عرضه اولیه ICO چیست؟ معرفی نمونه‌های موفق و ناموفق عرضه اولیه

برای ساخت و روانه کردن ارزهای دیجیتال به بازار روش‌های گوناگونی وجود دارد. یکی از محبوب‌ترین و قدیمی‌ترین روش‌های عرضه دارایی‌های دیجیتال، عرضه اولیه سکه یا ICO است. برخی از مطرح‌ترین پروژ‌ه‌های امروزی که شاهد آن هستیم با این روش عرضه شدند. عرضه اولیه سکه را می‌توان روشی مناسبی برای جمع‌آوری سرمایه برای راه‌اندازی یک دارایی دیجیتال توسط شرکت‌ها و استارتاپ‌ها دانست.

در این مقاله از نوبیتکس قصد داریم درباره اینکه عرضه اولیه سکه چیست صحبت کنیم و ببینیم که این روش عرضه چه تفاوتی با روش‌های مرسومی مانند IPO یا STO دارند. در عین حال می‌بینیم عرضه اولیه سکه چه مزایا و معایبی دارد و به نمونه‌هایی از موفقیت و شکست این روش می‌پردازیم. پس از شما دعوت می‌کنیم تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.

عرضه اولیه سکه یا ICO چیست؟

عرضه اولیه سکه یا Initial Coin Offering مکانیسمی است که به شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها اجازه می‌دهد برای راه‌اندازی و عرضه ارزهای دیجیتال خود سرمایه جذب کنند. با توجه به عمر کوتاه ارزهای دیجیتال، ICOها نیز عمر چندان طولانی ندارند؛ با این حال عرضه اولیه سکه در همین مدت اندک نیز توانسته است به محبوبیت فراوانی را دست پیدا کند.

از آنجا که اکثر شرکت‌های نوپا توان مالی کافی برای راه‌اندازی یک پروژه بلاکچینی و عرضه ارز دیجیتال را ندارند، عرضه اولیه سکه روشی ساده برای ترغیب سرمایه‌گذاران بزرگ به مشارکت در چنین پروژه‌هایی است. استارتاپ‌ها از سازوکارهای مختلفی برای عرضه اولیه سکه استفاده می‌کنند. اما یک موضوع در تمامی آن‌ها مشترک است و آن فروش بخشی از دارایی‌های جدید به مخاطبان و سرمایه‌گذاران و دریافت پول یا ارزهای دیجیتال مطرحی مانند بیت کوین یا ریپل است.

البته این دادوستد بر اساس چهارچوب‌های مشخصی انجام می‌شود. سرمایه‌گذاران بر اساس داده‌های ارائه شده از سوی سازندگان ارز دیجیتال جدید و نقشه راه ترسیمی آن تصمیم می‌گیرند که آیا این پروژه ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا خیر.

پروژه‌هایی که تمایل به برگزاری یک ICO دارند اغلب داده‌هایی مانند وایت‌ پیپر، هدف از ایجاد پروژه، اسامی سازندگان، فرایند توسعه و نحوه پیاده‌سازی آن را با سرمایه‌گذاران در میان می‌گذارند. در سوی دیگر ماجرا نیز صاحبان سرمایه که اصولاً به دنبال این هستند که ببینند آیا پروژه و ارز دیجیتال آن در آینده با افزایش قیمت همراه خواهد بود یا نه، بر اساس تحلیل و بررسی داده‌های ارائه شده تصمیم به سرمایه‌گذاری می‌گیرند.

علی‌رغم اینکه عرضه اولیه سکه روشی محبوب و سودآور تلقی می‌شود؛ اما در این میان چالش‌هایی نیز متوجه سرمایه‌گذاران است. یکی از این موضوعات حضور کلاهبرداران در این صنعت است. از آنجا که کلاهبرداران به شیوه مختلفی به دنبال سودجویی از سرمایه کاربران هستند، معرفی ICOهای جعلی نیز یکی از روش‌های سرقت از سرمایه‌گذاران است. از سوی دیگر موارد متعددی از بی‌توجهی سازندگان و رها کردن پروژه توسط تیم توسعه دهنده آن‌ها وجود دارد؛ موضوعی که می‌تواند منجر به از دست رفتن سرمایه مشتریان می‌شود.

با آنکه عرضه اولیه سکه می‌تواند مسیری به سوی موفقیت باشد و با افزایش قیمت روز رمزارزها سود قابل‌توجهی را نصیب سرمایه‌گذاران کند، ریسک‌های گوناگونی نیز پیش پای کاربران قرار دارد که باید به آ‌نها توجه کافی داشته باشند. به همین دلیل نهادهای قانون‌گذاری و مالی در جهان مانند کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا (SEC) از جمله سازمان‌هایی است که به شدت پیگیر قانون‌گذاری و نظارت بر چنین رویدادهایی است.

پیش از آنکه به سازوکار عرضه اولیه سکه بپردازیم بد نیست اشاره‌ای به اهمیت وایت پیپر و جایگاه آن در یک عرضه اولیه و ترغیب سرمایه‌گذاران داشته باشیم.

 ارتباط عرضه اولیه سکه و وایت پیپر

علاوه بر ساختار کلی یک پروژه ارائه یک وایت پیپر (Whitepaper) جامع که موضوعات مختلفی را در بر بگیرد و به سؤالات سرمایه‌گذاران پاسخ مناسب دهد، از موضوعات مهمی است که باید پیش از مشارکت در یک ICO به آن توجه فراوانی داشت.

سازندگان در وایت پیپر خود باید به موضوعات مهمی مانند موارد زیر بپردازند:

• موضوع و محوریت پروژه
• نیازهایی که این پروژه قرار است آن‌ها را برآورده کند
• سرمایه مورد نیاز برای راه‌اندازی پروژه
• نحوه و میزان تخصیص ارزهای دیجیتال جدید به سرمایه‌گذاران، مشارکت کنندگان و سایر کاربران
• نوع و نحوه پرداخت‌ها در این پروژه به چه شکل است (ارزهای فیات یا ارزهای دیجیتال دیگر)
• سازندگان این پروژه چه افرادی هستند و چه سوابقی دارند.
• زمان برگزاری ICO تا چه مدت طول می‌کشد.
• فرایندهای توسعه و نقشه راه ترسیمی پروژه به چه شکل است.

وایت پیپر از این جهت اهمیت فراوانی دارد که به سرمایه‌گذاران درک دقیقی از پروژه و ارزش بالقوه آن ارائه می‌کند. در عین حال این داده‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌ای درباره این سرمایه‌گذاری بگیرند.

وایت پیپر را می‌توان اولین نقطه ارتباطی و تماس میان تیم پروژه و سرمایه‌گذاران بالقوه دانست. مهم است که بخش‌های مختلف به خوبی تشریح شده باشند، شفافیت لازم را ارائه کنند و در عین حال به راحتی قابل درک باشند.

یک وایت پیپر خوب می‌تواند به افزایش اعتبار یک پروژه و جذب سرمایه بیشتر منتهی شود، در حالی که یک وایت پیپر با جزئیات اندک و ناقص می‌تواند منجر به شک و بی اعتمادی سرمایه‌گذاران و در نهایت شکست پروژه ختم شود.

 اشتباهات رایج در وایت پیپر عرضه اولیه سکه

اشتباهات متعددی و رایجی در وایت پیپر‌های پروژه‌های نوپا وجود دارند که می‌تواند شانس موفقیت آن‌ها را در ICOها کاهش دهد و حتی منجر به شکست شود. برخی از این ایرادات عبارت‌اند از:

• نبود وضوح کافی درباره رویکردها:

 یک وایت پیپر باید به وضوح درباره فناوری، اهداف و استراتژی‌های پروژه توضیح دهد. با این حال، برخی از وایت پیپرها به زبانی پیچیده یا فنی نوشته شده‌اند که درک آن برای افراد عادی دشوار است. این می تواند موجب سردرگمی و بی‌اعتمادی در میان سرمایه گذاران بالقوه شود.

• نبود اطلاعات درست درباره سازندگان:

 یک وایت پیپر باید توسط تیمی معتبر و باتجربه که سابقه مناسبی در صنعت ارزهای دیجیتال دارد، پشتیبانی شود. برخی از وایت پیپرها اطلاعات درست و کاملی درباره اعضای تیم ارائه نمی‌دهند. اگر این داده‌ها به درستی ارائه نشوند می‌توانند باعث ایجاد شک و تردید در مورد اعتبار پروژه شوند.

• نبود شفافیت درباره توکونومیک پروژه: 

در زمان برگزاری ICO، وایت پیپر ارائه شده باید اطلاعات روشن و شفافی را درباره توکنومیک پروژه، تخصیص توکن‌ها، توزیع و استفاده از سرمایه‌های جمع‌آوری شده در طول عرضه اولیه سکه ارائه کند. برخی از وایت پیپرهایی که اطلاعات ناقص یا مبهم ارائه می‌کنند موجب افزایش سوء ظن سرمایه‌گذاران می‌شوند.

• نبود تجزیه و تحلیل منطقی از بازار:

 یک وایت پیپر باید شامل تجزیه‌و‌تحلیل کاملی از بازار و رقبا و توضیح قابل قبولی درباره اینکه پروژه چگونه می‌خواهد خود را از دیگران متمایز کند، داشته باشد. برخی از سازندگان در وایت پیپرهای خود از ارائه چنین اطلاعات اجتناب می‌کنند؛ موضوعی که می‌تواند شک و تردیدهایی را در مورد پتانسیل موفقیت پروژه ایجاد کند.

• وعده‌های دروغین و بیش از حد امیدوارکننده: 

برخی از وایت پیپرها ادعاهای غیر واقعی یا اغراق آمیزی درباره پتانسیل پروژه ارائه می‌کنند؛ موضوعی که که می‌تواند انتظارات غیرواقعی را میان سرمایه‌گذاران ایجاد کند. اگر پروژه‌ای نتواند این سطح از انتظارات را برآورده کند، احتمال شکست بیش از پیش تقویت می‌شود.

به طور خلاصه، سازندگان یک ارز دیجیتال جدید که می‌خواهند رویداد ICO برگزار کنند باید اطمینان یابند که وایت پیپر آ‌ن‌ها واضح، معتبر، شفاف و واقع بینانه باشد. با اجتناب از این اشتباهاتی که به آن‌ها اشاره کردیم، پروژه‌های ICO می‌توانند شانس موفقیت خود را افزایش دهند و سرمایه‌گذاران بیشتری را به سمت خود جلب کنند.

 تاریخچه عرضه اولیه سکه

اولین عرضه اولیه سکه به سال ۲۰۱۳ باز می‌گردد؛ زمانی که جی آر ویلت (J.R Willet) وایت پیپری را با نام دومین وایت پیپر بیت کوین (The Second Bitcoin White Paper) عرضه کرد. در حقیقت این وایت پیپر متعلق به ارز دیجیتال با نام مستر کوین (Mastercoin) بود. ویلت با برگزاری اولین رویداد ICO و ترغیب سرمایه‌گذاران توانست حدود ۵ میلیون دلار بیت کوین را برای راه‌اندازی این پروژه جمع‌آوری کند. از آنجا که ایده ویلت در حقیقت ارز دیجیتالی مبتنی بر لایه‌ای روی پروتکل بیت کوین بود مستر کوین بعدها به لایه اومنی (Omni Layer) تغییر نام داد.

استقبال از عرضه اولیه سکه در سال ۲۰۱۴ آرام آرام شروع شد. در این سال حدود ۷ پروژه توانستند مبلغی معادل ۳۰ میلیون دلار از طریق برگزاری ICO جمع‌آوری کنند. مهمترین این پروژه‌ها عرضه شبکه اتریوم بود. سازندگان این شبکه توانستند با ساخت و فروش ۵۰ میلیون واحد ارز دیجیتال اتر (ETH)، رقمی برابر با ۱۸ میلیون دلار سرمایه جذب کنند. سال ۲۰۱۵ تا حدودی تب و تاب عرضه اولیه سکه فروکش کرد. 

در سال ۲۰۱۶ حدود ۴۳ عرضه اولیه سکه با ارزشی معادل ۲۵۶ میلیون دلار برگزار شد.

اما ۲۰۱۷ سال اوج و شکوفایی عرضه اولیه بود. از این برهه زمانی با عنوان انفجار عرضه اولیه سکه یا ICO Boom یاد می‌شود. در این مقطع زمانی بسیاری از ارزهای دیجیتال مشهور مانند فایل کوین (Filecoin)، تزوس (Tezos)، بنکور (Bancor) به ترتیب با ارقامی معادل ۲۵۷ میلیون دلار، ۲۳۲ میلیون دلار، ۱۵۳ میلیون دلار توانستند سرمایه مورد نیاز خود را به دست آوردند.

در این سال نزدیک به ۳۴۲ توکن در عرضه اولیه سکه توانستند سرمایه‌ای به ارزش ۵.۴ میلیارد دلار جمع‌اوری کنند. این حجم از نقدینگی و سرمایه در گردش پای نهادهای قانون‌گذاری را به موضوع عرضه اولیه باز کرد. سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ سرآغاز کاهش رویدادهای عرضه اولیه سکه و نظارت‌های شدید سازمان‌های قانون‌گذاری مانند کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا بود.

این نهادها مدعی بودند توکن‌های مطرح شده در چنین رویدادهایی از نوع اوراق بهادار هستند و باید بر اساس ضوابط و چهارچوب‌های مشخصی ثبت و عرضه شوند. در این ۲ سال کشورهایی مانند کره جنوبی و چین عرضه اولیه سکه را ممنوع اعلام کردند و در کشورهای متعددی نیز مانند استرالیا و انگلستان نهادهای مالی و قانون‌گذار به سرمایه‌گذاران بابت خطرات بالقوه این رویداد هشدار دادند.

حدود ۲ سال پس از این درگیری‌ها عرضه اولیه سکه دچار تغییر و تحولات متعددی شد و مدل‌های جدید با نام‌های عرضه اولیه صرافی (IEO)، عرضه توکن اوراق بهادار (STO) معرفی شدند؛ مدل‌هایی که به مراتب ریسک و خطرات کمتری را با خود به همراه داشتند و تقابل میان سازندگان و نهادهای مالی نیز در آ‌ن‌ها کمتر دیده می‌شد.

مقایسه STO با ICO

عرضه توکن اوراق بهادار (Security Token Offerings) به عنوان شیوه جدید ICOها شناخته می‌شوند. از نظر فناوری، هر دو آن‌ها ویژگ‌های مشابهی دارند. به عبارت ساده‌تر توکن‌ها در STO به همان شیوه ایجاد و توزیع می‌شود که در عرضه اولیه سکه وجود دارد؛ اما از جنبه حقوقی و قانونی این دو کاملاً با یکدیگر متفاوت هستند.

به دلیل وجود برخی ابهامات قانونی، هیچ اتفاق نظر واحدی درباره اینکه برگزارکنندگان چگونه باید یک ICO را به شکل قانونی برگزار کنند، وجود ندارد. در نتیجه، هنوز هیچ مقررات و قاعده مشخصی را نمی‌توان برای برگزاری عرضه اولیه سکه یافت.

به همین دلیل برخی از شرکت‌ها تصمیم می‌گیرند که از طریق STO راهی را برای عرضه ارزهای دیجیتال خود انتخاب کنند. استفاده از عرضه توکن اوراق بهادار موجب کاهش هرگونه سوء ظن و نگرانی درباره سرمایه‌گذاری می‌شود. در این نوع عرضه ناشر یا همان عرضه‌کننده ارز دیجیتال جدید پیشنهاد خود را به عنوان عرضه اوراق بهادار در نهادی دولتی مانند SEC ثبت می‌کنند و پس از دریافت مجوزهای لازم اقدام به برگزاری و عقد قرارداد میان سازندگان و سرمایه‌گذاران منتهی می‌شود. STO را می‌توان نسخه‌ای ایمن‌تر و شفاف‌تر ICO دانست که به دلیل وجود نهادهای نظارتی در مسیر عقد قرارداد و ارائه ضمانت‌های بیشتر گزینه کم خطری نسبت به عرضه اولیه سکه است.

ICO چه تفاوتی با IPO دارد؟

IPO یا عرضه اولیه سهام (Initial Public Offering) هر دو از مکانیسم‌های جذب سرمایه هستند با آنکه در نگاه اول IPO و ICO یکسان به نظر می‌رسند؛ اما تفاوت‌های قابل‌توجهی میان این دو مفهوم وجود دارد.

برخی از تفاوت های میان عرضه اولیه سهام و عرضه اولیه سکه عبارت‌اند از:

• قوانین و مقررات: IPOها تحت نظارت شدید سازمان های دولتی مانند کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) ایالات متحده هستند؛ نهادهایی که شرکت‌ها را ملزم به افشای اطلاعات مالی و رعایت قوانین و مقررات مختلف می‌کنند. در این میان ICOها از قوانین و مقررات یکسانی تبعیت نمی‌کنند. در عین حال نهاد مشخصی نیز بر ایجاد و اجرای آ‌ن‌ها نظارتی ندارد. 
• مالکیت: در یک IPO، سرمایه‌گذاران سهام شرکت را خریداری می‌کنند؛ پارامتری که به آنها حق مالکیت و رأی می‌دهد؛ اما در یک ICO، سرمایه‌گذاران معمولاً توکن‌هایی را خریداری می‌کنند که ممکن است مالکیت یا رأی خاصی را به خریدارانش اعطا نکند. این توکن‌ها اغلب به عنوان وسیله‌ای برای دسترسی یا استفاده از پلتفرم یا برنامه در حال توسعه استفاده می‌شوند.
• میزان سرمایه‌گذاری: IPO ها معمولاً شرکت‌های بزرگ‌ و با سابقه که به دنبال افزایش سرمایه خود هستند اقدام به برگزاری عرضه اولیه سهام می‌کنند.اما در سوی دیگر ICOها اغلب توسط استارتاپ‌ها و پروژه‌های نوپای بلاکچینی و ارزهای دیجیتال عرضه اولیه سکه را انجام می‌دهند. در عین حال میزان سرمایه کمتری به این نوع عرضه اولیه وارد می‌شود.
• بازه زمانی: آماده و اجرایی شدن IPOها ممکن است چندین ماه یا حتی سال‌ها طول بکشد، در حالی که ICOها را می‌توان به سرعت و با حداقل هزینه اجرا و راه‌اندازی کرد.
• ریسک: سرمایه گذاری در یک IPO به طور کلی ریسک کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری در ICO دارد؛ زیرا عرضه اولیه سهام ها تابع مقررات گسترده و الزامات افشا اطلاعات هستند. از سوی دیگر، ICOها به دلیل نبود مقررات مشخص و پتانسیل برای کلاهبرداری، اغلب با ریسک بالاتری همراه هستند.

 عرضه اولیه سکه چگونه کار می‌کند؟

همان‌ طور که اشاره کردیم نحوه برگزاری و ساختارهای هر ICO می‌تواند با دیگری متفاوت باشد. در حالت کلی عرضه اولیه سکه به دو شیوه مختلف برگزار می‌شود که عبارت‌اند از:

• عرضه اولیه سکه عمومی:

 در عرضه اولیه سکه به شکل خصوصی، تنها تعداد محدودی از سرمایه‌گذاران می‌توانند در این فرآیند شرکت کنند. به طور کلی، تنها سرمایه‌گذاران معتبر یا مؤسسات مالی و افرادی با سرمایه فراوان می‌توانند در ICOهای خصوصی شرکت کنند.

• عرضه اولیه سکه خصوصی: 

عرضه اولیه سکه به شکل عمومی نوعی سرمایه‌گذاری جمعی است که عموم مردم را هدف قرار می‌دهد. عرضه عمومی شکلی دموکراتیک از سرمایه‌گذاری است؛ چرا که تقریباً هر کسی می‌تواند حتی با سرمایه‌‌ای اندک نیز در این فرایند سهیم شود. با این حال، به دلیل نگرانی‌های نظارتی، ICO های خصوصی نسبت به عرضه‌های عمومی به گزینه‌ای مناسب‌تری تبدیل شده‌اند.

هنگامی که یک پروژه ارز دیجیتال می‌خواهد از طریق یک ICO سرمایه مورد نیاز را جمع‌آوری کند، اولین قدم سازمان‌دهندگان پروژه تعیین نوع و نحوه ساختار عرضه اولیه سکه است. ICOها را از نظر ساختار می‌توان به چند دسته مختلف طبقه‌بندی کرد. از جمله:

•  عرضه و قیمت ثابت: 

شرکتی که می‌خواهد یک عرضه اولیه سکه راه‌اندازی کند می‌تواند هدفی را با بودجه‌ای محدود تعیین کند. به عبارت ساده‌تر برگزارکنندگان می‌توانند قیمتی از پیش تعیین شده یا ثابت (Static) را برای توکن‌ها در نظر بگیرند. در عین حال این امکان نیز وجود دارد که میزان عرضه توکن‌ها نیز محدود و ثابت باشد.

• عرضه ثابت و قیمت متغیر: 

یک ICO می‌تواند از ترکیبی از عرضه ثابت و محدود توکن‌ها و یک هدف تأمین مالی متغیر و پویا بهره ببرد. بدین معنا که مقدار وجوه دریافتی در ICO در نهایت قیمت کلی هر توکن را تعیین می‌کند.

• عرضه متغیر و قیمت ثابت:

برخی از ICOها دارای عرضه توکن به شکل متغیر اما با قیمتی ثابت هستند که به این معناست که سرمایه دریافتی، تعیین کننده میزان و تعداد توکن‌ها قابل عرضه خواهد بود.

مورد مهم دیگر در بحث ساختار عرضه اولیه سکه، موضوع بلاکچین است. بدین معنا که برخی از سازندگان، بلاکچین اختصاصی خود را در اختیار دارند و به دنبال جذب سرمایه برای عرضه اولیه سکه روی این پلتفرم‌ها هستند. آن‌ها با ساخت و توسعه یک پلتفرم بلاکچینی کارآمد به دنبال توسعه و رشد آن در آینده هستند.

در طول برگزاری ICO، کاربران می‌توانند توکن‌هایی را که خریداری کرده‌اند به آدرس‌های خود در این بلاکچین‌ها ارسال کنند. سرمایه‌گذاران با استفاده از این توکن‌ها می‌توانند به امکانات خاص یا مشارکت در خدمات مختلفی دسترسی یابند. با توسعه و رشد این پلتفرم‌ها، ارزش توکن‌ها نیز افزایش می‌یابد.

از طرف دیگر، ممکن است برگزارکنندگان ICO، بلاکچین انحصاری خود را در اختیار نداشته باشند، در این صورت توکن‌ها روی یک پلتفرم مطرح عرضه می‌شوند. هنگامی که زنجیره جدید فعال شد، دارندگان توکن می‌توانند دارایی‌های خود را با توکن‌های جدید عرضه شده تعویض کنند.

با این حال، رایج‌ترین روش، عرضه توکن‌ها در بلاکچین‌هایی است که از قابلیت قرارداد هوشمند استفاده می‌کنند. این کار عمدتاً روی شبکه اتریوم انجام می‌شود. بسیاری از برنامه‌ها روی این پلتفرم از استاندارد توکن ERC-20 استفاده می‌کنند. تخمین زده می شود که امروزه بیش از 200,000 توکن مختلف و توسعه داده شده روی شبکه اتریوم وجود دارد.

علاوه بر اتریوم، زنجیره‌های دیگری نیز هستند که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد Waves ،NEO NEM یا Stellar نمونه‌های محبوب دیگری هستند. نکته جالب توجه این است که انعطاف‌پذیری و امکانات این پروتکل‌ها، باعث شده بسیاری از شرکت‌ها هیچ برنامه‌ای برای ایجاد و مهاجرت به شبکه‌های اختصاصی خود نداشته باشند.

این رویکرد به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا از اثرات شبکه اکوسیستمی قدرتمند بهره ببرند. در عین حال حضور در یک پلتفرم مطرح امکان دسترسی به ابزارهایی را می‌دهد که تا پیش از این آزمون خود را پس داده‌اند و قابل اعتماد هستند.

یک ICO پیش از برگزاری قواعد و ساختار مورد نظر خود را برای اجرا مشخص می‌کند. در این میان ممکن است یک بازه زمانی و حتی هارد کپی (Hardcap) مشخص برای عرضه تعداد توکن‌ها در نظر گرفته شود. همچنین سازندگان می‌توانند اقدام به ایجاد یک لیست سفید (Whitelist) برای شرکت‌کنندگان کنند. منظور از لیست سفید در واقع به فهرستی از شرکت‌کنندگان گفته می‌شود که با ثبت‌نام در این رویداد توانسته‌اند مجوز حضور و دریافت توکن‌های جدید را به دست آورند.

کاربران و سرمایه‌گذاران منتخب وجوه خود را که اغلب بیت کوین یا اتریوم هستند به یک آدرس مشخص ارسال می‌کنند. پس از اتمام موفقیت‌آمیز ICO خریداران می‌توانند برای دریافت توکن‌های جدید آدرسی را ارائه کنند یا دارایی‌های تازه خود را به شکل خودکار در همان آدرس که از آن واریز را انجام داده‌اند، توکن‌های جدید را دریافت کنند.

 مزایا و معایب عرضه اولیه سکه

عرضه اولیه سکه نیز مانند بسیار از جنبه‌های ارزهای دیجیتال مزایا و معایب مختص به خود را دارد. در این بخش نگاهی کوتاه داریم به برخی از معایب و مزایای ICO.

برخی از مزایای ICO عبارت‌اند از:

• دسترسی کم دردسر به سرمایه مورد نیاز: ICO راهی کم دردسر برای صاحبان پروژه‌های نوپا بلاکچینی است تا بتوانند از پتانسیل سرمایه‌گذاران در سرتاسر جهان بدون عبور از کانال های سنتی، سرمایه مورد نیاز خود را جمع‌آوری کنند.
• محدودیتی وجود ندارد: ICOها عموماً برای هر کسی که اتصال اینترنتی و کیف پول ارز دیجیتال داشته باشد در دسترس است. همین موضوع امکان مشارکت بیشتر و دموکراتیزه کردن فرصت‌های سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کند.
• نقدینگی: توکن‌های توزیع شده در طول ICO معمولاً در صرافی‌های ارزهای دیجیتال قابل معامله هستند. این دسترسی و نقدینگی به سرمایه‌گذاران راهی را برای خرید سریع و امن ارزدیجیتال فراهم می‌کند.
• مشوق برای پذیرندگان اولیه: ICOها اغلب به سرمایه‌گذاران اولیه پاداش‌هایی در قالب تخفیف ارائه می‌کنند؛ موضوعی که می‌تواند کاربران را به مشارکت بیشتر تشویق کند. مشارکت بیشتر، شتاب فزاینده‌ای را به مراحل توسعه پروژه می‌بخشد.
• نوآوری: ICOها ایجاد و راه‌اندازی پروژه‌ها و برنامه‌های بلاکچینی جدید را تسهیل کرده‌اند؛ موضوعی که از طریق کانال‌ها و روش‌های مرسوم امکان‌پذیر نبود.

معایب ICOها را می‌توان در چهارچوب‌ها زیر دسته‌بندی کرد.

• نبود قوانین مشخص: ICOها از مقررات مشابهی با آنچه درباره ارائه اوراق بهادار وجود دارد، پیروی نمی‌کنند. همین موضوع می‌تواند این عرضه اولیه را در برابر کلاهبرداری‌ها آسیب پذیر کند.
• ریسک بالا: سرمایه گذاری در ICOها به دلیل فقدان مقررات، پتانسیل تقلب و عدم اطمینان در مورد موفقیت پروژه، عموماً پرخطر در نظر گرفته می‌شوند.
• نوسانات: ارزش توکن‌های توزیع شده در ICO می‌تواند دستخوش نوسان شود. نوسان‌های شدید موجب زیان‌ قابل‌توجه سرمایه‌گذاران می‌شود.
• نبود شفافیت: برخی از ICOها از نظر تیم پروژه، تخصیص بودجه و استفاده از درآمدها فاقد شفافیت هستند.
• حمایت های محدود از سرمایه‌گذاران: برخلاف سایر عرضه‌های اولیه مانند سهام و اوراق بهادار، ICOها حمایت های محدودی از سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند. نبود حمایت‌های همه جانبه از سرمایه‌گذاران در برابر روش‌های متقلبانه و اطمینان به آن‌ها در ارتباط با حفظ سرمایه، می‌تواند موجب کاهش اشتیاق و اعتماد کاربران شود.

به طور خلاصه، در حالی که ICOها مزیت‌های گوناگونی را ارائه می‌کنند، خطرات و محدودیت‌های قابل ملاحظه‌ای هم دارند که سرمایه‌گذاران باید قبل از شرکت درعرضه اولیه سکه به دقت آن‌ها رادر نظر بگیرند. نبود مقررات و شفافیت در بازار ICO منجر به شک و تردید و ورود سرکوب‌گرانه نهادهای دولتی شده است.

 ریسک‌های عرضه اولیه سکه

هر توکنی که از طریق ICO فروخته می‌شود، در حقیقت سرمایه‌گذاریی با ریسک بالا محسوب می‌شود. این بازار هنوز تچهارچوب‌های مشخصی ندارد و کلاهبرداری‌های زیادی در آن رخ می‌دهد. سرمایه‌گذاران هم هیچ سپر محافظتی در برابر شکست یک ICO یا کلاهبرداری بودن آن ندارند. 

در یک گزارش منتشر شده به این موضوع اشاره شده است که درصد بالایی از ICOها در سال 2018 جعلی بودند. هر فردی که قصد دارد در عرضه اولیه سکه‌ای شرکت کند باید موارد زیر را همواره مد نظر قرار دهد.

تیم پروژه را بررسی کنید و ببینید آیا آن‌ها تجربه قابل اثباتی در پروژه‌های موفق داشته‌اند یا خیر. در شرایط ایدئال سازندگان پروژه باید حساب‌های شبکه‌های اجتماعی خود را اعلام کنند تا کاربران بتوانند در خصوص پروژه مورد نظرشان با آن‌ها در ارتباط باشند.

وایت پیپر و نقشه راه پروژه را باید مرور کنید تا چگونگی سازوکار این پروژه برایتان روشن شود. بررسی ویژگی‌های خاص و راه‌حل‌های ارائه شده توسط پروژه نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است.

ببینید آیا کد‌های پروژه توسط نهاد یا گروهی مجرب ممیزی (Audit) شده است یا خیر. وجود یک ممیزی قوی نشانه مثبتی درباره اهمیت موضوع ایمنی پروژه است. به دنبال اشتباهات املایی در وب سایت پروژه باشید. وجود ایرادات نگارشی و املایی زنگ خطری است که نشان می‌دهد شاید با یک پروژه کلاهبرداری روبه‌رو باشید.

رعایت این نکات کمک می‌کند تا انتخاب صحیح‌تری داشته باشید و در دام پروژه‌های اسکم و کلاهبرداری نیفتید.

نمونه‌های موفق عرضه اولیه سکه

اتریوم یکی از موفق‌ترین ICOهای تا به امروز است که در سال 2014 بیش از 18 میلیون دلار جمع آوری کرده است. پلتفرم اتریوم اکنون به طور گسترده برای توسعه برنامه های کاربردی غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند استفاده می شود.

ایاس (EOS) نیز یکی دیگر از ICOهای موفقی است که بیش از 4 میلیارد دلار در سال 2017 جمع‌آوری کرد. پلتفرم EOS برای پشتیبانی و استقرار برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز طراحی شده است.

فایل کوین‌ (Filecoin) یک شبکه ذخیره سازی غیرمتمرکز است که توانست در سال ۲۰۱۷ و با برگزاری یک عرضه اولیه سکه بیش از 257 میلیون دلار سرمایه به دست آورد. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌دهد فضای ذخیره سازی استفاده نشده خود را در ازای دریافت توکن‌های FIL به دیگران اجاره دهند.

تزوس: تزوس یک پلتفرم بلاکچینی دیگر است که در سال 2017 بیش از 232 میلیون دلار جمع آوری کرد. این پلتفرم امکان پیاده‌سازی قراردادهای هوشمند و برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز را فراهم کرده است.

بنکور (Bancor) یک شبکه نقدینگی غیرمتمرکز است که در یک ICO بیش از 153 میلیون دلار سرمایه جذب کرد. این پلتفرم امکان مبادله توکن ها را بدون نیاز به صرافی متمرکز فراهم می کند.

بیسیک اتنشن توکن (BAT) یک پلتفرم تبلیغات دیجیتال مبتنی بر بلاکچین است که بیش از 35 میلیون دلار در سال 2017 طی یک رویداد ICO جمع‌آوری کرد. هدف این پلتفرم ایجاد یک اکوسیستم تبلیغاتی دیجیتال به شکلی کارآمد و شفاف است.

گولم (Golem) یک پلتفرم همتا به همتا در حوزه رایانش و محاسبات رایانه‌ای است. این پروژه در سال 2016 توانست در رویداد عرضه اولیه سکه حدود ۸ میلیون دلار سرمایه به دست آورد. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌دهد تا قدرت محاسباتی استفاده نشده خود را در ازای دریافت توکن‌های GLM با دیگران به اشتراک بگذارند.

نمونه‌های ناموفق عرضه اولیه سکه

یکی از پروژه‌های ناموفق بیت کانکت (BitConnect) در سال 2017 بود. با آنکه این پروژه توانست بیش از 2.5 میلیارد دلار سرمایه جمع‌آوری کند؛ اما مدتی بعد مشخص شد که این یک طرح کلاهبرداری (Ponzi) بوده است. این شرکت توسط نهادهای قانونی تعطیل شد و بسیاری از سرمایه‌گذاران پول خود را از دست دادند.

پرودیوم (Prodeum) یک پلتفرم مبتنی بر بلاکچین بود که هدف آن ارائه راه حل های مدیریت زنجیره تأمین برای صنعت کشاورزی بود. با این حال، این پروژه نیز کلاهبرداری از آب درآمد و بنیان‌گذاران پس از جمع‌آوری سرمایه ناپدید شدند.

بنی بیت (Benebit) یک پلتفرم بلاکچینی بود که هدف آن ایجاد یک برنامه وفاداری برای خرده‌فروشان آنلاین بود. این پروژه در سال 2018 بیش از 2.7 میلیون دلار جمع آوری کرد؛ اما مدتی بعد مشخص شد که این پروژه نیز یک کلاهبرداری بزرگ بوده و بنیان‌گذاران با سرمایه کاربران از صحنه گریختند.

کانفیدو (Confido) یک پلتفرم مبتنی بر بلاکچین بود که هدف آن ارائه خدمات امانی برای تراکنش‌های آنلاین بود. این پروژه در سال 2017 بیش از 375 هزار دلار جمع‌آوری کرد، اما این پروژه نیز به جمع ICOهای جعلی پیوست.

اوپیر (Opair) نیز یکی دیگر از پروژه‌های بلاکچینی بود که با هدف ایجاد یک سرویس اشتراک‌گذاری غیرمتمرکز مطرح شد. این پروژه در سال 2016 بیش از 1.6 میلیون دلار جمع‌آوری کرد، اما اندکی بعد مشخص شد که این ایده نیز طرحی جعلی بوده و صاحبان پروژه با سرمایه کاربران متواری شدند.

 Pre-ICO یا پیش‌فروش عرضه اولیه سکه چیست؟

Pre-ICO همان‌ طور که از نامش پیداست رویدادی پیش از برگزاری عرضه اولیه سکه است. این رویداد در حقیقت فرصتی برای خرید تعداد محدودی از توکن‌ها با قیمت پایین‌تر است. شرکت‌هایی مانند تلگرام و Datum از نمونه‌هایی هستند که توانستند یک پیش فروش عرضه اولیه سکه را با موفقیت برگزار کنند. Pre-ICOها اغلب با هدف جذب سرمایه کمتر برای استخدام و جذب نیرو، تأمین هزینه‌های اولیه و بوجه مورد نیاز برای انجام تبلیغات برگزار می‌شوند. در ضمن توکن‌های عرضه شده در این رویداد اغلب با بهای کمتری به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود.

Pre-ICO را می‌تواند یک تیر و دونشان دانست. بدین معنا که مشارکت در این رویداد هم برای تیم پروژه و هم برای سرمایه‌گذاران سودآور خواهد بود. برای تیم پروژه Pre-ICO می‌تواند بودجه مورد نیاز برای توسعه پلتفرم را پیش از ICO اصلی فراهم کند. از سوی دیگر برای سرمایه‌گذاران هم یک Pre-ICO می‌تواند با دسترسی زودهنگام به پروژه و برخورداری از توکن‌های ارزان قیمت سود بیشتری را نصیب آن‌ها می‌کند.به طور کلی دو نوع پیش‌ فروش در Pre-ICO وجود دارد:

پیش فروش برای سرمایه‌گذاران خاص: این مدل پیش فروش تنها به سرمایه‌گذارانی ارائه می‌شود که مایل به صرف مقادیر زیادی پول در پروژه هستند.

پیش فروش برای سرمایه‌گذاران خرد: در این نوع پیش فروش به سرمایه‌گذاران خرد اجازه داده می‌شود تا توکن پروژه را قبل از اینکه به شمل عمومی و در رویداد ICO توزیع شود، خریداری کنند. البته نباید فراموش کرد که ممکن است در صورت بروز بی‌اعتمادی در سرمایه‌گذاراندر ارتباط با پروژه بخش عمده‌ای از توکن‌ها به شکل فروخته نشده باقی بماند.

 Pre-ICO چه تفاوتی با عرضه اولیه سکه دارد؟

در رویداد Pre-ICO مقدار کمی از توکن‌ها برای خرید در دسترس قرار می‌گیرند و در رویداد نهایی ICO توکن‌های بیشتری به سرمایه‌گذاران و کاربران داده می‌شود.

Pre-ICO اغلب زمانی برگزار می‌شود که فناوری زیربنایی برای توکن‌ها هنوز پیاده‌سازی نشده باشد. در ICOها این مرحله متفاوت بوده و اغلب زمانی که محصول برای آزمایش و عرضه آماده است، مراسم برگزار می‌شود. رویداد Pre-ICO برای تعداد محدودی از افراد و سرمایه‌گذاران در دسترس خواهد بود. این در حالی است که در عرضه اولیه سکه چنین محدودیت‌ وجود ندارد.

چه کسانی می‌توانند یک ICO راه‌اندازی کنند؟

همه افراد می‌توانند یک عرضه اولیه سکه را راه‌اندازی کنند؛ اما در این میان ملاحظات و محدودیت‌هایی وجود دارد. با آنکه فناوری ایجاد و توزیع توکن‌ به طور گسترده‌ای در دسترس کاربران قرار دارد؛ اما قوانین برخی کشورها و محدودیت‌های وضع شده مانع از آن است که هر فردی بتواند به آسانی یک ICO برگزار کند.

به طور کلی، فضای ارزهای دیجیتال فاقد دستورالعمل‌های نظارتی است و برخی از سؤالات و ابهامات مهم در این حوزه به درستی پاسخ داده نشده‌اند. همان‌ طور برخی از کشورها راه اندازی ICO ها را به طور کامل ممنوع می کنند، اما حتی حوزه‌های قضایی دوستدار رمزنگاری هنوز قوانین شفافی را ارائه نکرده‌اند. بنابراین ضروری است که قوانین کشور خود را قبل از بررسی ICO درک کنید.

جمع‌بندی

عرضه اولیه سکه به عنوان ابزاری برای پیشبرد و موفقیت پروژه‌های نوپا بسیار موثر بوده است و نمی‌توان اهمیت آن را برای صنعت ارزهای دیجیتال نادیده گرفت. پس از موفقیت ICO اتریوم در سال 2014، بسیاری از سازمان‌ها توانستند سرمایه‌ای مورد نیاز خود برای توسعه و راه‌اندازی اکوسیستم‌های جدید را به دست آورند.

با این حال، این عرصه نیز از گزند کلاهبرداران در امان نبوده و خریداران باید در ارتباط با سرمایه‌گذاری‌های خود آگاهانه عمل کنند. باید توجه داشت که هیچ بازده تضمینی در این حوزه وجود ندارد. با توجه به تازه بودن فضای ارزهای دیجیتال و نبود چهارچوب‌های قانونی و اعمال نظرهای سلیقه‌ای از جانب نهادهای دولتی باعث شده است که حضور و سرمایه‌گذاری در یک عرضه اولیه دیجیتال پرمخاطره و چالش برانگیز باشد.