ارتقای بعدی اتریوم با نام فوساکا (Fusaka)، ترکیبی از دو واژه فولو (Fulu یا اجماع) و اوساکا (Osaka یا اجرا) است.
خلاصه خبر
- این ارتقا قرار است نحوه‌ی مدیریت داده‌ها و کارمزدها در شبکه را تغییر دهد.
- البته این ارتقا در تجربه کاربری اصلی تغییر زیادی ایجاد نمی‌کند.
به گزارش کریپتواسلیت، در واقع این ارتقا مسیر آینده‌ی اتریوم را مشخص می‌کند: لایه اصلی (Layer 1) همچنان به‌عنوان بستر نهایی تسویه و در دسترس بودن داده‌ها باقی می‌ماند، در حالی که فعالیت‌های روزمره کاربران به رول‌آپ‌های ارزان‌تر و سریع‌تر (Layer 2) منتقل می‌شود.
پاسخ به پرسش اصلی هم مشخص است: آیا فوساکا کاربران را به لایه ۱ برمی‌گرداند؟ خیر. برعکس، این ارتقا ترک لایه ۲ را سخت‌تر از همیشه می‌کند.
جزییات فوساکا: مقیاس‌پذیری زیرساخت و بهبود تجربه
فوساکا بر مفاهیمی چون در دسترس بودن داده‌ها، نمونه‌برداری (sampling) و مدیریت blobها تمرکز دارد. یعنی همان داده‌هایی که رول‌آپ‌ها برای ثبت تراکنش‌ها به لایه ۱ ارسال می‌کنند.
پیشنهاد اصلی آن، EIP-7594 (یا PeerDAS) است که به نودها اجازه می‌دهد به‌جای دانلود کامل داده‌ها، فقط بخش‌هایی از آن‌ها (blobها) را نمونه‌برداری کنند. در نتیجه ظرفیت بیشتر برای blobها ایجاد شده و هزینه پهنای باند اعتبارسنج‌ها کاهش می‌یابد؛ گامی ضروری برای افزایش توان لایه ۲.
در ادامه، EIP-7892 مکانیزم BPO (یا Blob Parameter-Only) را معرفی می‌کند تا بتوان تعداد blobهای هر بلاک را به‌تدریج افزایش داد (مثلاً از ۱۰ به ۱۴ یا ۱۵ به ۲۱ بدون نیاز به بازنویسی کامل پروتکل). EIP-7918 نیز کف قیمتی برای کارمزد blobها تعیین می‌کند تا قیمت فضا در زمان تقاضای پایین به صفر نزدیک نشود.
به‌علاوه، EIP-7951 پشتیبانی از منحنی رمزنگاری secp256r1 را اضافه می‌کند تا ورود با کلیدهای عبور (Passkey) در کیف پول‌های اتریوم ممکن شود. EIP-7917 هم سازوکار «پیشنهاددهنده قابل پیش‌بینی» را معرفی می‌کند که باعث تأیید سریع‌تر تراکنش‌ها می‌شود.
همچنین EIP-7825 سقف گس تراکنش‌ها را محدود می‌کند تا جلوی حملات DoS گرفته شود و EIP-7935 تنظیمات پیش‌فرض گس بلاک را برای ثبات شبکه اصلاح می‌کند.
این تغییرات هم‌اکنون در شبکه‌های آزمایشی Holesky و Sepolia فعال‌اند و انتظار می‌رود اوایل دسامبر روی شبکه اصلی فعال شوند.
چرا فوساکا برای کارمزدها و اقتصاد رول‌آپ‌ها مهم است؟
این ارتقا قرار نیست کارمزد لایه ۱ را کاهش دهد، بلکه هدف آن کاهش هزینه لایه ۲ است. با ارزان‌تر شدن ارسال داده برای رول‌آپ‌ها، هزینه‌ی شبکه‌هایی مثل آربیتروم، آپتیمیزم، Base و zkSync کاهش می‌یابد.
مدل‌سازی‌ها نشان می‌دهد کارمزد رول‌آپ‌ها می‌تواند بین ۱۵ تا ۴۰ درصد کاهش یابد (حتی تا ۶۰ درصد در شرایط خاص). کارمزد گس در شبکه اصلی تقریباً ثابت می‌ماند، اما در آینده ممکن است با تغییر اهداف گس بلاک ۱۰ تا ۲۰ درصد دیگر پایین‌تر بیاید.
پشتیبانی از WebAuthn و سیستم‌های تأیید سریع باعث می‌شود تجربه کاربر در اتریوم روان‌تر شود؛ ورود بیومتریک یا با دستگاه به‌جای عبارت بازیابی و تأیید تقریباً فوری تراکنش‌ها در رول‌آپ‌ها.
لایه ۱ به‌عنوان تسویه؛ لایه ۲ به‌عنوان تجربه
اتریوم اکنون به‌صورت آگاهانه یک شبکه ماژولار است. لایه ۱ فقط برای امنیت و تسویه نهایی طراحی شده، در حالی که تعامل واقعی کاربران روی لایه ۲ انجام می‌شود.
فوساکا این تفکیک را تقویت می‌کند: با افزایش ظرفیت blob، لایه ۲ می‌تواند تراکنش‌های بازی‌ها، شبکه‌های اجتماعی و پرداخت‌های خرد را با هزینه‌ی ناچیز انجام دهد. تغییرات در ورود و تأیید نیز تجربه‌ای مشابه لایه ۱ ولی سریع‌تر فراهم می‌کنند.
کاربران فقط در موارد خاص مثل انتقال‌های کلان یا معاملات نهادی به لایه ۱ نیاز دارند. در باقی موارد، خانه اصلی کاربران لایه ۲ خواهد بود.
روایت بزرگ‌تر: اتریوم به‌عنوان اینترنت چندلایه
فوساکا در واقع بیش از آنکه درباره بهینه‌سازی گس باشد، درباره بلوغ معماری اتریوم است. این ارتقا امکان تنظیم ظرفیت داده بدون فورک‌های سنگین را فراهم می‌کند و تجربه کاربری را شبیه دنیای Web2 می‌سازد.
فلسفه‌اش روشن است: اتریوم نمی‌خواهد تمام ترافیک را به لایه ۱ برگرداند؛ بلکه در حال ساخت شبکه‌ای چندمسیره است که رول‌آپ‌ها مسیرهای محلی‌اند و لایه ۱ مرکز تسویه و ثبت رسمی تراکنش‌هاست.
ارزان‌تر شدن داده‌ها می‌تواند موج جدیدی از اپلیکیشن‌های اجتماعی، پرداخت و بازی را به لایه ۲ بازگرداند، در حالی که همچنان کارمزد blob با توکن ETH پرداخت می‌شود و به مکانیزم سوزاندن اتریوم (ETH Burn) کمک می‌کند.
از دید اعتبارسنج‌ها، PeerDAS بار پهنای باند را سبک‌تر می‌کند اما ممکن است به وابستگی بیشتر به نودهای قدرتمند (Supernodes) منجر شود. موضوعی که همچنان در جامعه اتریوم مورد بحث است.
جمع‌بندی
فوساکا تلاشی برای بازگرداندن تمرکز به شبکه اصلی نیست، بلکه حرکتی هدفمند برای تقویت زیربنای آینده‌ای متمرکز بر رول‌آپ‌ها است.
این ارتقا ظرفیت داده را افزایش می‌دهد، کارمزدها را تثبیت می‌کند و تجربه کیف‌پول‌ها را مدرن می‌سازد اما همه‌ی این‌ها در خدمت لایه‌های بالاتر است. در نهایت، اتریوم لایه ۱ امن‌تر و هوشمندتر می‌شود، در حالی که لایه ۲ها سریع‌تر و ارزان‌تر از همیشه عمل می‌کنند.
با اجرای تدریجی BPO1 و BPO2 در اوایل سال آینده، معیارهای اصلی برای رصد شامل میزان استفاده از blobها، کاهش هزینه لایه ۲ و پذیرش گسترده کلیدهای عبور خواهد بود؛ شاخص‌هایی که تعیین می‌کنند اتریوم در سال ۲۰۲۶ تا چه اندازه روان و بی‌اصطکاک عمل خواهد کرد.
