عمق بازار چیست و درک آن چگونه به موفقیت معامله کمک می‌کند؟

در بازارهای مالی، قیمت‌گذاری یک دارایی بر مبنای مکانیزم عرضه و تقاضا انجام می‌شود. هدف نهایی تمام روش‌های تحلیل تکنیکال این است که با استفاده از ابزارهای مختلف،‌ تغییرات این دو عامل را بررسی و روند قیمت در آینده را پیش‌بینی کنند. یکی از ابزارهای مفیدی که اطلاعات عرضه و تقاضا را به شکل ساده و کاربردی در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد، نمودار عمق بازار (Market Depth) است.

این نمودار با ظاهر ساده و گرافیکی خود، اطلاعات مهمی مانند حجم سفارشات ثبت شده در قیمت‌های مختلف را نمایش می‌دهد. در این مقاله از نوبیتکس قصد داریم شما را با کاربردهای نمودار عمق بازار و نحوه استفاده از آن در تحلیل تکنیکال آشنا کنیم. پس از آشنایی با نمودار عمق بازار، چند نمونه از این نوع نمودارها را مورد بررسی قرار خواهیم داد تا به درک بهتری از آن‌ها برسید. برای شروع کار ابتدا باید بدانیم نمودار عمق بازار (Market Depth) در بازار ارز دیجیتال چیست؟ با ما همراه باشید.

نمودار عمق بازار (Market Depth) در بازار ارز دیجیتال چیست؟

نمودار عمق بازار (Market Depth) با نماد اختصاری DOM، ابزاری کاربردی در تحلیل قیمت است که حجم عرضه و تقاضا برای یک دارایی را در قیمت‌های مختلف و به صورت گرافیکی نمایش می‌دهد. مشاهده عرضه و تقاضا در دفتر سفارشات صرافی‌های متمرکز نیز امکان‌پذیر است، اما به دلیل پیچیدگی زیاد، معمولاً از این نمودار که ظاهر ساده‌تری دارد استفاده می‌شود. در نمودار عمق بازار، مجموع سفارشات خرید و فروش باز در دو سمت محور افقی، به رنگ‌های سبز و قرمز نمایش داده می‌شوند. این سفارشات به ترتیب قیمت مرتب شده‌اند و به‌صورت لحظه‌ای تغییر می‌کنند. شکل و وضعیت این نمودار اطلاعات مفیدی را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد که در بخش‌های بعد به آن‌ها خواهیم پرداخت.

اغلب کارگزاری‌ها و صرافی‌های ارز دیجیتال متمرکز که از دفتر سفارشات استفاده می‌کنند، این نمودار را در کنار سایر نمودارهای تحلیل تکنیکال به کاربران نمایش می‌دهند. برای مشاهده این نمودار در سایت صرافی نوبیتکس کافی است پس از ورود به بازار ارز دیجیتال مورد نظر، از بالای نمودار قیمت آن، روی سربرگ «عمق بازار» در کنار سربرگ «نمودار نوبیتکس» کلیک کنید. با قرار دادن ماوس روی یک نقطه از نمودار، قیمت و مجموع حجم سفارشات تا آن نقطه به شما نمایش داده می‌شود. در اپلیکیشن Nobitex نیز پس از ورود به صفحه هر جفت ارز معاملاتی، می‌توانید سربرگ «عمق بازار» را در پایین صفحه مشاهده کنید.

منظور از عمق بازار چیست؟

عمق بازار یکی از مهم‌ترین اصطلاحات ارز دیجیتال است و نشان می‌دهد که یک بازار مالی، تا چه حد می‌تواند سفارشات با حجم بالا را جذب کند و کمترین جهش قیمت را داشته باشد. بنابراین، به بازاری که بتواند با کمترین جهش قیمت (Slippage) ممکن، حجم عظیمی از سفارشات را اجرا کند، بازار عمیق (Deep Market) می‌گوییم. حجم سفارشات باز با عمق بازار نسبت مستقیم دارد و هر چه این عامل بیشتر شود، بازار عمیق‌تر خواهد بود.

هر چقدر یک بازار عمیق‌تر باشد، معمولاً نقدشوندگی بهتری دارد، حرکات قیمت متعادل‌تر است و ریسک دستکاری قیمت توسط نهنگ‌ها و بزرگان بازار کمتر خواهد شد. توجه داشته باشید که نوسانات قیمت الزاماً به عمق بازار مرتبط نیست و بیشتر به پراکندگی حجم سفارشات در اوردر بوک (Order Book) بستگی دارد. لازم به ذکر است که نهنگ‌های بزرگ، معمولاً سفارشات خود را به‌صورت او تی سی (OTC) و خارج از دفتر سفارشات صرافی انجام می‌دهند تا قیمت ارز دیجیتال به صورت ناگهانی جهش نکند.

آشنایی با بخش‌های مختلف نمودار عمق بازار (Market Depth)

برای آشنایی با نمودار عمق بازار ابتدای باید اجزای آن را بشناسید. در ادامه با این بخش‌ها و نحوه کار آن آشنا خواهید شد.

۱. محور افقی (X)

محور افقی یا محور X در نمودار عمق بازار، قیمت‌های پیشنهادی برای یک دارایی را نمایش می‌دهد و از چپ به راست افزایش می‌يابد. در اغلب پلتفرم‌ها، قیمت‌هایی که کمتر از قیمت بازار هستند به رنگ سبز و قیمت‌هایی که بیشتر از آن هستند، به رنگ قرمز نمایش داده می‌شوند. مقیاس‌بندی این محور معمولاً بسته به قیمت‌های پیشنهادی خریداران و فروشندگان تغییر می‌کند و مقدار ثابتی ندارد.

۲. محور عمودی (Y)

محور عمودی یا محور Y، حجم سفارشات باز معامله‌گران را نمایش می‌دهد و از پایین به بالا افزایش می‌یابد. مقیاس‌بندی این محور نیز مانند محور X الزاماً ثابت نیست و بسته به حجم سفارشات پیشنهادی می‌تواند تغییر کند.

۳. خط سفارشات خرید (Bid)

به خط سبز رنگ سمت چپ نمودار که قبل از قیمت بازار قرار دارد و سطح زیر آن از راست به چپ افزایش می‌یابد، خط سفارشات خرید می‌گویند. هر نقطه از این خط، مجموع حجم سفارشات خرید معامله‌گران را از نزدیک‌ترین قیمت به قیمت بازار تا همان قیمت نشان می‌دهد.

۴. خط سفارشات فروش (Ask)

به خط قرمز رنگ سمت راست نمودار که بعد از قیمت بازار قرار دارد و سطح زیر آن از چپ به راست افزایش می‌يابد، خط سفارشات فروش می‌گویند. هر نقطه از این خط، مجموع حجم سفارشات فروش معامله‌گران را از نزدیک‌ترین قیمت به قیمت بازار تا همان نقطه نشان می‌دهد.

۵. دیوار خرید (Buy Wall)

به تجمع حجم عظیمی از سفارشات خرید باز در یک قیمت مشخص، دیوار خرید (Buy Wall) می‌گویند. در این قیمت‌ها، خط سفارشات خرید به‌صورت عمودی نشان داده می‌شود و ظاهری شبیه به دیوار دارد. ارتفاع این دیوار با حجم سفارشات خرید باز نسبت مستقیم دارد. دیوار خرید بلند نشان می‌دهد که معامله‌گران دیدگاه صعودی دارند و معتقدند که قیمت دارایی مورد نظرشان از این مقدار کمتر نخواهد شد. در بازارهای گاوی معمولاً دیوارهای خرید سریع‌تر از دیوارهای فروش تشکیل می‌شوند و ارتفاع بیشتری دارند.

۶. دیوار فروش (Sell Wall)

زمانی که حجم سفارشات فروش باز در یک قیمت مشخص نسبت به سایر نقاط افزایش محسوسی داشته باشد، دیوار فروش (Sell Wall) شکل می‌گیرد. در اینجا نیز مانند دیوار خرید، هر چه حجم سفارشات باز بیشتر باشد، دیوار فروش ارتفاع بیشتری خواهد داشت. دیوار فروش بلند معمولاً اجازه افزایش قیمت را نمی‌دهد و به همین دلیل، دیدگاه معامله‌گران نسبت به قیمت نزولی است. در بازارهای خرسی، سرعت تشکیل دیوار فروش نسبت به دیوار خرید بیشتر است و ارتفاع بیشتری دارد.

کاربردهای نمودار عمق بازار (Market Depth) در بازار ارز دیجیتال چیست؟

نمودار عمق بازار (Market Depth) نسبت به تغییرات عرضه و تقاضا و حجم سفارشات باز واکنش می‌دهد و ظاهر جدیدی به خود می‌گیرد. در کنار تحلیل تکنیکال در پلتفرم‌هایی مانند تریدینگ ویو (TradingView)، این تغییرات ظاهری می‌تواند به تحلیل و پیش‌بینی بهتر قیمت کمک کند. در ادامه با چند مورد از کاربردهای نمودار عمق بازار و نحوه تحلیل آن آشنا خواهید شد.

۱. تشخیص قدرت خریداران و فروشندگان

اندازه سطح زیر خطوط سفارشات خرید و سفارشات فروش می‌تواند تمایل و قدرت خریداران و فروشندگان را نشان دهد. هر چه سطح زیر خط سفارشات خرید (سبز) بیشتر باشد، تمایل معامله‌گران به خرید بیشتر خواهد بود و قدرت خریداران رو به افزایش است. در مقابل، با افزایش سطح زیر خط سفارشات فروش (قرمز)، ترس در معامله‌گران بیشتر می‌شود و قدرت فروشندگان افزایش می‌یابد.

۲. تعیین سطوح حمایت و مقاومت

یکی از مهم‌ترین بخش‌های تحلیل نمودار، یافتن سطوح حمایت و مقاومت است. این سطوح حجم عظیمی از سفارشات خرید و فروش را در خود دارند و معمولاً باعث می‌شوند که روند قیمت تغییر کند. این سفارشات در نمودار عمق بازار به‌صورت دیوار خرید یا فروش ظاهر می‌شوند. بنابراین، دیوارهای خرید و فروش می‌توانند به ترتیب در نقش حمایت و مقاومت عمل کنند و مانع از حرکت بیشتر قیمت شوند.

۳. تشخیص احتمال افزایش نوسان قیمت

معامله‌گران کوتاه‌مدت به دنبال نوسانات بالا در زمان کم هستند و برای تشخیص آن می‌توانند از نمودار عمق بازار استفاده کنند. هر چه ناهمواری در این نمودار بیشتر شود، احتمال حرکت سریع قیمت در نقاط دارای حجم کمتر نیز افزایش می‌یابد. در نقاطی که حجم سفارش کمتر باشد، خطوط سفارشات خرید و فروش نیز افقی‌تر می‌شوند و احتمال عبور سریع قیمت از این نقاط وجود دارد.

۴. اندازه‌گیری نقدشوندگی بازار

بازارهایی که عمق کمی دارند، برای سرمایه‌های بزرگ مناسب نیستند. در این بازارها، سفارش‌های با حجم سنگین به سرعت پر می‌شوند و به دلیل جهش قیمت زیاد، قیمت خرید با قیمت بازار فاصله معناداری می‌گیرد. بنابراین، اگر قصد دارید با سرمایه زیادی وارد بازار شوید، ابتدا ارزش و حجم سفارشات ثبت شده در صرافی‌ را در قیمت‌های مختلف بررسی کنید تا دچار ضرر نشوید.

۵. شناسایی اوردرهای ترس

سرمایه‌داران بزرگ برای تغییر در احساسات معامله‌گران و خرید در قیمت‌های پایین‌تر از مفهومی به نام اوردر ترس استفاده می‌کنند. این افراد با قرار دادن سفارش‌های فروش جعلی با حجم عظیم، سعی می‌کنند معامله‌گران خرد را فریب دهند تا دارایی خود را بفروشند. این سفارشات معمولاً به‌صورت ناگهانی و به شکل دیوارهای بزرگ ظاهر و کمی بعد، ناپدید می‌شوند.

تأثیر نهنگ‌ها بر روی عمق بازار

به سرمایه‌گذاران فردی یا سازمانی که سرمایه عظیمی دارند، اصطلاحاً نهنگ (Whale) می‌گویند. حجم سفارش خرید و فروش این نهنگ‌ها به حدی زیاد است که به‌راحتی می‌تواند تمام سفارشات معامله‌گران خرد را تحت تأثیر قرار دهد. این سفارشات اغلب به‌صورت یک دیوار خرید یا فروش بلند در نمودار عمق بازار خودنمایی می‌کنند. گاهی اوقات، نهنگ‌ها با مقاصد مختلفی مانند سردرگم کردن خریداران و فروشندگان در تشخیص سطوح حمایت و مقاومت یا ایجاد  فاد (FUD) در معامله‌گران و هدایت قیمت به سطوح پایین‌تر، این نمودار را دستکاری می‌کنند. بنابراین، در صرافی‌هایی که نهنگ‌های بیشتری حضور دارند، احتمال ثبت سفارشات جعلی زیاد است و کمتر می‌توان به نمودار عمق بازار اعتماد کرد.

بررسی نمونه‌هایی از نمودار عمق بازار در ارزهای دیجیتال

برای این‌که درک مطالب گفته شده در مورد کاربردهای عمق بازار برای شما ساده‌تر شود، چند نمونه از این نمودارها را در بازار ارزهای دیجیتال مورد بررسی قرار می‌دهیم.

۱. بیت کوین (Bitcoin)

تصویر نمودار عمق بازار بیت کوین با نماد BTC نشان می‌دهد که در حال حاضر با قیمتی در حدود ۳۵،۰۰۰ دلار در حال معامله است. بزرگتر بودن سطح زیر خط سفارشات فروش نسبت به خط سفارشات خرید، به‌وضوح نشان می‌دهد که قدرت فروشندگان بیشتر است و احتمالاً به یک سطح مقاومتی نزدیک شده‌ایم. همان‌گونه که مشاهده می‌کنید، تا قیمت ۳۵،۵۰۰ دلار، حدود ۳.۲۳ بیت کوین در صف فروش قرار دارد. از این مقدار، بیش از یک بیت کوین با قیمتی در حدود ۳۵،۵۰۰ دلار ثبت شده است و به همین دلیل، در این ناحیه یک دیوار فروش بلند مشاهده می‌شود.

۲. اتریوم (Ethereum)

وضعیت نمودار عمق بازار اتریوم با نماد ETH نیز مشابه بیت کوین است و فروشندگان این رمز‌ارز، قدرت بیشتری نسبت به خریداران دارند. از قیمت ۱۹۰۰ تا ۱۹۳۰ دلار، مجموعاً حدود ۲۹.۶ اتریوم برای فروش قرار داده شده است. حدود ۱۰ عدد از این مقدار روی ۱۹۳۰ دلار قرار دارد و دیوار فروش نسبتاً بلندی ایجاد کرده است. در مقابل، هیچ دیوار خرید مستحکمی در سمت خریداران دیده نمی‌شود و به همین دلیل، بهتر است خریداران کمی در انجام خرید احتیاط کنند.

۳. ریپل (Ripple)

در تصویر نمودار عمق بازار ریپل با نماد XRP کاملاً پیداست که قیمت بازار به دیوار فروش مستحکمی در ناحیه ۰.۶۵۵ دلار نزدیک شده است. از قیمت ۰.۶۵۱۶۰ تا ۰.۶۵۵ تعداد ۲۱،۴۱۶ ریپل در صف فروش قرار گرفته است. در قیمت‌های بالاتر شاهد ایجاد دیوارهای فروش بلند و پیاپی هستیم. این ساختار نشان می‌دهد که تا قیمت ۰.۷۵ دلار، مقاومت‌های زیادی پیش روی این ارز دیجیتال قرار دارد و نسبت سفارش‌های خرید به فروش کمتر است. بنابراین، خرید ریپل با کمی ریسک همراه است.

۴. لایت کوین (Litecoin)

برتری عرضه نسبت به تقاضا از روی نمودار عمق بازار لایت کوین با نماد LTC کاملاً مشخص است. در سمت عرضه این رمز‌ارز، شاهد جهش‌های متوالی و ایجاد دیوارهای فروش بلند هستیم. بلندترین دیوار فروش در ناحیه ۸۴ دلار قرار دارد و احتمال می‌رود شاهد برگشت قیمت از این ناحیه باشیم. در حال حاضر قیمت بازار به یک دیوار فروش در ناحیه ۷۳ دلار نزدیک شده است و راه سختی را برای عبور از آن دارد. در سمت مقابل نیز شاهد یک شیب ملایم در خط سفارشات خرید هستیم که ضعیف بودن سمت تقاضا را نشان می‌دهد. البته برای تصمیم‌گیری دقیق‌تر به حجم سفارشات کمتر از قیمت ۶۶ دلار هم نیاز داریم که در تصویر مشخص نیست.

جمع‌بندی

تحلیل عرضه و تقاضا بهترین روش برای پیش‌بینی قیمت در آینده است. نمودار عمق بازار (Market Depth) با ساده‌سازی اطلاعات دفتر سفارشات و نمایش آن به‌صورت گرافیکی، اطلاعات مورد نیاز این تحلیل را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد. این نمودار نسبت به سفارشات ثبت‌شده واکنش می‌دهد و تغییر شکل آن، اطلاعات مهمی از جمله سطوح حمایت و مقاومت را نمایش می‌دهد. در این مقاله آموختید که نمودار عمق بازار (Market Depth) در بازار ارز دیجیتال چیست و با کاربردهای نمودار عمق بازار نیز آشنا شدید. برای آشنایی با نمودار عمق بازار و درک بهتر آن، نمودار عمق بازار چند رمز‌ارز مانند بیت کوین و اتریوم را نیز مورد بررسی قرار دادیم. در پایان، توجه داشته باشید که این نمودار یک ابزار کمکی در تحلیل تکنیکال محسوب می‌شود و بهتر است در استراتژی معاملاتی، به عنوان تأییدیه از آن استفاده کنید.