استفاده را داشته‌اند. می‌توانید از فیلتر بازه‌های زمانی مختلف روز، هفته و ماه گذشته استفاده کنید
- Recently Viewed: داشبوردهایی که اخیرا مشاهده کرده‌اید
- Your Favorites: داشبوردها و کوئری‌هایی که خودتان ذخیره کرده‌اید
- Updates from your team: اگر به‌صورت تیمی فعالیت می‌کنید، به‌روزرسانی‌های مربوط به تیم را می‌توانید در این قسمت مشاهده کنید.
نمایش (Show)
- Dashboards & Queries: نمایش ترکیبی داشبوردها و کوئری‌ها
- Dashboards: نمایش فقط داشبوردها
- Queries: نمایش فقط کوئری‌ها.
۳. لیست داشبوردها
در بخش اصلی صفحه، لیستی از داشبوردها و کوئری‌ها قابل‌مشاهده است که هر ردیف اطلاعات زیر را شامل می‌شود:
- نام داشبورد: عنوان داشبورد (مانند Solana memecoins Profitable wallets)
- سازنده: نام کاربری سازنده داشبورد (مانند maditim@)
- زمان انتشار: مدت زمانی که از ایجاد داشبورد یا کوئری گذشته است
- هشتگ‌ها: نشان‌دهنده موضوع محتوا (مثلا #Solana یا #Memecoin)
- تعداد بازدیدها و تعاملات: عددی که نشان می‌دهد داشبورد چقدر مورد پسند بوده است.
مشاهده داشبوردهای عمومی دون آنالیتیکس
تا اینجا با نمای کلی Dune Analytics و کاربرد گزینه‌های مختلف آن آشنا شدیم. حالا می‌توانید با کلیک روی هر داشبورد داده‌های مربوط به آن را مشاهده کنید. اگر دنبال اطلاعات خاصی هستید آن را در نوار جستجو تایپ کنید یا برای دستیابی به نتیجه دقیق‌تر از جستجوی پیشرفته کمک بگیرید. مثلا برای پیداکردن محتواهای مربوط به دیفای می‌توانید از فیلتر tags:defi و برای یافتن استیبل کوین‌ها بدون UST از فیلتر tags:ust- استفاده کنید.
با کلیک روی هر داشبورد، مجموعه‌ای از داده‌های عددی، نمودارهای گرافیکی و تحلیل‌های تصویری نمایش داده می‌شود. این داشبوردها معمولاً اطلاعاتی مانند حجم معاملات، تعداد کاربران فعال، آدرس‌های فعال، درآمد ماینرها و نودها، کارمزد تراکنش‌ها، ارزش کل قفل‌شده (TVL) و سایر معیارهای کلیدی آنچین را دراختیار شما می‌گذارند. بهطور مثال در تصویر زیر که داشبوردی مربوط به معیارهای صرافی‌های غیرمتمرکز است، اطلاعاتی مانند حجم معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز در ۲۴ ساعت و هفت روز گذشته، سهم اتریوم از حجم معاملات دکس‌ها در اکوسیستم EVM، رتبه‌بندی دکس‌ها از نظر حجم معاملات و زنجیره‌هایی که بیشترین حجم معاملات دکس‌ها را دارند نمایش می‌دهد. برخی از داشبوردها حجم زیادی از اطلاعات را ارائه می‌دهند که با اسکرول روی صفحه می‌توانید تمام داده‌ها را مشاهده کنید. به‌علاوه، ممکن است بارگذاری این صفحات اندکی طول بکشد.
ایجاد داشبورد جدید در دون آنالیتیکس
برای ایجاد داشبورد جدید، گوشه سمت چپ صفحه اصلی سایت در منوی Create روی New Dashboard کلیک کنید. سپس در پنجره جدیدی که باز می‌شود، نام انتخابی داشبوردتان را در نوار Dashboard Name بنویسید و روی Save & Open کلیک کنید. توجه داشته باشید که لینک داشبورد از نام انتخابی شما ساخته می‌شود و امکان تغییر آن وجود ندارد، بنابراین در انتخاب نام اولیه دقت کنید. نکته دیگر این است که اگر می‌خواهید داشبورد شما به‌صورت عمومی به نمایش در نیاید، باید تیک گزینه Make Private را بزنید.
مشاهده کوئری‌های عمومی در دون آنالیتیکس
برای مشاهده کوئری‌های عمومی، از فیلتر Show در صفحه اصلی، گزینه Query را انتخاب کنید تا فقط کوئری‌ها را نمایش دهد. حالا محتوای مرتبط با درخواست خود را بیابید و روی آن کلیک کنید. در این قسمت هم می‌توانید از طریق جستجوی پیشرفته، نتایج دقیق‌تری را بیابید. در مثال زیر یک کوئری مرتبط با درآمد پلتفرم پامپ فان را می‌بینید. با کلیک روی گزینه‌هایی که در کادر قرمز پایین صفحه قابل‌مشاهده است، می‌توانید از نتایج این درخواست مطلع شوید. اگر فکر می‌کنید این کوئری برای هدف شما مناسب است، می‌توانید با کلیک روی گزینه Fork در گوشه سمت راست، آن را در صفحه خودتان کپی و در صورت نیاز اصلاحات مورد نظر را روی آن اعمال کنید.
حالا می‌توانید برای فرمت نمایش نتایج در صفحه شخصی خودتان تصمیم بگیرید و با استفاده از گزینه‌های موجود تغییرات لازم را اعمال کنید.
ایجاد کوئری در دون آنالیتیکس
برای ایجاد کوئری در صفحه اصلی در منوی Create روی گزینه New Query کلیک کنید. اکنون برای به‌دست آوردن اطلاعات و افزودن آن‌ها به داشبورد شخصی دو راه پیش روی شما است؛ می‌توانید از کوئری‌هایی که دیگران نوشته‌اند استفاده کنید یا خودتان کوئری جدید بنویسید. خوشبختانه، تمام کوئری‌های عمومی قابلیت کپی‌شدن دارند. اگر آشنایی اندکی با زبان SQL دارید، می‌توانید از حاصل کار سایر کدنویس‌ها استفاده کنید و با یک سری اصلاحات جزئی به هدف خود برسید. درهرصورت، برای ایجاد کوئری باید درخواست خود را در کادر زرد رنگی که در تصویر زیر می‌بینید، وارد کنید و در انتها روی گزینه Run بزنید. حالا باید منتظر بمانید تا درخواست شما پردازش شود و نتایج به نمایش درآید.
نکته جذابی که درباره نوشتن کوئری‌ها وجود دارد این است که می‌توانید از هوش مصنوعی دون (Dune AI) استفاده کنید. در این روش فقط کافی است پرامپت مورد نظرتان را در نوار قرمز رنگی که در تصویر بالا نشان داده شده بنویسید تا هوش مصنوعی دستور شما را به زبان SQL تبدیل کند. بهطور مثال، اگر می‌خواهید از حجم معاملات بازار اوپن‌سی در ۲۴ ساعت و ۷ روز گذشته آگاه شوید، می‌توانید پرامپتی مانند Find the OpenSea Volumw for last 24 hours and 7 days را بنویسید تا هوش مصنوعی، کوئری مربوط به آن را تولید کند.
نحوه تبدیل نتایج به تصاویر گرافیکی
بعد از اینکه کوئری مورد نظر شما اجرا و داده‌ها بازیابی شد، نتایج به‌صورت جدول نمایش داده می‌شوند. حالا اگر می‌خواهید داده‌ها را در قالب نمودار ببینید، روی New کلیک و از میان انواع نمودارها شامل نمودار میله‌ای، مساحتی، پراکندگی، خطی و دایره فرمت دلخواه خود را انتخاب کنید.
لازم به یادآوری است که در صفحه ایجاد کوئری‌ها، مجموعه‌ای از داده‌های گزینشی (Curated Data) ارائه‌شده است که فرایند کوئری‌نویسی و تحلیل داده‌های بلاکچین را آسان‌تر می‌کند. این جدول‌ها که بر اساس داده‌های خام بلاکچین ساخته شده‌اند، نقش یک لایه پردازش‌شده را دارند و دسترسی به اطلاعات مورد نیاز را برای تحلیلگران بلاکچین تسهیل می‌کنند. برای مثال، dex.trades اطلاعات مربوط به معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز را از منابع مختلف جمع‌آوری می‌کند و یک نمای کامل از همه تراکنش‌ها ارائه می‌دهد. این یعنی شما به‌جای بررسی داده‌های خام، می‌توانید به‌راحتی از اطلاعات پردازش‌شده استفاده کنید و سریع‌تر به نتیجه برسید. همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید، داده‌های گزینشی در چهار بخش ارائه شده‌اند:
- Asset Tracking: داده‌های مربوط به توکن‌های مختلف و نقل‌وانتقال آن‌ها روی بلاکچین
- Trading: شامل داده‌های مربوط به معاملات ارزهای دیجیتال، حجم خرید و فروش، نقدینگی و سایر شاخص‌های مرتبط
- Lables: مجموعه‌ای از داده‌های مربوط به آدرس‌های کیف پول و قراردادهای هوشمند
- All Curated Data: ترکیبی از تمام داده‌های فوق که تیم دون گردآوری کرده است.
در این صفحه، علاوه بر دسترسی به داده‌های گزینشی، سه بخش دیگر هم وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:
My Data
- Materialized View: کوئری‌هایی که نتایج آن‌ها پیش‌ذخیره شده‌اند تا در دفعات بعدی سریع‌تر بارگذاری شوند. با استفاده از این قابلیت کاربر می‌تواند به‌راحتی از نتایج یک کوئری بارها و بارها در سایر درخواست‌ها استفاده کند.
- Uploads: داده‌هایی که خود کاربر آپلود کرده است. این قابلیت به کاربر امکان می‌دهد داده‌های خارجی خودش را در کنار داده‌های بلاکچین تجزیه و تحلیل کند.
- Favorites: کوئری‌ها، داشبوردها یا مجموعه داده‌هایی که کاربر به لیست علاقه‌مندی خود اضافه کرده است.
- On This Query: داده‌هایی که مستقیما به کوئری در حال اجرا مربوط می‌شوند.
Blockchain Data
- Decoded Project: داده‌های مربوط به پروژه‌های بلاکچینی که Dune رمزگشایی کرده است و به‌صورت ساختاریافته ارائه داده است.
- Raw Blockchain Data: شامل اطلاعات خام بلاکچین که هنوز پردازش و رمزگشایی نشده‌اند.
Community Data
- Uploads: داده‌هایی که سایر کاربران در سطح عمومی آپلود کرده‌اند و می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
جمع‌بندی
دون (Dune) یک پلتفرم تحلیلی قدرتمند برای واکاوی داده‌های آنچین است که به کاربران اجازه می‌دهد درک عمیق‌تری از فعالیت‌های بلاکچینی داشته باشند. مزیت کلیدی این پلتفرم دسترسی آسان و رایگان است. هر کسی می‌تواند با کمک داشبوردهای عمومی، بدون نیاز به مهارت فنی خاص، تصویر شفافی از آنچه در شبکه‌های بلاکچینی رخ می‌دهد به دست آورد. به‌علاوه، اگر با زبان SQL آشنا باشید و در نوشتن کوئری مهارت داشته باشید، دون آنالیتیکس به شما اجازه می‌دهد داده‌های خام را استخراج کنید و تحلیل‌های اختصاصی خود را انجام دهید. این یعنی شما دیگر وابسته به گزارش‌های آماده نیستید و می‌توانید اطلاعات شخصی‌سازی‌شده دقیق‌تری را دریافت کنید.
در دنیای کریپتو، اطلاعات آنچین شبیه یک نقشه گنج است که مسیرهای پنهان بازار را نشان می‌دهد. دون آنالیتیکس این امکان را برای شما فراهم کرده است تا در دنیای ارزهای دیجیتال یک قدم از دیگران جلوتر باشید.
سؤالات متداول
دون آنالیتیکس (Dune Analytics) پلتفرمی برای تحلیل داده‌های آنچین است که به کاربران اجازه می‌دهد اطلاعات موجود در بلاکچین را به داده‌های قابل‌فهم و بصری تبدیل کنند.
بله، استفاده از داشبوردها و کوئری‌های عمومی رایگان است؛ اما برای دسترسی به امکانات بیشتر باید حق اشتراک سرویس‌های ویژه را بپردازید.
می‌توانید به داشبوردهایی که سایر کاربران ایجاد کرده‌اند مراجعه کنید یا از طریق نوشتن کوئری اطلاعات مورد نیاز خودتان را استخراج کنید.
خیر، تاکنون هیچ توکنی برای این پلتفرم عرضه نشده است.
