جد مک کالب (Jed McCaleb) یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین چهرههای صنعت بلاکچین و ارزهای دیجیتال است؛ شخصیتی جنجالی، خلاق و گاهی بحثبرانگیز که نام او پشت سه پروژه بزرگ و تاریخی دیده میشود: صرافی امتیگاکس (Mt. Gox)، ریپل (Ripple) و استلار (Stellar). او در زمانی که بسیاری از فعالان این صنعت هنوز در حال کشف فناوری بلاکچین و درک ویژگیهای بیت کوین بودند، ساختارهایی را بنا کرد که امروز بخش جداییناپذیر دنیای کریپتو هستند.
مک کالب در طول فعالیت خود بارها مسیرهای تازهای را آغاز کرد، از پروژههای نوآورانه گرفته تا خروجهای جنجالی که حتی روی بازار نیز اثر خودش را گذاشت. او به دلیل نگاه عمیق به سیستمهای غیرمتمرکز، معماری شبکه و پروتکلهای همتابههمتا، جایگاه ویژهای در میان پیشگامان کریپتو دارد. بسیاری او را نابغهای آرام و کمحرف میدانند؛ فردی که کمتر در رسانهها ظاهر میشود، اما تصمیمات و ایدههایش میتوانند میلیونها دلار جابهجا کنند و سرنوشت پروژههای بزرگ را تغییر دهند.
در این مقاله از نوبیتکس، زندگی و مسیر حرفهای مک کالب را از کودکی تا رسیدن به جایگاه فعلی بهطور کامل بررسی میکنیم. از سالهای ابتدایی آشنایی او با برنامهنویسی گرفته تا ارتباطش با صرافی امتیگاکس، سپس خلق ریپل، اختلافات و جدایی پرحاشیهاش، بنیانگذاری استلار و نقش او در شکلگیری بخش بزرگی از صنعت کریپتو که امروز میشناسیم. توصیه میکنیم این مطلب را اصلا از دست ندهید.
کودکی و ریشههای فکری جد مک کالب
جد مک کالب در ۸ ژوئن ۱۹۷۵ در شهر فایتویل، ایالت آرکانزاس آمریکا به دنیا آمد. او در خانوادهای بزرگ شد که گرچه ارتباط مستقیمی با فناوری نداشت، اما کنجکاوی و یادگیری در آن تشویق میشد. این محیط خانوادگی باعث شد مک کالب از همان دوران کودکی علاقه شدیدی به ساختن چیزهای جدید و فهمیدن کارکرد سیستمها پیدا کند. او در سنین خیلی پایین به سراغ کامپیوتر رفت و به گفته خودش، از کلاس سوم یا چهارم دبستان برنامهنویسی را شروع کرد.
این علاقه زودهنگام باعث شد جد ساعات طولانی از روز را پشت کامپیوتر سپری کند و برخلاف بسیاری از همسنوسالانش که مشغول بازی یا سرگرمیهای روزمره بودند، او سرگرم ساخت ابزارها و برنامههای کوچک شود. همین تجربههای اولیه بعدها در مسیر حرفهای او نقش مهمی ایفا کرد و زمینهساز ایدههایی شد که بعدها در پروژههایی مانند ریپل و استلار دیده شدند.
در دوران نوجوانی نیز جد مک کالب یک مسیر متفاوت از بسیاری دیگر دنبال کرد. او بهجای تمرکز صرف بر درسهای مدرسه، علاقه بیشتری به تجربهکردن مفاهیم جدید در حوزه تکنولوژی داشت. این دوره برای او زمانی بود که توانست پایههای تواناییهای فنیاش را تقویت کند و بهتدریج مسیر آیندهاش را شکل دهد؛ مسیری که بعدها صنعت کریپتو را متحول کرد.
تحصیلات دانشگاهی و ورود به دنیای فناوری
پس از پایان دوران دبیرستان، جد مک کالب وارد دانشگاه کالیفرنیا، برکلی شد؛ جایی که بسیاری از چهرههای بزرگ دنیای فناوری از آن برخاستهاند. با این حال، تجربه دانشگاهی نتوانست مک کالب را راضی کند. او احساس میکرد زمان و انرژیاش باید صرف ساختن چیزهای واقعی شود، نه صرفاً سپری کردن دوران دانشگاه آن هم در زمانی که اینترنت و فناوری با سرعتی عجیب در حال رشد بودند.
به همین دلیل تنها پس از یک سال تصمیم گرفت دانشگاه را ترک کند. این تصمیم برای بسیاری ریسک بزرگی بود، اما مک کالب آن را درست و ضروری میدانست. در حقیقت او میخواست وارد میدان واقعی شود و مهارتهایش را مستقیماً در پروژههای عملی به کار بگیرد. این انتخاب نقطه آغاز مسیر حرفهای او در دنیای فناوری بود.
پس از خروج از برکلی، مک کالب به نیویورک رفت و بهعنوان برنامهنویس مشغول به کار شد. این دوران، مرحلهای کلیدی در شکلگیری ذهنیت او بود؛ ذهنیتی که بعدها در توسعه پروتکلهای غیرمتمرکز و طراحی سیستمهای پیچیده نقش مهمی داشت. تجربه فعالیت در محیطهای واقعی و پروژههای متنوع باعث شد مک کالب بهسرعت به یکی از برنامهنویسان خلاق و پیشرو تبدیل شود.
مسیر شغلی مک کالب پیش از ورود به دنیای بلاکچین
پیش از آنکه نام جد مک کالب بهعنوان یکی از چهرههای بزرگ صنعت کریپتو مطرح شود، او در چند پروژه مهم نرمافزاری و اینترنتی نقش آفرینی کرده بود. همین پروژهها بودند که روحیه تجربی و نگاه او به سیستمهای توزیعشده را شکل دادند و مسیر را برای فعالیتهای آیندهاش هموار کردند.
MetaMachine و پروژه eDonkey؛ اولین قدمهای جد در سیستمهای همتابههمتا
در سال ۲۰۰۰، مک کالب شرکت MetaMachine را تأسیس کرد؛ شرکتی که مسئول توسعه یکی از مشهورترین سیستمهای اشتراک فایل آن دوران یعنی eDonkey2000 بود. این پلتفرم در اوایل دهه ۲۰۰۰ یکی از محبوبترین شبکههای همتابههمتا (P2P) برای اشتراک فایل محسوب میشد و در کنار Napster و بعدها BitTorrent، نقش مهمی در شکلگیری فرهنگ تبادل آزاد داده داشت.
مک کالب در طراحی eDonkey بر سه اصل تمرکز داشت: مقیاسپذیری بالا، تابآوری در برابر نقاط شکست و کارایی در انتقال داده.
این ویژگیها بعدها بهطور مستقیم در طراحی پروتکل ریپل و سپس استلار نیز دیده شدند. او سالها بعد اعتراف کرد تجربه کار با سیستمهای همتابههمتا، بیش از هر چیز دیگر روی تفکرش درباره رمزنگاری، اعتمادزدایی و طراحی شبکه تأثیر گذاشته است.
با اینکه eDonkey میلیونها کاربر داشت، اما تحت فشار قانونی صنعت موسیقی و شکایت انجمن ضبط موسیقی آمریکا (RIAA) در نهایت در سال ۲۰۰۶ مجبور به توقف فعالیت شد. این ماجرا یکی از اولین برخوردهای جدی مک کالب با فضای رگولاتوری بود؛ تجربهای که بعدها در ماجرای ریپل و استلار هم کاملاً به چشم آمد.
تولد Mt. Gox؛ پروژهای که قرار نبود صرافی باشد
پس از MetaMachine، مک کالب در سال ۲۰۰۷ پروژهای را راهاندازی کرد که بعدها به یکی از جنجالیترین نامهای تاریخ کریپتو تبدیل شد: Mt. Gox. جالب است بدانید که این پروژه در ابتدا هیچ ربطی به بیت کوین نداشت و قرار نبود یک صرافی کریپتویی باشد.
Mt. Gox در ابتدا یک سایت برای مبادله کارت بازی بود و نام آن از عبارت «Magic: The Gathering Online Exchange» به معنای بستری آنلاین برای خرید و فروش کارتهای بازی Magic: The Gathering گرفته شده بود.
اما همه چیز در سال ۲۰۱۰، یعنی زمانی که مک کالب برای اولین بار با بیت کوین آشنا شد تغییر کرد. او در آن زمان خیلی سریع متوجه شد که بیت کوین به بستری برای معامله نیاز دارد. پس تصمیم گرفت همان سایت کارتها را تبدیل کند به یک صرافی بیت کوین. این تصمیم ساده، نقطه عطفی در تاریخ صنعت کریپتو بود.
او بعدها درباره تصمیمش گفت:
فقط میخواستم مردم بتوانند راحت بیت کوین بخرند و بفروشند. اصلاً فکر نمیکردم سایت اینقدر بزرگ شود.
اما رشد Mt. Gox از تصور او هم فراتر رفت به طوری که تا سال ۲۰۱۳، این صرافی بیش از ۷۰٪ تمام معاملات بیت کوین جهان را مدیریت میکرد.
با این حال برخلاف تصور عموم، جد مک کالب خیلی قبلتر از سقوط هولناک Mt. Gox از این پروژه خارج شد و در سال ۲۰۱۱ این صرافی را به مارک کارپلس (Mark Karpelès) فروخت. دلیلش هم این بود که مدیریت یک صرافی بزرگ را دوست نداشت و بیشتر به ساختن یک پروتکل علاقه داشت تا اینکه بخواهد کسبوکاری را مدیریت کند. همچنین وی احساس میکرد که اداره Mt. Gox پرریسک است و از کنترلش خارج میشود. به همین خاطر در نهایت از این پروژه هم خارج شد.
جالب اینجاست که در زمان ورشکستگی این صرافی و به سرقت رفتن چند صد هزار بیت کوین آن، بسیاری مک کالب را در ابتدا مقصر دانستند؛ اما اسناد بعدی نشان داد او در زمان وقوع بحران هیچ نقش مدیریتی در Mt. Gox نداشته و به همین خاطر قصوری برای وی ثابت نشد. با این حال، موفقیت اولیه Mt. Gox و تجربه تلخش، نقش مهمی در نگاه مک کالب به تمرکززدایی و امنیت در پروژههای بعدیاش داشت.
ورود به دنیای ارزهای دیجیتال و ساخت ریپل
پس از خروج از صرافی Mt. Gox، مک کالب که حالا با بیت کوین و انقلاب بلاکچین آشنا شده بود به دنبال ایدههای تازهای رفت و در سال ۲۰۱۲ یکی از مهمترین پروژههای تاریخ کریپتو یعنی ریپل را خلق کرد.
ایده اولیه او از راهاندازی ریپل ساخت پول دیجیتالی بدون استخراج بود. در حقیقت مک کالب معتقد بود که بیت کوین فوقالعاده است اما ضعفهایی مثل مصرف انرژی بالا، کندی تراکنشها و نبود امکان بازگردانی تراکنشها در موارد خاص را داشت. همین ایرادها باعث شد تا وی به فکر راهاندازی ارز دیجیتال خودش بیفتد؛ سیستمی که تراکنشها در آن تقریبا آنی هستند، کنترل شبکه در اختیار ولیدیتورهاست، ماینینگ حذف شده و قابلیت همکاری با بانکها و سیستمهای مالی را دارد.
او با این ایده و ذهنیت با آرتور بریتو (Arthur Britto) و دیوید شوارتز (David Schwartz) همکاری کرد و پروتکل جدیدی طراحی شد که بعدها به بلاکچین ریپل یا همان XRP Ledger تبدیل شد.
در ادامه، پای کریس لارسن (Chris Larsen)، سرمایهگذار و کارآفرین شناختهشده نیز به پروژه ریپل باز شد و و ساختار شرکتی ریپل لبز (Ripple Labs) را شکل داد و کمک کرد تا این پروژه مسیر تجاری پیدا کند. اما همه چیز گل و بلبل نماند و رفته رفته اختلافات شروع شد.
اختلافات داخلی و جدایی جنجالی مک کالب از ریپل
ریپل در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ رشد سریعی داشت، اما پشت پرده تیم اصلی اختلافات عمیقی شکل گرفته بود؛ اختلافاتی که به خروج پرحاشیه مک کالب منجر شد.
اما منشا این اختلافات عمیق چه بود؟ مک کالب معتقد بود که پروژه ریپل باید بازتر، شفافتر و شبیه پروژههای متنباز اداره شود. در مقابل، تیم مدیریتی معتقد بود باید مسیر تجاری، بانکی و متمرکزتری دنبال شود.
در همین حال، بخش بزرگی از توکنهای XRP میان بنیانگذاران تقسیم شده بود و نحوه فروش، عرضه و زمانبندی آنها به چالش جدی تبدیل شده بود. در سمت دیگر نیز مک کالب حس میکرد با ورود لارسن و تغییر تیم مدیریتی نقش و نفوذش در پروژه ریپل کمرنگتر شده است.
مجموع این عوامل در نهایت باعث شد مک کالب در سال ۲۰۱۴ از ریپل جدا شود؛ اتفاقی که واکنشهای گستردهای در بازار کریپتو به همراه داشت.
پس از این جدایی مک کالب اعلام کرد قصد دارد همه توکنهای XRP خودش را بفروشد و این خبر با نگرانی بازار ریپل و ریزش قیمت این ارز دیجیتال همراه شد. با این حال در نهایت شرکت ریپل اعلام کرد که تصمیم گرفته یک توافقنامه محدودکننده فروش با او امضا کند تا این فشار فروش تا حدی کنترل شود.
طبق این توافق، مک کالب تنها اجازه پیدا کرد تا روزانه مقدار بسیار محدودی XRP بفروشد و این محدودیت تا سال ۲۰۲۲ ادامه داشت.
اما خروج از ریپل پایان مسیر مک کالب نبود؛ بلکه آغاز مرحلهای مهمتر بود…
تأسیس استلار؛ بازگشت به ایدههای اولیه اما با رویکردی متفاوت
در سال ۲۰۱۴ و کمی بعد از جدایی جنجالی از ریپل، جد مککالب با همراهی جویس کیم (Joyce Kim) تصمیم گرفت نسخهای جدید و متفاوت از همان ایده اولیه «شبکه پرداخت جهانی» را بسازد؛ اما اینبار با ساختاری آزادتر، شفافتر و کاملاً متنباز. نتیجه این تصمیم، پروژهای بود به نام استلار (Stellar)؛ شبکهای که قرار بود تمرکز اصلیاش نه بانکها و مؤسسات مالی بزرگ، بلکه مردم عادی، مناطق محروم، پرداختهای خرد و اقتصادهای درحالتوسعه باشد.
مککالب درباره انگیزه ساخت استلار میگوید:
استلار همان ایدههای اصلی من است، اما در قالبی آزاد، متنباز و بسیار غیرمتمرکزتر.
اگرچه بسیاری تصور میکردند استلار تنها یک فورک یا نسخه کپیشده از ریپل است، اما واقعیت بسیار پیچیدهتر بود. بخشی از جدایی مککالب به اختلافات تجاری و مدیریتی برمیگشت، اما هسته اصلی اختلاف، فلسفه ساخت شبکه بود:
- ریپل تمرکز خود را روی بانکها، سیستم بانکی سنتی و نهادهای مالی بزرگ گذاشته بود.
- مککالب اعتقاد داشت فناوری بلاکچین باید به مردم عادی، اقتصادهای کوچک و کشورهایی که دسترسی مالی کمتری دارند کمک کند.
این اختلاف نگاه، شالوده استلار را شکل داد.
برخلاف ریپل، استلار یک شرکت خصوصی یا متمرکز نیست، در عوض یک بنیاد انتفاعی اداره آن را برعهده دارد و کدهای بلاکچین آن کاملاً متنباز و روی گیتهاب در دسترس عموم است. همچنین جامعه توسعهدهندگان استلار نقش اصلی را در ارتقا و پیشنهادهای شبکه دارد و بنیاد هیچ مالکیت یا کنترل مطلقی روی شبکه ندارد و مدل اداره آن شفافتر از ریپل است.
مسیر امروز جد مککالب؛ زندگی پس از استلار
مککالب پس از سالها فعالیت در پروژههای عظیم، اخیراً تمرکز خود را از توسعه مستقیم استلار کم کرده و به حوزههای فناورانهای مثل هوش مصنوعی، امنیت و فضا وارد شده است. آخرین پروژه او، شرکتی است به نام Vast که روی ساخت ایستگاههای فضایی مدولار کار میکند. این جهش بزرگ از کریپتو به فضا، بار دیگر روحیه ماجراجویانه و خلاق مککالب را نشان میدهد.
بهطور خلاصه، امروز مککالب بیش از اینکه یک بنیانگذار کریپتو باشد، یک کارآفرین تکنولوژی چندبُعدی است که سعی دارد در حوزههای مختلفی سرک بکشد.
سخن نهایی: مردی که چندین بار تاریخ کریپتو را از نو نوشت
جد مک کالب را نمیتوان صرفاً یک برنامهنویس باهوش یا یک کارآفرین خلاق دانست؛ او معمار پشت پرده سه موج بزرگ تحول در دنیای ارزهای دیجیتال است. از روزهایی که Mt. Gox تنها یک سایت کوچک مبادله کارت بود تا زمانی که ریپل به یک رقیب جدی سیستمهای بانکی تبدیل شد و بعدتر استلار مسیر دسترسی مالی را برای میلیونها نفر هموار کرد، نام مک کالب همیشه جایی میان خطوط تاریخ کریپتو حضور داشته است.
شاید او در هر پروژه مسیر متفاوتی را طی کرده باشد؛ گاهی پیشگام، گاهی جنجالی، گاهی انتقادی و گاهی حتی دور از هیاهو. اما یک چیز ثابت مانده: توانایی او در دیدن آینده قبل از اینکه جهان آن را بفهمد. چه در سیستمهای همتابههمتا، چه در بلاکچین و چه حالا در صنعت فضایی، مک کالب همیشه چند قدم جلوتر از زمان خود حرکت کرده است.
سرگذشت او یادآور این حقیقت است که نوآوری واقعی معمولاً از دل ریسکهای بزرگ، شکستها، اختلافنظرها و جسارت حرکت در مسیرهای ناشناخته ساخته میشود. او نهتنها از اولین نسل معماران دنیای کریپتو است، بلکه شخصیتی است که هنوز هم با هر تصمیمش میتواند مسیر یک فناوری را تغییر دهد.
در پایان، اگرچه امروز نام جد مک کالب بیش از گذشته کمتر در رسانهها شنیده میشود، اما ردپای او در زیرساختهای اصلی صنعت کریپتو برای همیشه ثبت شده است. تاریخ این صنعت بدون او قطعاً شکل دیگری داشت؛ و شاید همین، بزرگترین میراث او باشد.
سؤالات متداول
به دلیل اختلافات عمیق درباره نحوه اداره شبکه، میزان تمرکز، مدل تجاری و سیاستهای فروش XRP. او معتقد بود پروژه باید متنبازتر و غیرمتمرکزتر باشد.
خیر. گرچه هر دو پروژه از ایده «شبکه پرداخت جهانی» استفاده میکنند، اما استلار غیرانتفاعی، متنبازتر و با هدف کمک به اقتصادهای کوچک طراحی شده است.
او امروز روی شرکت Vast فعالیت میکند؛ مجموعهای که هدفش ساخت ایستگاههای فضایی مدولار در مدار زمین است.
طبق اطلاعات ویکیپدیا جد مک کالب در سال ۲۰۲۵ حدود ۲.۹ میلیارد دلار ثروت دارد.
