اخبار پیرامون تایید ETF بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال توسط نهاد نظارتی ایالات متحده آمریکا، روزهای پرفراز و نشیب و جذابی را به بازار ارزهای دیجیتال هدیه کرد. حالا که کمی از آن روزها فاصله گرفتیم و هیجانات مربوط به ETF تا حد بسیاری فروکش کرده، بد نیست تا با چگونگی ایجاد صندوق ETF و همینطور انواع صندوق قابل معامله در بورس یا ETF بیشتر آشنا شویم و کارکرد این وسیله سرمایه‌گذاری را برای آینده بازار ارزهای دیجیتال کنکاش کنیم.
ETF چیست؟
ای تی اف در واقع ابزار سرمایه‌گذاری بسیار پر کاربرد در بورس است که با نام صندوق قابل معامله در بورس (Exchange-traded fund) شناخته می‌شود. به بیان دیگر ETF به صندوق‌هایی گفته می‌شود که در بورس اوراق بهادار معامله می‌شوند.
ETF به سرمایه‌گذاران راهکاری ارائه می‌دهد تا دارایی‌های مختلفی مانند سهام، اوراق قرضه، کالا یا حتی ارزهای دیجیتال را به طور تجمیعی در یک صندوق واحد داشته باشند.
درون صندوق‌های ETF اغلب ترکیبی از دارایی‌ها مختلف به چشم می‌خورد. دلیل این امر، توزیع ریسک در میان دسته‌بندی‌های مختلف سرمایه‌گذاری است. البته درباره این موضوع در بخش‌های بعدی بیشتر صحبت خواهیم کرد.
ETFها علاوه بر تنوع بخشیدن به سبد سرمایه، به تزریق نقدینگی نیز کمک شایانی می‌کنند. این صندوق‌ها با قیمت بازار، هر زمانی در طول روز خرید و فروش می‌شوند که این امر به سرمایه‌گذاران انعطاف‌پذیری قابل توجهی می‌بخشد. یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌هایی که ETFها را از صندوق‌های مشترک معمول متمایز می‌کند، همین قدرت نقدشوندگی آنهاست.
صندوق‌های ETF ارز دیجیتال
زیر مجموعه خاصی از ETFها به نام «ETF crypto» یا همان ای تی اف کریپتویی نیز وجود دارد که در این صندوق‌ها، ارزهای دیجیتال به طور ویژه ارائه می‌شوند. سرمایه‌گذاران می‌توانند به جای خرید ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، یا اتر سهام صندوقی (ETF کریپتویی) با دارایی‌های دیجیتالی مختلف را خریداری کنند. چنین تصمیمی می‌تواند ریسک‌های ناشی از ارزهای دیجیتال را کاهش دهد. البته باید این مسئله را در نظر داشت که موضع رگولاتوری پیرامون ETF ارزهای دیجیتال پیچیده است و هر کشور بر اساس حوزه قضایی خود با آن به شکلی متفاوت برخورد می‌کند.
به عنوان نمونه کشور کانادا در بحث قانون‌گذاری ETF ارزهای دیجیتال به طور قابل توجهی پیشروتر از دیگران عمل کرده است، زیرا به چندین ETF بیت کوین و ETF اتر مجوز فعالیت داده است. همچنین، اولین ETFهای آتی بیت کوین توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) در اکتبر 2021، پس از سال‌ها انتظار و انکارهای متعدد درخواست ثبت ETF بیت کوین، سرانجام مورد تایید قرار گرفت. با این حال، درخواست معاملات ETF اسپات بیت کوین شرکت بلک راک به همراه چندین موسسه سرمایه‌گذاری دیگر همچنان در انتظار تصمیم نهایی SEC است.
بررسی مراحل ایجاد ETFها
صندوق‌های ETF از طریق یک مکانیسم شفاف و ساده که شامل چندین مرحله کلیدی است، اجازه فعالیت پیدا می‌کنند که شامل موارد زیر است.
ایجاد صندوق
این فرایند با تصمیم یک شرکت، معمولا یک موسسه مالی یا شرکت مدیریت دارایی آغاز می‌شود که تصمیم به عرضه یک ETF می گیرد. این موسسات به عنوان دارندگان اصلی ETF، سبدی از دارایی‌ها را گرد‌آوری می‌کنند که به طور سنتی ممکن است متشکل از اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه، کالاها یا سایر ابزارهای مالی باشد. البته این دارایی‌ها می‌توانند شامل ارزهای دیجیتال نیز باشند که ماهیت نوین صندوق‌های ETF به شمار می‌رود.
گرفتن تاییدیه نظارتی
قبل از اینکه یک ETF به عموم فروخته شود، صندوق باید از مقامات یا قانون‌گذار مربوطه، مانند SEC در ایالات متحده، تأییدیه نظارتی دریافت کند. سازمان‌های نظارتی اطمینان حاصل می کنند که ETF از تمام قوانین و مقررات این حوزه پیروی می‌کند.
صدور و بازخرید
هر سهم صندوق ETF با روشی خاص برای شرکت کنندگان مجاز، صادر و بازخرید می‌شود. شرکت کنندگان مجاز همان مؤسسات مالی یا بازارسازان بزرگی هستند که مجوز مشارکت در فرآیند تشکیل و بازخرید را دریافت کرده‌اند.
برای اینکه سهم جدیدی در یک ETF ایجاد شود، یک شرکت کننده مجاز، دارایی‌های مورد نیاز و ضروری را (که اغلب غیرنقدی هستند) جمع‌آوری می‌کند و آنها را به صادرکننده ETF تحویل می‌دهد. در ازای این کار، تعداد مشخصی از سهام ETF در اختیار آنها قرار می‌گیرد. در صورتی که یک شرکت کننده مجاز بخواهد سهام ETF را بازخرید کند، سهام را به صادرکننده پس می‌دهد و دارایی‌های تشکیل‌دهنده صندوق را دریافت می‌کند.
معامله در بورس اوراق بهادار
سهام ETF پس از ایجاد و در اختیار قرار گرفتن سرمایه‌گذاران، به صورت سهام فردی، در بورس اوراق بهادار معامله می‌شود. در ساعات عادی معاملات، سرمایه‌گذاران می‌توانند سهام ETF را با نرخ بازار خریداری و به فروش برسانند.
در پایان هر روز معاملاتی، ETFها ارزش خالص دارایی خود را تعیین می‌کنند. این محاسبه با تقسیم ارزش کل دارایی صندوق بر تعداد سهام موجود به دست می‌آید. با توجه به فرآیندهای صدور و بازخرید، قیمت بازار سهام ETF معمولاً به ارزش خالص دارایی (NAV) نزدیک است.
آشنایی با انواع صندوق‌های ETF
ETFها را می توان به ای تی اف‌های سنتی و کریپتویی دسته‌بندی کرد. یک دسته از صندوق‌های قابل معامله در بورس، امکان دسترسی به طبقات مختلف دارایی، مانند سهام، اوراق قرضه و کالاها را ارائه می‌دهند که به آنها ETF سنتی یا متعارف گفته می‌شود. این ETFها مطابق با مدل سنتی پیش می‌روند و در نتیجه بازارهای مالی سنتی و محصولات موجود در آن فضا را دنبال و ارائه می‌کنند.
دسته تازه وارد دیگر، ETF کریپتویی یا ارز دیجیتال است که شامل دسته خاصی از وجوه قابل معامله در مبادلات هستند. این صندوق‌ها امکان دسترسی به ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین یا سبدی از ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کنند.
در مقایسه این دو، ETFهای متعارف از ثبات بیشتری برخوردار هستند و کلاس‌های دارایی گسترده‌تر و همچنین روش‌های سرمایه‌گذاری متنوع‌تری را ارائه می‌دهند و تا حدودی ریسک سرمایه‌گذاری در آنها کنترل شده‌تر است.
صندوق‌های قابل معامله ETF سنتی
برای درک بهتر ETFها، محصولات ارائه شده در این صندوق‌ها به شکل سنتی، به صورت زیر دسته‌بندی می‌شود.
صندوق ETF سهام
محبوب‌ترین نوع صندوق‌های قابل معامله در بورس، ETFهای سهام به شمار می‌روند که دسترسی به سهام، شاخص‌های سهام یا بخش‌های صنعتی خاص را فراهم می‌کنند. سرمایه‌گذاری در یک ETF که شاخص S&P 500 را دنبال می‌کند یا یک ETF که تمرکز آن به طور اختصاصی بر کسب‌وکارهای فناوری است، دو گزینه سرمایه‌گذاری مناسب در این دسته هستند.
صندوق ETF با درآمد ثابت
اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت توسط صندوق‌هایETF با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شوند. صندوق ETF با درآمد ثابت دسترسی به انواع مختلفی از اوراق قرضه را فراهم می‌کند، از جمله اوراق قرضه با بازده بالا، اوراق قرضه شرکتی، اوراق قرضه شهرداری و اوراق قرضه دولتی را می‌توان نام برد.
صندوق ETF کالا
صندوق‌های قابل معامله کالا یا ETF کالا، دسترسی به کالاهای فیزیکی از جمله: طلا، نقره، نفت یا محصولات کشاورزی را امکان‌پذیر می‌کنند. برخی از این صندوق‌های کالا، صاحب دارایی‌های فیزیکی واقعی یا قراردادهای آتی کالاهای موردنظر هستند. نوع دیگری از این صندوق‌ها وجود دارد که قیمت کالا را دنبال می‌کنند.
صندوق ETF ارزی
ETF ارزی به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا به نرخ ارزهای خارجی دسترسی داشته باشند و آنها را معامله کنند یا یک ارز خاص در دسترس آنها قرار بگیرد. برای تکرار نوسانات یک جفت ارز، صندوق‌های ETF ارزی اغلب از قراردادهای آتی ارز بهره می‌برند.
صندوق ETF زیست محیطی، اجتماعی و حکمرانی (ESG)
ETFهای زیست محیطی، اجتماعی و حکمرانی که به اختصار ESG نامیده می‌شوند، عوامل محیطی، اجتماعی و حاکمیتی را آمیخته در معیارهای سرمایه‌گذاری خود می‌کنند. تمرکز این صندوق‌ها بر شرکت‌هایی با توسعه پایدار و عرف‌های اخلاقی است.
صندوق ETF املاک و مستغلات
ای تی اف‌هایی که در زمینه سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات تخصص دارند که محور فعالیت آنها شامل صندوق‌های سرمایه گذاری املاک و مستغلات (REITs) و شرکت‌های املاک و مستغلات می‌شود.ETF املاک و مستغلات بازار املاک و مستغلات را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند بدون اینکه در واقع هیچ املاکی در اختیار داشته باشند.
صندوق ETF معکوس
در صندوق ETF معکوس هنگامی که ارزش دارایی یا شاخص اساسی صندوق کاهش می‌یابد، کسب درآمد به دست می‌آید. برای دستیابی به بازده معکوس، از مشتقات و همچنین استراتژی‌های دیگر استفاده می‌شود.
صندوق ETF اهرمی
یکی از راه‌های افزایش بازده سرمایه‌گذاری با استفاده از مشتقات مالی و استفاده از اهرم (Leverage) امکان‌پذیر می‌شود. صندوق‌های قابل معامله اهرمی یا ETF اهرمی، لورج را به میزان دو یا سه برابر دارایی تشکیل‌دهنده شاخص خود تعیین می‌کنند. طبیعتا این امر ریسک بیشتری به همراه دارد و ETFهای اهرمی اغلب برای معاملات کوتاه مدت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
صندوق ETF موضوعی
ETFهایی که به عنوان “موضوعی” یا Thematic طبقه‌بندی می‌شوند، از آن دسته صندوق ETF هستند که به جای انواع شاخص‌های بازار یا طبقات دارایی متنوع، بر روی موضوعات یا روندهای سرمایه‌گذاری خاص تمرکز دارند. هدف این صندوق‌ها قرار دادن سرمایه‌گذاران در معرض کسب‌وکارها، بخش‌ها یا الگوهای مرتبط با موضوعی خاص، مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، هوش مصنوعی، ربات‌ها، امنیت سایبری، تجارت الکترونیک و… است.
ETF کریپتو
در دنیای صندوق‌های قابل معامله، معقوله‌ای جدید به وجود آمده است که با پیشرفت و پذیرش هرچه بیشتر ارزهای دیجیتال امکان‌پذیر شده است و این مورد ETF ارزهای دیجیتال است که آهسته و پیوسته در حال پیشرفت و پیدا کردن جایی در دنیای معاملات رمزارزها است. به طور کلی ETFهای این دسته به خاطر تازگی و مقاومت‌های نهادهای قانون‌گذار محدودتر هستند و به شکل زیر بخش‌بندی شده‌اند.
صندوق ETF شاخص کریپتو
صندوق‌های قابل معامله شاخصی، دنباله‌رو عملکرد یک شاخص ارزهای دیجیتال خاص، مانند شاخص بلومبرگ گلکسی کریپتو (Bloomberg Galaxy Crypto Index) یا شاخص کریپتو 10 بیت وایز (Bitwise 10 Crypto Index) هستند. این نوع صندوق‌های کریپتویی آنها طیف وسیعی از ارزهای دیجیتال که در این شاخص‌ها ارائه می‌شوند را در دسترس سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند.
صندوق ETF آلت کوین
این ETFها به طور متمرکز انواع ارزهای دیجیتال به غیر از بیت کوین را دنبال می‌کنند. هدف صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در قالب ETF آلت کوین فعالیت می‌کنند، ارائه تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاران در طیف وسیعی از ارزهای دیجیتال است. باید توجه داشت که نوسانات قیمتی هر آلت کوین متفاوت است و فلسفه وجودی آنها نیز با دیگری متمایز است اما در این نوع صندوق‌های کریپتویی با یکدیگر ارائه می‌شوند.
صندوق ETF بیت کوین
ETF بیت کوین همان‌طور که از نام آن مشخص است، اختصاص به بزرگترین ارز دیجیتال بازار یعنی بیت کوین داده شده است. ETF بیت کوین در واقع صندوقی است که به سرمایه‌گذاران امکان دسترسی به نوسانات قیمت بیت کوین را می‌دهد بدون اینکه آنها را ملزم به نگه داشتن این رمزارز به طور مستقیم کند. برای اطلاع بیشتر درباره ای تی اف بیت کوین به مقاله «» مراجعه کنید.
صندوق ETF بلاکچین
ETFهای بلاکچین به طور متمرکز روی کسب‌وکارهای مرتبط با فناوری بلاکچین سرمایه‌گذاری می‌کنند با بررسی این صندوق‌های کریپتویی با نام‌های بزرگی مانند CoinShare و Fidelity برخورد می‌کنیم که در این حوزه مشغول به فعالیت هستند.
سخن پایانی
صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) نوعی وسیله سرمایه‌گذاری متنوع و انعطاف‌پذیر هستند که در طول سال‌های اخیر به اشکال مختلفی وجود داشته‌اند. این ابزار مالی، دسترسی به انواع دارایی‌ها و استراتژی‌ها را برای سرمایه‌گذاران تسهیل می‌کنند و اهداف مالی آنها را تا حد زیادی برآورده می‌کنند. سرمایه‌گذاران با توجه به استراتژی و میزان تحمل ریسک می‌توانند از میان طیف وسیعی از ETFها انتخاب کنند. ورود چنین ابزاری به اکوسیستم ارزهای دیجیتال باعث ورود سرمایه‌هایی می‌شود که در گذشته در بازارهای سنتی در جریان بودند. با پذیرش این صندوق‌ها سرعت رشد و تکامل رمزارزها دوچندان خواهد شد.
