استخراج بیت کوین یکی از روش‌های محبوب سرمایه‌گذاری در بزرگ‌ترین ارز دیجیتال بازار به شمار می‌رود. بااین‌حال بیت کوین عرضه محدود ۲۱ میلیونی دارد و در نهایت روزی استخراج این رمزارز به پایان خواهد رسید. تا به امروز، ۱۹٫۹ میلیون بیت کوین استخراج شده است و تنها تقریباً ۱ میلیون بیت کوین برای استخراج باقی مانده است. اما پایان ماینینگ بیت کوین به‌هیچ‌وجه نزدیک نیست. در ادامه قصد داریم تا چرایی این موضوع را بررسی کنیم و به زمان پایان ماینینگ BTC بپردازیم.
استخراج بیت کوین چیست و بیت کوین‌های جدید چطور تولید می‌شوند؟
برخلاف ریال، دلار و دیگر پول‌هایی که بانک‌های مرکزی کشورها آنها را چاپ می‌کنند، بیت کوین تحت کنترل هیچ نهاد و دولتی نیست و به‌کمک فناوری بلاکچین، به‌صورت کاملاً مستقل فعالیت دارد. در راستای حفظ این ماهیت مستقل، خالق بیت کوین، ساتوشی ناکاموتو در زمان ساخت این ارز دیجیتال مکانیزمی را ایجاد کرد تا بتواند بیت کوین‌های جدید تولید کرده و هم‌زمان تراکنش‌ها را اعتبارسنجی کند. این مکانیزم، همان چیزی است که به آن استخراج یا ماینینگ گفته می‌شود و پایه و اساس فعالیت شبکه بیت کوین است.
هر تراکنش در شبکه بیت کوین در یک فضای ذخیره‌سازی به نام بلاک ذخیره می‌شود که پس از کامل‌شدن به بلاک‌های قبلی اضافه می‌شود. بااین‌حال، این فرایند نیازمند بررسی صحت اطلاعات و تأیید آنها است. در غیر این صورت، هرکسی می‌تواند تراکنش‌های جعلی بسازد و در شبکه ثبت کند.
نقش ماینرها
برای جلوگیری از این تقلب، شبکه بیت کوین از یک سیستم رمزنگاری خاص استفاده می‌کند. در این سیستم، کاربران باید با حل یک معادله ریاضی پیچیده، درستی بلاک را ثابت کنند تا بتوان آن را به بلاکچین اضافه کرد. به این فرایند استخراج و به افرادی که معادله ریاضی را حل می‌کنند، استخراج‌کننده می‌گویند. هرکسی که زودتر از بقیه جواب درست را پیدا کند، اجازه دارد بلاک جدید را به زنجیره بلاکچین اضافه کند.
پیدا کردن جواب معادلات، نیازمند قدرت محاسباتی زیادی است که به کمک سیستم‌های قدرتمند ماینینگ و کارت‌های گرافیک به دست می‌آید. این سیستم‌ها، مصرف برق و انرژی بالایی دارند. به همین دلیل، شبکه بیت کوین برای جبران هزینه استخراج و تشویق کاربران برای ادامه فعالیت، به استخراج‌کنندگان پاداش می‌دهد.
بخشی از این پاداش، همان بیت کوین‌های جدیدی است که شبکه تولید می‌کند و بین استخراج‌کنندگان توزیع می‌کند. درنتیجه، تا زمانی که سقف ۲۱ میلیون واحدی بیت کوین پر نشده است، شبکه به تولید بیت کوین‌های جدید برای ارائه پاداش به استخراج‌کنندگان ادامه می‌دهد.
همچنین جالب است بدانید که تعداد واقعی بیت کوین کمی کمتر از ۲۱ میلیون واحد است! به‌دلیل محدودیت تعداد اعشار در کدنویسی بیت کوین، بخش بسیار کوچکی از پاداش‌ها در برخی بلاک‌ها گرد می‌شوند و از بین می‌روند. به همین دلیل، تعداد نهایی بیت کوین‌های جهان ۲۰,۹۹۹,۹۹۹٫۹۷۶۹ واحد تخمین زده می‌شود.
چرا عرضه بیت کوین محدود است؟
در زمان ساخت بیت کوین، خالق این ارز دیجیتال برای تعداد کل بیت کوین‌های جهان محدودیت ۲۱ میلیون واحدی تعریف کرد. بنابراین برخلاف پول‌های سنتی دولت‌ها که محدودیت عرضه ندارند و تا هر میزانی که بخواهند می‌توانند آنها را چاپ و عرضه کنند، شبکه بیت کوین با محدودیت مواجه است و نمی‌تواند بیشتر از ۲۱ میلیون واحد BTC عرضه کند.
دلیل اصلی این موضوع را می‌توان جلوگیری از تورم و بی‌ارزش شدن بیت کوین دانست. ساتوشی با تعیین این محدودیت، باعث شد تا بیت کوین ویژگی‌هایی مشابه طلا داشته باشد و همانند این فلز، کمیاب و ارزشمند شود. درصورتی‌که بیت کوین عرضه نامحدود داشت، ویژگی کمیابی خود را از دست می‌داد و قیمت بیت کوین با کاهش روبه‌رو می‌شد.
محدودیت عرضه بر جلوگیری از تورم نیز تأثیرگذار است. در نظام‌های مالی سنتی، به‌دلیل نبودِ محدودیت عرضه، بانک‌ها در هر زمان که بخواهند می‌توانند با چاپ پول بیشتر نقدینگی را افزایش دهند. این فرایند در ظاهر به رشد اقتصادی کمک می‌کند، اما در بلندمدت باعث تورم و کاهش ارزش پول می‌شود. بیت کوین، با محدودکردن عرضه خود مانع رخ‌دادن چنین اتفاقی شده است.
بیت کوین همچنین سرعت عرضه توکن‌ها را کنترل می‌کند و به کاربران خود اجازه نمی‌دهد که در زمان کوتاهی تعداد بسیار زیادی BTC عرضه کنند. این موضوع، به کمک فرایندی به نام هاوینگ انجام می‌شود.
هاوینگ چیست و چه نقشی در پایان ماینینگ بیت کوین دارد؟
بیت کوین حالتی مشابه به طلا پیدا کرده است و به همین دلیل امروزه به آن طلای دیجیتال نیز گفته می‌شود. همانند طلا که موجودی آن در جهان محدود است و استخراج آن به‌مرورزمان سخت‌تر می‌شود، تولید بیت کوین نیز به‌مرور زمان کند و دشوارتر می‌شود.
این کاهش تدریجی در سرعت تولید بیت کوین، نتیجه رویدادی به نام هاوینگ است. هاوینگ تقریباً هر چهار سال یک‌بار رخ می‌دهد و در نتیجه آن، پاداشی که ماینرها برای استخراج هر بلاک جدید دریافت می‌کنند، نصف می‌شود. به همین دلیل، پاداش استخراج هر بلاک در سال ۲۰۰۹ برابر با ۵۰ بیت کوین بود؛ اما طی هر هاوینگ به ۲۵، ۱۲٫۵ و ۶٫۲۵ واحد کاهش یافت. در آخرین هاوینگ در سال ۲۰۲۴، پاداش ماینرها به فقط ۳٫۱۲۵ بیت کوین رسید.
هدف اصلی هاوینگ، کنترل عرضه بیت کوین و مقابله با تورم است. اگر بیت کوین‌ها به‌سرعت و بی‌رویه وارد چرخه می‌شدند، ارزش این رمزارز هیچ زمان نمی‌توانست به رقم‌های امروزه برسد. با کاهش تدریجی پاداش استخراج، بیت کوین‌ها به‌مرور و کنترل شده وارد بازار می‌شوند. این موضوع به حفظ ارزش بیت کوین در طول زمان می‌انجامد تا بیت کوین مانند طلا، کمیاب باقی بماند.
هاوینگ نقش مهمی در زمان پایان ماینینگ بیت کوین دارد. با هر رویداد هاوینگ، تولید بیت کوین‌های جدید کمتر و کمتر می‌شود تا در نهایت زمانی فرا برسد که دیگر هیچ بیت کوینی برای استخراج باقی نمانده باشد. به همین دلیل، درحالی‌که در فاصله ۱۶ساله ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۵ مقدار ۱۹٫۹ بیت کوین استخراج شده‌اند، استخراج تقریباً ۱ میلیون بیت کوین باقی‌مانده بیش از ۱۰۰ سال طول خواهد کشید.
آخرین بیت کوین چه زمانی استخراج می‌شود؟
پیش از بررسی پایان زمان استخراج، مهم است بدانید که این فقط رویداد هاوینگ نیست که به‌مرور زمان تولید بیت کوین را کند می‌کند. سیستم دیگری نیز در شبکه بیت کوین وجود دارد که سرعت اضافه‌کردن بلاک و تولید بیت کوین‌های جدید را کنترل می‌کند. این سیستم به‌گونه‌ای طراحی شده است که میانگین زمان اضافه‌شدن هر بلاک به شبکه بیت کوین را در حدود ۱۰ دقیقه نگه دارد.
این محدودیت باعث می‌شود که حتی با افزایش قدرت پردازشی ماینرها، بلاک‌ها همچنان به‌طور میانگین هر ۱۰ دقیقه به شبکه اضافه شوند. در همین زمان که ماینرها بلاک‌ها را می‌سازند، بیت کوین‌های جدید هم تولید می‌شوند. بنابراین، سرعت تولید بیت کوین تحت‌تأثیر دو عامل هاوینگ و سرعت ثابت تولید بلاک‌ها قرار دارد و تنظیم می‌شود.
باتوجه‌به این محدودیت و کاهش تدریجی نرخ پاداش‌ها، پیش‌بینی می‌شود که آخرین بیت کوین حدود سال ۲۱۴۰ میلادی استخراج شود. پس از آن، هیچ بیت کوین جدیدی تولید نخواهد شد و سقف کل عرضه در ۲۱ میلیون واحد باقی خواهد ماند. درنتیجه، بیت کوین حداقل تا بیش از یک قرن آینده با سیستمی مشابه امروز فعالیت خواهد کرد و استخراج آن امکان‌پذیر خواهد بود.
بعد از پایان استخراج بیت کوین چه خواهد شد؟
زمانی که آخرین بیت کوین در حدود سال ۲۱۴۰ استخراج شود، کل عرضه آن در گردش قرار می‌گیرد و دیگر هیچ بیت کوین جدیدی ایجاد نخواهد شد. این اتفاق پایان استخراج بیت کوین است اما این عبارت درست نیست؛ زیرا توقف عرضه بیت کوین، به‌معنای خاموش‌شدن ماینرها و پایان کار شبکه نیست. ساتوشی ناکاموتو با نبوغ خود، بیت کوین را به‌نوعی طراحی کرده است که برای هر چالشی راه‌حلی داشته باشد و پایان عرضه نیز استثنا نیست.
تغییر درآمد ماینرها از استخراج به کارمزد
درحال‌حاضر، برای استخراج‌کنندگان بیت کوین دو نوع درآمد وجود دارد و اولین آن، پاداش بلاک است. پاداش بلاک، همان بیت کوین‌های جدیدی هستند که با استخراج هر بلاک تولید می‌شوند و استخراج‌کنندگان به‌عنوان پاداش آنها را دریافت می‌کنند.
مورد دوم، کارمزد تراکنش‌ها است. تقریباً تمامی ارزهای دیجیتال همانند بیت کوین ماهیتی مستقل دارند و بدون وابستگی به هیچ نهاد و دولتی فعالیت می‌کنند. بااین‌حال، هر شبکه هزینه‌های خود را دارد و برای جبران این هزینه‌ها، به‌ازای پردازش تراکنش‌ها از کاربران کارمزدی دریافت می‌کند. به این هزینه، کارمزد تراکنش یا کارمزد شبکه می‌گویند.
این کارمزد در شبکه بیت کوین نیز دریافت می‌شود و هر کاربر در زمان ارسال بیت کوین، برای اعتبارسنجی تراکنش خود باید مبلغی را پرداخت کند. لازم به ذکر است که کارمزد تراکنش‌ها متغیر است و تحت عوامل مختلفی مانند ازدحام شبکه قرار می‌گیرد. شبکه بیت کوین، این کارمزد دریافتی را به پاداش بلاک اضافه کرده و به استخراج‌کنندگان پرداخت می‌کند. پس از پایان استخراج و عرضه بیت کوین‌های جدید، تنها منبع درآمد ماینرها این کارمزدها خواهد بود. این موضوع باعث می‌شود تا درآمد ماینرها ناگهان قطع نشده و همچنان برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و حفظ امنیت شبکه انگیزه داشته باشند.
این مسئله زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که نقش بیت کوین را در اقتصاد جهانی بررسی کنیم. نسبت به گذشته، بیت کوین به‌میزان بیشتری در سطح جهانی در حال پذیرش است. این ارز دیجیتال امروزه از پرداخت‌های خرد تا معاملات بین‌المللی مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این بین، شرکت‌های بزرگی مانند مایکروسافت و تسلا نیز از پرداخت با بیت کوین پشتیبانی کردند. حتی کشور السالوادور، بیت کوین را به‌عنوان ارز رسمی خود اعلام کرده است. این رویدادها نشان می‌دهند که تقاضا برای تراکنش‌های بیت کوین وجود دارد. بنابراین، ادامه این روند در آینده، می‌تواند به افزایش حجم تراکنش‌ها و سودآوری استخراج منجر شود.
حفظ فعالیت ماینرها برای بقای شبکه
حفظ فعالیت استخراج‌کنندگان برای بقای شبکه بیت کوین حیاتی است. ماینرها ستون فقرات شبکه بیت کوین هستند و وظایف مهمی مانند تأیید تراکنش‌ها، جلوگیری از حملات و تضمین ادامه فعالیت شبکه را برعهده دارند. درصورتی‌که کارمزدها نتوانند درآمد فعلی ماینرها را جبران کنند، احتمال خروج برخی از آنها از شبکه وجود دارد که می‌تواند چالش‌هایی را برای بیت کوین به همراه داشته باشد.
بااین‌حال، بسیاری از تحلیلگران معتقد هستند که تا سال ۲۱۴۰، ارزش بیت کوین و حجم تراکنش‌ها به میزانی افزایش خواهد یافت که حتی بدون پاداش بیت کوین‌های جدید، کارمزدها برای حفظ انگیزه استخراج‌کنندگان درآمد کافی را فراهم خواهند کرد.
پایان استخراج بیت کوین می‌تواند علاوه بر استخراج‌کنندگان، تأثیر خود را بر قیمت این رمزارز نیز داشته باشد. رخ‌دادن این اتفاق، به‌معنی اتمام عرضه بیت کوین‌های جدید است که این ارز دیجیتال را به یک دارایی کاملاً کمیاب تبدیل می‌کند. درصورتی‌که همانند امروز تقاضا برای بیت کوین وجود داشته باشد، این کمیابی باعث جهش قیمت بیت کوین در بلندمدت خواهد شد.
نوآوری‌های بیشتر
این احتمال نیز وجود دارد که تا آن زمان تغییرات و نوآوری‌های مختلفی در شبکه بیت کوین اعمال شود. با اینکه ساتوشی ناکاموتو دیگر فعالیتی ندارد و از سال ۲۰۱۰ اثری از او ندیده‌ایم، توسعه بیت کوین و بلاکچین آن توسط جامعه مستقل و مشتاق این ارز دیجیتال ادامه دارد.
تلاش‌های آنها می‌تواند به ایجاد الگوریتم‌های جدید، روش‌های بهینه‌تر برای ذخیره و انتقال داده‌ها در بلاک‌ها و حتی معرفی مدل‌های اقتصادی جدیدی منجر شود. این موضوع می‌تواند معادلات را تغییر دهد و جذابیت‌های جدیدی برای استخراج‌کنندگان ایجاد کند. به‌عنوان‌مثال، اگر توسعه بیت کوین در مسیری حرکت کند که چالش‌های استخراج و هزینه ماینرها را کاهش دهد، سود استخراج‌کنندگان از کارمزدها افزایش خواهد یافت که می‌تواند جایگزینی برای پاداش حذف‌شده باشد.
بنابراین، پایان استخراج بیت کوین را نباید پایان فعالیت بیت کوین و شبکه آن دید. این رویداد آغاز مرحله جدیدی برای این ارز دیجیتال است و می‌تواند با تغییرات بزرگی برای بیت کوین همراه باشد.
آیا ممکن است که عرضه بیت کوین تغییر کند؟
محدودیت عرضه بیت کوین در ۲۱ میلیون واحد، یک ویژگی کلیدی و اساسی بیت کوین به شمار می‌رود که از سال ۲۰۰۹ تا به امروز تغییر نکرده است. بااین‌حال، در نظریه بیت کوین یک پلتفرم قابل‌توسعه و تغییر است و هرکسی می‌تواند کدهای آن را تغییر دهد و نسخه جدیدی از شبکه را ایجاد کند. این تغییر می‌تواند شامل جنبه‌های مختلف شبکه بیت کوین از جمله سقف عرضه باشد و تغییر آن امکان‌پذیر است.
بیت کوین صرفاً یک نرم‌افزار نیست و آن را می‌توانیم یک اجماع جهانی از میلیون‌ها کاربر و استخراج‌کنندگان بدانیم. برای تغییر قوانین اساسی بیت کوین مانند سقف عرضه، اکثریت کاربران و فعالان شبکه باید نسخه جدید را بپذیرند و به توافق برسند. بنابراین، در عمل دستیابی به چنین اجماعی تقریباً غیرممکن است؛ زیرا اکثر اعضای جامعه بیت کوین محدودیت سقف عرضه را ستون اصلی ارزش و اعتماد به شبکه می‌دانند.
نبود تغییرات بنیادین در بیت کوین
برخلاف بسیاری از ارزهای دیجیتال مانند اتریوم که به‌طور مداوم تغییرات بزرگ و متنوعی را در شبکه خود اعمال می‌کنند، بیت کوین به‌ندرت تغییر کرده است. درنتیجه، معمولاً فقط به‌روزرسانی‌های جزئی و فنی برای بهبود امنیت و کارآیی آن عرضه می‌شود. دلیل اصلی این موضوع را می‌توان جامعه این ارز دیجیتال دانست که به‌شدت محافظه‌کار است و هرگونه پیشنهاد برای تغییر پارامترهای بنیادی مانند زمان بلاک، میزان پاداش، سقف عرضه و حجم بلاک با مخالفت شدید روبه‌رو می‌شود. به همین دلیل، کاربران و سرمایه‌گذاران اطمینان خاطر دارند که بیت کوین در آینده نیز مشابه امروز عمل می‌کند.
جایگاه بیت کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال بازار نیز ریسک‌پذیری جامعه آن را کاهش می‌دهد. بیت کوین بیشترین ارزش بازار را در اختیار دارد و تغییرات قیمت آن در کل بازار ارزهای دیجیتال منعکس می‌شود. به همین دلیل، کاربران ترجیح می‌دهند که تغییر بزرگی در شبکه‌ای که به‌خوبی در حال فعالیت است اعمال نکنند، زیرا در صورت اشتباه، هک و خراب‌شدن عملکرد ممکن است که کل بازار ارزهای دیجیتال ضرر غیرقابل‌جبرانی را تجربه کند.
درنتیجه، بعید است که بیت کوین در طول مسیر توسعه خود سقف عرضه را تغییر دهد و جامعه این رمزارز به‌احتمال بسیار زیاد همان نسخه اصلی با عرضه محدود را حفظ خواهند کرد.
جمع‌بندی
درحالی‌که حدود سال ۲۱۴۰ بیت کوین به سقف عرضه خود خواهد رسید، این رویداد به‌معنی پایان فعالیت استخراج‌کنندگان و شبکه نخواهد بود و صرفاً مرحله جدیدی از فعالیت بیت کوین را رقم خواهد زد. باتوجه‌به اینکه زمان بسیار زیادی تا این رویداد باقی مانده است، این موضوع تأثیری بر فعالیت بیت کوین نداشته است و استخراج‌کنندگان بدون توجه به زمان پایان استخراج، به فعالیت و سرمایه‌گذاری بر ماینینگ بیت کوین ادامه می‌دهند.
سؤالات متداول
محدودیت عرضه بیت کوین در ۲۱ میلیون واحد برای جلوگیری از تورم و حفظ کمیابی طراحی شده است تا ارزش آن مانند طلا در طول زمان رشد کند.
باتوجه‌به ثابت باقی‌ماندن میانگین زمان ایجاد بلاک و رویداد هاوینگ، پیش‌بینی می‌شود که آخرین بیت کوین حدود سال ۲۱۴۰ استخراج شود.
پس از استخراج آخرین بیت کوین، درآمد ماینرها از طریق کارمزد تراکنش‌ها ادامه خواهد داشت و شبکه با اتکا بر این کارمزدها، به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
