شبکه بیت کوین، یکی از امن‌ترین بلاک‌چین‌های جهانی است که روزانه چند صدهزار تراکنش را پردازش می‌کند. بااین‌حال، تمام درخواست‌های ثبت‌شده در شبکه بیت کوین پردازش نمی‌شوند و این احتمال وجود دارد که در نتیجه عوامل مختلفی، تراکنشی تأیید نشود. به همین دلیل، ضروری است که با چرایی رخ‌دادن این موضوع آشنا باشید و بدانید که چطور می‌توانید از معلق شدن تراکنش خود جلوگیری کنید. در این مقاله از نوبیتکس، درباره تراکنش معلق صحبت می‌کنیم.
فرایند ثبت و تأیید تراکنش در شبکه بیت کوین چگونه انجام می‌شود؟
پیش از بررسی چرایی تأییدنشدن تراکنش بیت کوین، ابتدا باید با ماهیت تراکنش و نحوه کارکرد آن در شبکه آشنا شوید. ماهیت تراکنش در شبکه بیت کوین، مشابه سیستم بانکی سنتی است و به‌معنی انتقال بیت کوین از آدرس A به آدرس B است.
این تراکنش‌ها، از طریق کیف پول‌های ارز دیجیتال انجام می‌شوند که مخصوص ذخیره‌سازی و انتقال ارزهای دیجیتال هستند و در انواع مختلف کیف پول موبایل، دسکتاپ و سخت‌افزاری وجود دارند.
برای ثبت تراکنش بیت کوین، کافی است مبلغ و آدرس مقصد را وارد کنید تا پس از پرداخت کارمزد، پردازش تراکنش انجام شود. البته در پس‌زمینه این فرایند ساده، پیچیدگی‌های فنی وجود دارند که امنیت تراکنش را تأمین می‌کنند.
کلید خصوصی و عمومی
در شبکه بیت کوین، شما در هر کیف پول دو کلید در اختیار دارید که یکی عمومی (Public) و دیگری خصوصی (Private) است. با رمزنگاری کلید عمومی، آدرس کیف پول شما به دست می‌آید که اطلاعات محرمانه‌ای نیست و باید آن را برای دریافت بیت کوین در اختیار ارسال‌کننده قرار دهید. این کلید خصوصی است که باید کاملاً محرمانه بماند؛ زیرا با استفاده از آن می‌توان به بیت کوین‌های شما دسترسی داشت.
کلید خصوصی در تراکنش‌ها نقشی حیاتی دارد و به‌کمک آن، شما تراکنش خود را امضا می‌کنید تا مالکیت بر بیت‌کوین‌ها را تأیید کرده و آنها را به شخص جدید منتقل کنید. پس از امضا، تراکنش به شبکه بیت کوین فرستاده می‌شود تا در بلاکچین ثبت شود.
برای درک بهتر این فرایند، کارت‌بانکی خود را در نظر بگیرید. کلید عمومی، همانند شماره کارت شما است که آن را می‌توانید به دیگران نشان دهید. کلید خصوصی، رمز کارت شما است که باید در زمان تراکنش آن را وارد کنید و اگر اشتباه باشد، تراکنش انجام نمی‌شود.
کیف پول شما فرایند ثبت کلید خصوصی را انجام می‌دهد و به همین دلیل است که برای هر تراکنش، نیازی به ثبت دستی این کلید ندارید.
پس از انجام مراحل، تراکنش ثبت و به شبکه ارسال می‌شود. البته باید بدانید که در شبکه بیت کوین، ثبت تراکنش به‌معنای تأیید و انجام‌شدن آن نیست.
منظور از تراکنش تأیید نشده بیت کوین چیست؟
زمانی که در شبکه بیت کوین تراکنشی ثبت می‌کنید، تراکنش شما به لیست ممپول (Mempool) اضافه می‌شود. ممپول فضایی است که تمام تراکنش‌های تأیید نشده بیت کوین موقتاً در آن نگهداری می‌شوند تا به‌مرورزمان اعتبارسنجی شوند. بنابراین، تراکنش‌های ثبت‌نشده آنهایی هستند که در ممپول قرار دارند و هنوز در بلاکچین ثبت نشده‌اند.
اعتبارسنجی این تراکنش‌ها برعهده استخراج‌کنندگان یا ماینرهای شبکه است. این استخراج‌کنندگان حق انتخاب دارند و معمولاً تراکنش‌هایی را برای پردازش انتخاب می‌کنند که کارمزد بیشتری برای آنها پرداخت شده است. هر استخراج‌کننده پس از پردازش تراکنش، کارمزد پرداختی را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کند و به همین دلیل، کارمزد نقش مستقیمی در سرعت پردازش تراکنش‌ها دارد.
هرچه تراکنش کارمزد بیشتری داشته باشد، سریع‌تر تأیید می‌شود؛ درحالی‌که تراکنش‌های کم‌کارمزد ممکن است به‌مدت طولانی در وضعیت تأیید نشده باقی بمانند. اغلب اوقات این تراکنش‌ها بعد از ۱۴ روز حذف می‌شوند. البته اگر قرار است بیت کوین را به پلتفرم خاصی ارسال کنید، این زمان به چند دقیقه تا حداکثر ۱ روز کاهش می‌یابد؛ چرا که کسب‌وکارها اگر بیت کوین را در بازه زمانی کوتاه دریافت نکنند، وضعیت تراکنش شما را به ناموفق تغییر می‌دهند.
توجه داشته باشید که تراکنش تأیید نشده لزوماً به‌معنی ناموفق‌بودن یا حذف‌شدن آن نیست. مدت‌زمان باقی‌ماندن در ممپول متفاوت است و درصورتی‌که تراکنش شما برای مدت طولانی در وضعیت تأیید نشده باقی بماند، فرصت آن را دارید که اقداماتی برای تأیید سریع‌تر آن انجام دهید.
چگونه وضعیت تراکنش‌های بیت کوین را بررسی کنیم؟
باتوجه‌به احتمال قفل‌شدن تراکنش در وضعیت تأیید نشده، ضروری است که در زمان ثبت تراکنش بیت کوین وضعیت آن را دنبال کنید تا مطمئن شوید که تراکنش به‌درستی ثبت و پردازش شده است. برای بررسی وضعیت تراکنش خود می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید:
بررسی در بلاکچین اکسپلورر
بلاک چین بیت کوین یک فضای شفاف است که اطلاعات عمومی را در اختیار تمام کاربران قرار می‌دهد. مرورگرهای بلاکچین این امکان را به شما می‌دهند تا به‌راحتی در این منبع اطلاعاتی جستجو کرده و داده‌های مختلف را بررسی کنید. مواردی مانند تراکنش‌ها، بلاک‌ها، آدرس‌های شبکه بیت کوین، موجودی هر آدرس و سوابق جابه‌جایی دارایی‌ها، ازجمله اطلاعاتی هستند که در وب‌سایت‌های مرورگر بلاکچین در دسترس کاربران قرار می‌گیرند.
هر تراکنش در شبکه بیت کوین یک شناسه مخصوص دارد که به آن Transaction ID یا TXID گفته می‌شود و آن را در زمان ثبت تراکنش دریافت خواهید کرد. کافی است که این شناسه را کپی کرده و در وب‌سایت‌هایی مانند Blockchair.com یا Blockchain.com وارد کنید تا امکان بررسی اطلاعات تراکنش برایتان فراهم شود.
در صفحه جزئیات تراکنش، موارد مهمی از جمله وضعیت تراکنش، تعداد تأییدهای انجام‌شده، کارمزد پرداخت‌شده، شماره بلاکی که تراکنش در آن قرار دارد و حجم داده تراکنش به شما نمایش داده می‌شود. اگر تعداد تأییدهای تراکنش صفر باشد، به این معنی است که تراکنش هنوز تأیید نشده است و در صف انتظار قرار دارد.
بخش وضعیت تراکنش در کیف پول‌ها
امروزه تقریباً تمام کیف پول‌ها نیز اطلاعات مرتبط با وضعیت تراکنش را در اختیار شما قرار می‌دهند. اگر بیت کوین‌های خود را از یک کیف پول مانند تراست ولت (Trust Wallet) ارسال کرده‌اید، می‌توانید با مراجعه به بخش تاریخچه تراکنش‌های کیف پول جزئیات تراکنش خود را مشاهده کنید و وضعیت آن را ببینید. این داده به‌صورت لحظه‌ای به‌روزرسانی می‌شود و نیازی نیست که حتماً از مرورگر بلاکچین استفاده کنید.
بخش وضعیت تراکنش یا پشتیبانی صرافی‌ها
صرافی‌ها نیز در زمان انتقال ارزهای دیجیتال داده‌های مهمی ازجمله وضعیت تراکنش را به شما نشان می‌دهند. بنابراین، اگر بیت کوین خود را از کیف پول یک صرافی ارسال کرده‌اید، می‌توانید با مراجعه به سایت یا اپلیکیشن صرافی وضعیت تراکنش خود را دنبال کنید. صرافی‌های متمرکز مانند نوبیتکس دارای تیم پشتیبانی هم هستند که می‌توانید به‌کمک آنها وضعیت تراکنش خود را جویا شده و در صورت مشاهده مشکلی آن را به‌سرعت رفع کنید. البته صرافی‌های متمرکز معمولاً کارمزدهای موردنیاز برای پردازش سریع تراکنش را به کاربران پیشنهاد می‌دهند و به‌ندرت تراکنش صرافی‌ها در وضعیت تأیید نشده باقی می‌ماند.
دلایل اصلی معلق ماندن تراکنش‌ها چیست؟
کارمزد پایین مهم‌ترین و رایج‌ترین دلیل معلق‌ماندن تراکنش‌های بیت کوین است اما دلایل دیگری هم در این میان وجود دارند.
یکی از این دلایل، ازدحام شبکه است. معمولاً در زمان‌هایی که قیمت بیت کوین نوسان زیادی دارد و فعالیت صرافی‌ها افزایش شدیدی پیدا کرده است، کاربران به‌طور هم‌زمان تعداد زیادی تراکنش به شبکه ارسال می‌کنند که می‌تواند به پر شدن ممپول و ظرفیت محدود بلاک‌ها منجر شود. در این شرایط، فقط تراکنش‌هایی که کارمزد بالاتری دارند تأیید می‌شوند و باقی تراکنش‌ها با تأخیر پردازش می‌شوند یا اصلاً پردازش نخواهند شد. تراکنش‌هایی که کارمزد کمتری دارند به‌مرور حذف می‌شوند تا فضا برای تراکنش‌های جدید فراهم شود.
حجم تراکنش نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. هر تراکنش بر اساس اطلاعات ثبت‌شده در آن حجم متفاوتی دارد و اگر تراکنشی شامل داده‌های زیادی باشد، حجم بیشتری در بلاک اشغال می‌کند. اگر کارمزد این تراکنش‌های بزرگ به‌درستی تنظیم نشده باشند، ماینرها تراکنش‌ها کوچک‌تر را ترجیح خواهند داد.
علاوه بر این، گاهی اوقات ممکن است مشکلات فنی در کیف پول یا قطعی شبکه باعث شود تا تراکنش به‌درستی ارسال نشده و در ممپول قرار نگیرد. البته این وضعیت به‌ندرت رخ می‌دهد و معمولاً با بهبود وضعیت شبکه و ثبت دوباره درخواست رفع می‌شود. البته شبکه بیت کوین از زمان عرضه تا به امروز، عملکرد بسیار ایدئالی داشته و به‌جز برخی اختلالات جزئی، هرگز قطع نشده است.
چطور تراکنش معلق را تأیید کنیم؟
حال سؤال اینجاست که آیا می‌توان به تأیید تراکنش معلق امید داشت یا نه. پاسخ مثبت است. اگر پردازش تراکنش طول کشید و در وضعیت تأیید نشده باقی ماند، می‌توانید به کمک چند روش تراکنش معلق شده خود را در صف اعتبارسنجی قرار دهید. برخی از مهم‌ترین آنها را در ادامه توضیح می‌دهیم:
روش جایگزینی با کارمزد (Replace-By-Fee یا RBF)
اگر دلیل پردازش‌نشدن تراکنش شما کارمزد کم آن است، یکی از راه‌حل‌های ساده استفاده از روش RBF است. در این روش، شما تراکنش را تکرار می‌کنید اما این‌بار کارمزد بیشتری برای آن تنظیم می‌کنید تا جایگزین قبلی شود و ماینرها آن را پردازش کنند.
توجه داشته باشید که تمام تراکنش‌ها قابلیت جایگزینی با کارمزد را ندارند. کیف پول مورداستفاده شما باید از این قابلیت پشتیبانی کند و تازه، باید پیش از ثبت سفارش آن را فعال کرده باشید. اگر نه، تراکنش‌های تأیید نشده شما قابل‌جایگزینی نخواهند بود و باید از روش‌های دیگری استفاده کنید. در ضمن، تراکنش جایگزین‌شده به‌صورت آنی پردازش نمی‌شود و بر اساس افزایش کارمزد انجام‌شده، ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
جبران معامله والد (Child Pays for Parent یا CPFP)
CPFP یکی دیگر از روش‌های افزایش سرعت پردازش و پردازش تراکنش‌های تأیید نشده بیت کوین است. در این روش، اگر تراکنش اصلی شما کارمزد کمی دارد و در ممپول باقی‌مانده است، یک تراکنش جدید با کارمزد بیشتر ایجاد می‌کنید که از خروجی تراکنش والد استفاده می‌کند. به تراکنش اصلی والد و به تراکنش دوم فرزند می‌گوییم.
در شبکه بیت کوین، برای اینکه تراکنش جدید (فرزند) تأیید شود، تراکنش اصلی (والد) نیز باید تأیید شود. بنابراین، ماینرها با مشاهده کارمزد بالای تراکنش فرزند، آن را پردازش می‌کنند و تراکنش اصلی نیز تأیید می‌شود. هرچند باید کارمزد فرزند به‌اندازه کافی بالا باشد که پردازش دو تراکنش را برای استخراج‌کننده به‌صرفه کند.
این روش هم برای تمام تراکنش‌ها قابل‌انجام نیست. به‌عنوان مثال، اگر تراکنش والد خروجی نداشته باشد، نمی‌توان تراکنش فرزند را ایجاد کرد. همچنین برخی پیچیدگی‌های فنی پیرامون این روش وجود دارد که مطالعه و بررسی پیش از استفاده از آن را ضروری می‌کند. یکی از پلتفرم‌هایی که در این راه به شما کمک می‌کنند و CPFP در آن امکان‌پذیر است، xverse نام دارد که ابزار xccelerate را برای ساده‌سازی این فرایند در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
صبر و بررسی شبکه
گاهی اوقات، نیازی نیست کار خاصی انجام دهید و صرفاً کافی است مدتی منتظر بمانید تا تراکنش شما تأیید شود. به‌ویژه اگر تراکنش از طریق کیف پول‌های معتبر یا صرافی‌ها ثبت شده باشد، به‌احتمال بسیار زیاد کارمزد کافی پرداخت شده است و حداکثر چند دقیقه تا چند ساعت تراکنش شما انجام خواهد شد. بااین‌حال، اگر مدت‌زمان زیادی است که تراکنش در وضعیت تأییدنشده باقی مانده است، احتمالاً مشکلی وجود دارد و بهتر است اقدامات لازم را انجام دهید.
راه‌حل افزایش سرعت و احتمال تأیید تراکنش‌ها
باتوجه‌به آنچه گفتیم، واضح است که کارمزد تأثیر مستقیمی در سرعت و احتمال تأیید تراکنش‌های شما دارد. به همین دلیل، در زمان ثبت تراکنش، می‌توانید از سایت‌های مختلفی داده‌های کارمزدهای پرداختی و میانگین کارمزدهای تراکنش‌های بیت کوین را به دست آورید تا دید بهتری نسبت به کارمزد مناسب تراکنش خود داشته باشید. یکی از این سایت‌ها، mempool.space است که داده‌های مفیدی نسبت به کارمزدهای پرداختی کاربران در شبکه و تراکنش‌های تأیید شده در اختیار شما قرار می‌دهد.
علاوه بر آن، صرافی‌ها و کیف پول‌ها نیز گزینه مناسبی برای تعیین کارمزد هستند. می‌توانید مبلغ کارمزد پیشنهادی آنها را برای تراکنش خود بررسی کنید. باتوجه‌به اینکه کارمزدهای شبکه بیت کوین متغیر است، ضروری است که این بررسی را پیش از انجام هر تراکنش داشته باشید.
پس از به‌دست‌آوردن کارمزد حدودی، می‌توانید همان عدد، کمتر یا بیشتر را برای تراکنش خود در نظر بگیرید. واضح است که در صورت پرداخت کارمزد بیشتر، تراکنش شما با سرعت بیشتری پردازش می‌شود و در صورت پرداخت کمتر، ریسک می‌کنید و مدت‌زمان تأیید تراکنش خود را افزایش می‌دهید.
کارمزد تراکنش بیت کوین معمولاً کم است. بااین‌حال، در برخی زمان‌ها به‌دلیل ازدحام شبکه و افزایش حجم تراکنش‌ها، ممکن است که میانگین کارمزد تراکنش بیت کوین به بیش از ۱۰ دلار برسد.
آیا امکان بازگشت یا لغو تراکنش بیت کوین وجود دارد؟
تراکنش ارزهای دیجیتال و بیت کوین، قابل‌بازگشت یا لغو نیستند. بنابراین، پس از ثبت درخواست و ارسال تراکنش به ممپول، راه بازگشتی وجود ندارد. حتی اگر تراکنش در وضعیت تأییدنشده باقی بماند، شما نمی‌توانید به‌سادگی تراکنش را لغو کنید و تراکنش جدیدی به ثبت برسانید.
تراکنش‌های موجود در ممپول، فقط در صورتی لغو می‌شوند که هیچ ماینری آنها را پردازش نکند و حذف شوند. این فرایند در اختیار شما نیست، به‌صورت خودکار انجام می‌شود و می‌تواند تا ۱۴ روز طول بکشد. همچنین راهی برای ویرایش اطلاعات تراکنش وجود ندارد و شما نمی‌توانید به‌عنوان مثال، کارمزد تراکنش اصلی را تغییر دهید.
اگر دقت کنید، در هیچ‌یک از راه‌حل‌هایی که گفتیم، داده‌های تراکنش اصلی تغییر نکرد. صرفاً با ثبت تراکنش جدید، تلاش کردیم جایگزینی برای تراکنش قبلی یا تشویقی برای پردازش سریع‌تر تراکنش اصلی فراهم کنیم.
پس از تأیید تراکنش و اضافه‌شدن آن به بلاکچین نیز تراکنش قطعی است و نمی‌توان آن را برگرداند یا لغو کرد.
جمع‌بندی
قفل‌شدن تراکنش در وضعیت تأییدنشده کابوسی برای بسیاری از کاربران است و باتوجه‌به تغییرات قیمت سریع بیت کوین، ممکن است ضررهای غیرقابل‌جبرانی را رقم بزند. به همین دلیل، مهم است که به کارمزدها توجه داشته باشید تا همواره تراکنش‌های شما در سریع‌ترین زمان تأیید شوند. استفاده از صرافی و کیف پول‌های معتبر، از جمله راه‌هایی است که می‌تواند خیال شما را نسبت به این موضوع راحت کند؛ زیرا این پلتفرم‌ها همواره کارمزد مناسبی برای پردازش سریع تراکنش‌ها پیشنهاد می‌دهند.
سؤالات متداول
تراکنش تأییدنشده بیت کوین، تراکنشی است که به لیست ممپول اضافه شده است؛ اما هنوز هیچ ماینری آن را پردازش نکرده است.
مدت‌زمان پردازش و تأیید یک تراکنش بیت کوین به میزان کارمزد پرداختی آن بستگی دارد و می‌تواند چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
برای اینکه تراکنش‌های شما در سریع‌ترین زمان تأیید شوند، پیشنهاد می‌شود که از صرافی و کیف پول‌های معتبر استفاده کنید تا مطمئن شوید که کارمزد مناسبی برای هر تراکنش پرداخت می‌کنید.
