در روزهای اخیر، اختلاف شدید و کم‌سابقه‌ای بین دونالد ترامپ (رئیس‌جمهور ایالات متحده) و ایلان ماسک (میلیاردر مشهور و مالک شرکت تسلا و شبکه اجتماعی ایکس) شکل گرفته است. دعوای ترامپ و ایلان ماسک ابتدا بر سر یک طرح قانونگذاری بزرگ آغاز شد اما به سرعت جنبه‌های شخصی به خود گرفت. اکنون پرسش بسیاری این است که ریشه این نزاع چیست و آخرین تحولات آن کدام‌اند؟
شروع دعوای ترامپ و ایلان ماسک
ماجرا از یک لایحه بزرگ مالیاتی و هزینه‌ای آغاز شد که ترامپ آن را «طرح بزرگ و زیبا» (One Big Beautiful Bill Act) نامیده بود. این لایحه با هدف تمدید معافیت‌های مالیاتی ۲۰۱۷ ترامپ، افزایش بودجه ارتش و امنیت مرزی و کاهش برخی برنامه‌های رفاهی تدوین شد. یکی از بخش‌های بحث‌برانگیز این طرح، لغو اعتبار مالیاتی خودروهای برقی و تغییر مقررات مربوط به صنعت خودروسازی برقی بود که برای شرکت تسلا (متعلق به ماسک) از اهمیت زیادی برخوردار است. ایلان ماسک که تا همین اواخر از متحدان ترامپ به‌شمار می‌رفت و حتی نقش مشاوره‌ای غیررسمی برای کاخ سفید داشت، از این لایحه به شدت انتقاد کرد. او در توییتی (در شبکه ایکس) بدون تعارف، لایحه ترامپ را «یک افتضاح منزجرکننده» خواند و گلایه کرد که هیچ‌گاه پیش از طرح، آن را ندیده بوده است. این انتقاد تند و ناگهانی ماسک بسیاری از رهبران حزب جمهوری‌خواه را شگفت‌زده کرد، چرا که ماسک تا پیش از این همراهی نزدیکی با جمهوری‌خواهان و شخص ترامپ داشت.
ترامپ ابتدا تلاش کرد دلایل ناراحتی ماسک را کم‌اهمیت جلوه دهد. وی در سخنانی اظهار داشت که «ایلان از لغو اعتبار مالیاتی خودروهای برقی ناراحت شده» و تلویحاً ادعا کرد ماسک صرفاً به خاطر منافع تسلا واکنش نشان می‌دهد. ترامپ همچنین گفت ماسک از مدت‌ها پیش می‌دانست که دولت قصد لغو «الزام خودروهای برقی» را دارد و وقتی این کار انجام شد «او دیوانه شد». ماسک ضمن رد این روایت، تصریح کرد که «چنین ادعایی یک دروغ آشکار است». این شروع تند و تیز اختلاف، نویدبخش یک رویارویی علنی و جنجالی بین رئیس‌جمهور آمریکا و یکی از ثروتمندترین مردان جهان بود.
افشاگری ماسک علیه ترامپ
با بالا گرفتن تنش، ایلان ماسک دامنه حملات خود علیه ترامپ را فراتر از انتقاد از لایحه برد. او ضمن پاسخ‌گویی آنلاین به اظهارات ترامپ، مستقیماً به شخصیت و سابقه سیاسی ترامپ تاخت. ماسک در یکی از پست‌های خود نوشت که «اگر من نبودم، ترامپ انتخابات را باخته بود» و با اشاره به کمک‌های مالی ۲۷۰ میلیون دلاری‌اش به کارزار ترامپ و جمهوری‌خواهان در سال ۲۰۲۴، ترامپ را به «ناسپاسی» متهم کرد. این سخنان نشان داد ماسک احساس می‌کند در پیروزی ترامپ نقش داشته و انتظار قدردانی داشته است.
اقدام بحث‌برانگیزتر ماسک زمانی بود که او به صورت علنی از ایده استیضاح ترامپ حمایت کرد. ماسک یک پست کاربری در شبکه ایکس که خواستار استیضاح ترامپ و جایگزینی او با معاون رئیس‌جمهور جِی‌دی ونس بود را بازنشر کرد و در تأیید آن نوشت: «موافقم». حمایت علنی ثروتمندترین مرد جهان از برکناری رئیس‌جمهور هم‌حزبیش غیرمنتظره بود و شکاف بین آنها را عمیق‌تر کرد.
اوج افشاگری‌های ماسک علیه ترامپ اما با طرح موضوعی جنجالی‌تر رقم خورد. او در ادامه حملات توییتری خود، نام ترامپ را به ماجرای بدنام جفری اپستین گره زد. ایلان ماسک بدون ارائه مدرک مدعی شد که نام دونالد ترامپ در فهرست محرمانه پرونده‌های اپستین آمده است و دولت ترامپ به همین دلیل انتشار کامل این پرونده‌ها را مسکوت گذاشته است. ماسک در پستی نوشت: «وقت انفجار بمب بزرگ است: نام ترامپ در پرونده‌های اپستین است. این همان دلیل واقعی عدم انتشار آنهاست. روزت بخیر، DJT!». او سپس در پست دیگری افزود: «این پست را برای آینده نگه دارید. حقیقت آشکار خواهد شد.». این اتهام بسیار سنگین – که ترامپ را به یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های سوءاستفاده جنسی مرتبط می‌کند – شوک بزرگی در رسانه‌ها ایجاد کرد. هرچند ترامپ پیشتر هرگونه ارتباط جدی با اپستین را انکار کرده و گفته بود «هرگز سوار هواپیمای او یا در جزیره احمقانه‌اش نبوده» است، طرح این ادعا توسط ماسک تنش بین آن دو را به مراتب افزایش داد.
آخرین وضعیت دعوای ترامپ و ایلان ماسک
واکنش ترامپ به حملات ماسک بسیار تند بود. او در مصاحبه‌ای تلویزیونی از «مایوس‌کننده» بودن رفتار ماسک سخن گفت و ابراز تردید کرد که «دیگر رابطه عالی گذشته را با او داشته باشیم». ترامپ سپس در شبکه اجتماعی خود (تروث سوشال) مستقیماً ماسک را هدف قرار داد و نوشت ماسک دچار جنون ضد ترامپ شده و «کاملاً دیوانه شده است». رئیس‌جمهور آمریکا علاوه بر حملات لفظی، تهدیدهای عملی نیز مطرح کرد. او اعلام کرد ساده‌ترین راه صرفه‌جویی در بودجه دولت، قطع کردن «میلیاردها دلار یارانه و قراردادهای دولتی ایلان ماسک» است. به بیان دیگر، ترامپ تهدید کرد که قراردادهای بزرگ دولتی با شرکت‌های ماسک – از جمله اسپیس‌اکس که تأمین‌کننده اصلی خدمات فضایی ناسا است – را لغو خواهد کرد. ترامپ حتی گفت از این تعجب کرده که چرا رئیس‌جمهور قبلی (بایدن) چنین کاری را انجام نداده است. در مقابل، ایلان ماسک با لحنی چالش‌برانگیز پاسخ داد و تهدید قطع همکاری‌ها را بی‌اثر دانست. او ضمن بازنشر دیدگاهی مبنی بر وابستگی ایستگاه فضایی بین‌المللی به اسپیس‌اکس، خطاب به ترامپ نوشت: «بفرمایید، روز من را بسازید!» و بدین ترتیب رئیس‌جمهور را به اقدام عملی تهدیدش، تشویق کرد.
علاوه بر خود ترامپ، برخی از چهره‌های نزدیک به او نیز وارد این کارزار شده‌اند. به طور خاص، استیو بنن مشاور سابق ترامپ خواستار برخورد تند با ایلان ماسک شده است. بنن در اظهاراتی عجیب مدعی شد که باید وضعیت اقامت ایلان ماسک در آمریکا بررسی شود زیرا به اعتقاد وی «ماسک احتمالاً یک مهاجر غیرقانونی است». بنن از دولت ترامپ خواست که ماسک را فوراً «از کشور اخراج کند». همچنین او از کاخ سفید خواست تا تحقیقات جامعی درباره سوءمصرف احتمالی مواد مخدر توسط ماسک و درخواست او برای دسترسی به اطلاعات محرمانه پنتاگون درباره چین انجام شود. بنن تأکید کرد تا زمان انجام این تحقیقات، مجوزهای امنیتی ماسک تعلیق گردد و تمام قراردادهای دولتی شرکت‌های او لغو شود. این مواضع تند نشان می‌دهد حلقه اطراف ترامپ نیز در پی شدت بخشیدن به فشار بر ماسک برآمده‌اند.
این جدال کم‌سابقه میان رئیس‌جمهور و یک غول فناوری، اکنون به مرحله‌ای رسیده که هر دو طرف متحمل هزینه‌هایی شده‌اند. تنش‌ها باعث افت ارزش سهام تسلا شده و طی یک روز حدود ۱۵۰ میلیارد دلار از ارزش بازار این شرکت کاسته شد. در محافل سیاسی واشنگتن نیز نگرانی از تبعات این درگیری بالا گرفته است. گزارش‌ها حاکی است که چندین مقام دولت و حتی رئیس مجلس نمایندگان تلاش کرده‌اند با ایلان ماسک تماس گرفته و او را آرام کنند، اما ماسک پاسخگوی تماس‌ها نبوده است. با این حال، شواهدی از فروکش کردن نزاع دیده نمی‌شود و هر دو طرف بر مواضع خود پافشاری می‌کنند.
جمع‌بندی
در مجموع، دعوای ترامپ و ایلان ماسک که با اختلاف بر سر یک لایحه آغاز شد اکنون به رویارویی تمام‌عیار شخصی و سیاسی تبدیل شده است. اختلاف نظر در مورد سیاست‌های اقتصادی – به‌ویژه در حوزه خودروهای برقی – جرقه اولیه این نزاع بود، اما مسائل شخصی آن را شعله‌ورتر کرده است. باید دید در روزها و هفته‌های آتی این کشمکش کم‌سابقه به کجا خواهد انجامید و آیا تلاشی برای آشتی صورت می‌گیرد یا خیر. فعلاً جهان نظاره‌گر تقابل بی‌پرده یکی از قدرتمندترین سیاست‌مداران با یکی از بانفوذترین کارآفرینان است. این جدال بی‌گمان پیامدهای سیاسی و اقتصادی مهمی خواهد داشت و فصل تازه‌ای در روابط میان سیلیکون‌ولی و کاخ سفید رقم زده است.
