اغلب مبتدیان هنگام سرمایه‌گذاری بر روی یک ارز دیجیتال فقط قیمت آن را بررسی می‌کنند. بسیاری از آنها به سراغ ارزهای دیجیتالی می‌روند که ارزان‌ترند و گاهی قیمت آنها یک میلیونم یا حتی یک میلیاردم دلار است. در نهایت هم انتظار دارند قیمت ارز دیجیتالشان به یک دلار برسد و ثروتمند شوند. این‌گونه افراد با یکی از مهم‌ترین اصطلاحات ارز دیجیتال یعنی مارکت کپ آشنایی ندارند و به همین دلیل اغلب در سرمایه‌گذاری دچار اشتباه و زیان می‌شوند. این شاخص یکی از مهم‌ترین معیارهایی است که تمام معامله‌گران و سرمایه‌گذاران این بازار باید با آن آشنا باشند تا بتوانند پروژه‌ها را ارزیابی کنند. در ادامه این مقاله از نوبیتکس خواهید دید که ارزش بازار یا Market Cap چیست، چرا باید آن را بررسی کنید و چه کاربردی در سرمایه‌گذاری بر روی ارزهای دیجیتال دارد. با ما همراه باشید.
ارزش بازار یا Market Cap چیست؟
به ارزش کل سهام یک شرکت در بازار سهام یا ارزش بازاری یک پروژه ارز دیجیتال اصطلاحاً مارکت کپ (Market Cap) می‌گویند. عبارت مارکت کپ در واقع مخفف Market Capitalization و به معنای ارزش بازار است. این معیار برخلاف قیمت ارز دیجیتال به خوبی می‌تواند اندازه و ارزش نسبی یک رمز‌ارز را برای شما مشخص کند. اغلب سرمایه‌گذاران حرفه‌ای برای بررسی ارزش خرید یک ارز دیجیتال و مقایسه آن با سایر رمز‌ارزهای بازار از معیار مارکت کپ استفاده می‌کنند. در سایت‌هایی مثل کوین مارکت کپ (Coinmarketcap) نیز از این معیار برای رتبه‌بندی ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند.
ارزش بازار از حاصل‌ضرب تعداد کوین‌ها یا توکن‌های پروژه در قیمت آن بدست می‌آید. برای مثال در زمان نگارش این مطلب تعداد بیت کوین‌های در گردش ۱۹،۴۵۴،۰۳۱ کوین است که هر کدام از آنها با قیمت ۲۹،۳۶۵ دلار معامله می‌شود. بنابراین با ضرب این دو عدد به مقداری در حدود ۵۷۱.۲ میلیارد دلار می‌رسید که همان ارزش بازار بیت کوین است. حال می‌توانید به راحتی آن را از نظر اندازه و ارزش با ارز دیجیتالی مثل اتریوم که مارکت کپ آن حدود ۲۲۲ میلیارد دلار است مقایسه کنید. از این معیار برای مقایسه اندازه بازارها هم می‌توانید استفاده کنید. برای مثال در زمان نگارش این مطلب مارکت کپ ارزهای دیجیتال و طلا به ترتیب حدود ۱.۱۷ و ۱۲.۸ تریلیون دلار است. مقایسه این دو عدد به خوبی نشان می‌دهد که بازار ارزهای دیجیتال چقدر از بازار طلا کوچکتر است.
اهمیت مارکت کپ چیست؟
مارکت کپ یک ارز دیجیتال در وهله اول نشان‌دهنده جایگاه آن را در بازار است. هر چه این جایگاه بالاتر باشد نشان می‌دهد که محبوبیت و اقبال بیشتری میان سرمایه‌گذاران دارد. علاوه بر این ریسک سرمایه‌گذاری بر روی ارزهای دیجیتال نیز تا حدی با مارکت کپ قابل تشخیص است. معمولاً سرمایه‌گذاری روی رمز‌ارزهایی که ارزش بازارشان بیشتر است ریسک کمتری دارد؛ چون برای دستکاری قیمت آنها به نقدینگی زیادی نیاز است و حرکات نسبتاً کندتری دارند. به همین دلیل این دسته از ارزهای دیجیتال بیشتر مناسب سرمایه‌های کلان هستند. هر چه ارزش بازار یک رمز‌ارز کمتر شود، ریسک دستکاری قیمت و دامنه نوسانات نیز افزایش می‌یابد.
از طرفی، قیمت ارز دیجیتال به تنهایی نمی‌تواند معیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشد و مقایسه قیمت‌ها با هم هیچ اطلاعات مفیدی در اختیار شما قرار نمی‌دهد. بسیاری از افراد مبتدی بدون توجه به ارزش بازار یک ارز دیجیتال و با تصور ارزان بودن و رسیدن آن به قیمت‌های بالا اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. از طرفی بسیاری از آنها تصور می‌کنند که هر چه قیمت یک ارز دیجیتال بالاتر باشد ارزش بیشتری هم دارد. در اغلب موارد هر دو دسته یا با ضرر بازار را ترک می‌کنند یا به سود مورد نظرشان نمی‌رسند. البته باید توجه داشته باشید که مارکت کپ تنها معیار سرمایه‌گذاری نیست و بهتر است در کنار سایر شاخص‌های سرمایه‌گذاری مثل شاخص حجم معاملات روزانه و ارزش بازار رقیق‌شده از آن استفاده کنید.
شاخص حجم معاملات روزانه چیست؟
شاخص حجم معاملات روزانه که اغلب به صورت Volume (24h) نمایش داده می‌شود، معیاری کمکی برای سرمایه‌گذاری بر روی ارزهای دیجیتال است. این عدد از ضرب تعداد ارزهای دیجیتال معامله‌شده در طول ۲۴ ساعت در قیمت آن بدست می‌آید. افزایش حجم معاملات روزانه معمولاً نشان می‌دهد که قیمت ارز دیجیتال به نقطه‌ای حساس رسیده است و احتمال برگشت روند وجود دارد. معامله‌گران معمولاً از حجم معاملات روزانه در صرافی ارز دیجیتال برای تأیید ورود به معاملات استفاده می‌کنند.
در سایت کوین مارکت کپ شاخصی به نام Volume/Market Cap (24h) نیز وجود دارد که نسبت حجم معاملات ۲۴ ساعته به ارزش بازار را به صورت درصد نمایش می‌دهد. این نسبت یک شاخص مهم برای نقدینگی محسوب می‌شود. هر چه این شاخص بیشتر باشد نشان می‌دهد که نقدشوندگی (liquidity) ارز دیجیتال مورد نظر بیشتر است. علاوه بر این، هر چه این معیار بیشتر باشد نشان از پایدارتر بودن بازار این رمز‌ارز است و هنگام خرید و فروش آن با لغزش قیمت کمتری مواجه خواهید شد. به تکمیل سفارش در قیمتی بالاتر یا پایین‌تر از قیمت مورد انتظار لغزش قیمت یا اسلیپیج (Slippage) می‌گویند.
ارزش بازار رقیق‌شده چیست؟
علاوه بر مارکت کپ و حجم معاملات روزانه، مفهومی به نام ارزش بازار رقیق‌شده (Fully Diluted Marketcap) نیز وجود دارد که هنگام تحلیل ارزهای دیجیتال باید به آن توجه کرد. در بسیاری از ارزهای دیجیتال، تمام کوین‌ها یا توکن‌های پروژه در گردش نیستند و به مرور استخراج یا آزاد می‌شوند. به کل این مقدار اصطلاحاً حداکثر عرضه (Maximum Supply) می‌گوییم. معیار ارزش بازار رقیق‌شده از حاصل‌ضرب قیمت در حداکثر عرضه بدست می‌آید. برای مثال حداکثر عرضه بیت کوین ۲۱ میلیون کوین است که با ضرب آن در قیمت فعلی یعنی ۲۹،۳۶۵ دلار به ارزش بازار رقیق‌شده ۶۱۶.۶۶۵ میلیارد دلاری می‌رسیم.
معیار ارزش بازار رقیق‌شده در عمل، ارزش بازار آینده یک پروژه را به شما نمایش می‌دهد. به همین دلیل اگر قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت دارید حتماً این معیار را هم در نظر بگیرید. علاوه بر این، تفاوت فاحش این معیار با مارکت کپ یک ارز دیجیتال نشان می‌دهد که احتمالاً در آینده توکن‌های زیادی وارد چرخه خواهد شد. این عرضه زیاد در اغلب موارد منجر به ایجاد فشار فروش و در نتیجه کاهش قیمت می‌شود. ارزش بازار رقیق‌شده در بازارهای نزولی کاربرد بیشتری دارد، چون در این دوره‌ها سرمایه‌گذاران اغلب به دنبال پروژه‌های بنیادی‌تر هستند و معمولاً پروژه‌هایی که عرضه بالایی دارند را نگهداری نمی‌کنند.
عوامل تأثیرگذار بر ارزش بازار یا Market Cap چیست؟
برای اینکه متوجه شوید عوامل تأثیرگذار بر ارزش Market Cap چیست کافی است به طرف دوم فرمول محاسبه آن نگاهی بیندازید. در این بخش با این دو عامل بیشتر آشنا خواهید شد.
۱. تعداد کوین‌های در گردش
یکی از مقادیر طرف دوم فرمول محاسبه ارزش بازار، تعداد کوین‌ها یا توکن‌های در گردش است. بدیهی است که هر چه این مقدار بیشتر شود، مارکت کپ نیز به همان نسبت افزایش می‌یابد. این مقدار به مفهومی به نام اقتصاد توکنی یا توکنومیک (Tokenomics) بستگی دارد. اقتصاد توکنی یک پروژه نحوه تولید و توزیع توکن‌های پروژه را مشخص می‌کند. علاوه بر این برخی پروژه‌ها با فرایندهایی مثل توکن‌سوزی تعداد سکه‌های در گردش را کاهش می‌دهند و به دنبال آن، مارکت کپ نیز کاهش می‌یابد.
۲. نوسانات قیمت
تغییر قیمت دومین عامل تأثیرگذار بر ارزش بازار است. عرضه و تقاضا مهم‌ترین عامل تغییر در قیمت یک ارز دیجیتال محسوب می‌شود. تقاضا به دلایل مختلفی مثل افزایش محبوبیت یا پیشرفت پروژه افزایش می‌یابد و در نهایت باعث افزایش قیمت و ارزش بازار می‌شود. از طرفی اخبار مربوط به پروژه، تغییر در داده‌های اقتصاد کلان مثل تغییر نرخ بهره و خرید و فروش نهنگ‌های بازار نیز از جمله عوامل تأثیرگذار بر روی قیمت ارزهای دیجیتال هستند.
محدودیت‌ها و نقاط ضعف مارکت کپ
با اینکه مارکت کپ به خوبی ارزش نسبی یک ارز دیجیتال را نسبت به سایر رمز‌ارزهای بازار نشان می‌دهد اما این مقدار الزاماً نشانگر ارزش واقعی پروژه نیست. برای مثال ممکن است یک پروژه پیشرفتی نداشته باشد اما قیمت آن را با ترفندهای مختلفی مثل سفته‌بازی دو برابر کنند. در نتیجه بدون هیچ ارزش افزوده‌ای، ارزش بازار پروژه هم دو برابر می‌شود. سنجش ارزش واقعی پروژه کاری بسیار پیچیده است و به مهارت بالایی در تحلیل فاندامنتال ارزهای دیجیتال نیاز دارد.
از طرفی، فرمول مارکت کپ تعداد سکه‌های مفقود شده را در خود لحاظ نمی‌کند. سکه‌های مفقود شده، کوین‌ها یا توکن‌هایی هستند که به هر دلیلی از چرخه خارج شده‌اند. برای مثال رمز‌ارزهایی که در کیف پول‌های گم‌شده هستند در عمل از کوین‌ها یا توکن‌های در گردش خارج شده‌اند اما باز هم در محاسبه ارزش بازار لحاظ می‌شوند. بنابراین برای محاسبه دقیق‌تر ارزش بازار به تعداد کوین‌های مفقود شده هم نیاز داریم که در عمل محاسبه آن امکان‌پذیر نیست.
معرفی سایت کوین مارکت کپ (Coinmarketcap)
سایت کوین مارکت کپ (Coinmarketcap) یکی از بزرگترین پایگاه‌های اطلاعاتی مرجع برای ارزهای دیجیتال است که از سال ۲۰۱۳ آغاز به کار کرد. این سایت اطلاعات مفید و کاربردی زیادی مثل قیمت، حجم معاملات، تعداد سکه‌های در گردش و ارزش بازار ارزهای دیجیتال را در اختیار تحلیلگران و معامله‌گران قرار می‌دهد. در این سایت، هر ارز دیجیتال یک صفحه مخصوص به خود دارد که علاوه بر نمودار قیمت، اطلاعات دیگری مثل اخبار مرتبط، صرافی‌های عرضه‌کننده و داده‌های تحلیلی را نیز به شما نمایش می‌دهد.
در قسمت بالایی صفحه اصلی این سایت اطلاعات کلی بازار مانند تعداد ارزهای دیجیتال، صرافی‌ها، ارزش کل بازار، حجم معاملات ۲۴ ساعته، نرخ تسلط بیت کوین و شاخص ترس و طمع به چشم می‌خورد. در قسمت پایین‌تر این سایت ارزهای دیجیتال بازار قرار دارند که به ترتیب ارزش بازار مرتب شده‌اند. با کلیک بر روی هر ارز دیجیتال می‌توانید وارد صفحه اختصاصی آن شوید و اطلاعات مورد نظرتان را مشاهده کنید. علاوه بر این می‌توانید یک واچ لیست در این سایت بسازید و با زدن ستاره کنار هر ارز دیجیتال، آن را زیر نظر بگیرید.
انواع مارکت کپ بر اساس اندازه
مارکت کپ ارزهای دیجیتال را می‌توان از نظر اندازه به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. هرکدام از این دسته‌ها مزایا و معایب خاص خودشان را دارند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
۱. ارزش بازار کلان یا مگا کپ (Mega Cap)
ارزهای دیجیتالی که ارزش بازار آنها بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار است در دسته مگا کپ (Mega Cap) یا ارزش بازار کلان قرار می‌گیرند. ارزهای دیجیتال این دسته نسبت به سایر رمز‌ارزها کمترین ریسک سرمایه‌گذاری را دارند و در مقابل، رشد آنها کندتر است. در حال حاضر تنها دو ارز دیجیتال بیت کوین (BTC) و اتریوم (ETH) در این دسته قرار می‌گیرند. برای درک بهتر بزرگی این دو رمز‌ارز جالب است بدانید که شرکت‌های اپل (Apple)، آمازون (Amazon) و متا (Meta) هم مگا کپ محسوب می‌شوند.
۲. ارزش بازار بزرگ یا لارج کپ (Large Cap)
به رمز‌ارزهایی که ارزش بازار آنها بین ۱۰ تا ۲۰۰ میلیارد دلار قرار دارد اصطلاحاً لارج کپ (Large Cap) می‌گویند. ارزهای دیجیتال این دسته ریسک بیشتری نسبت به مگا کپ‌ها دارند اما پتانسیل سوددهی آنها بیشتر است. در زمان نگارش این مطلب فقط رمز‌ارزهای بی ان بی (BNB)، ریپل (XRP)، دوج کوین (DOGE) و کاردانو (ADA) به همراه دو استیبل کوین تتر (USDT) و یو‌اس‌دی‌سی (USDC) در این دسته قرار می‌گیرند.
۳. ارزش بازار متوسط یا مدیوم کپ (Medium Cap)
رمز‌ارزهایی که ارزش بازارشان کمتر از ۱۰ میلیارد و بیشتر از ۲ میلیارد دلار است در دسته مدیوم کپ (Medium Cap) قرار می‌گیرند. رمز‌ارزهای این دسته معمولاً نسبت به لارج کپ‌ها نوسانات بیشتری دارند. در حال حاضر رمز‌ارزهایی مثل سولانا (SOL)، ترون (TRX)، لایت کوین (LTC) و شیبا (SHIB) ارزش بازار متوسط دارند. کوچکترین عضو این دسته نیز اتریوم کلاسیک (ETC) است که ارزش بازار ۲.۵۱ میلیارد دلاری دارد.
۴. ارزش بازار کوچک یا اسمال کپ (Small Cap)
ارزهای اسمال کپ (Small Cap) ارزش بازاری در حدود ۳۰۰ میلیون تا ۲ میلیارد دلار دارند. پتانسیل سوددهی رمز‌ارزهای این دسته بالاست اما در مقابل، ریسک سرمایه‌گذاری بر روی آنها بیشتر است. بزرگترین اعضای این دسته در حال حاضر هدرا (HBAR)، فایل کوین (FIL) و اینترنت کامپیوتر (ICP) هستند. ارز دیجیتال دو صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ (CAKE) و وان اینچ (1INCH) از جمله کوچکترین اعضای این دسته محسوب می‌شوند.
۵. ارزش بازار بسیار کوچک یا میکرو کپ (Micro Cap)
به ارزش بازار ۵۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار میکرو کپ (Micro Cap) می‌گویند. قابلیت دستکاری قیمت در این ارزهای دیجیتال بسیار زیاد است و به همین دلیل نوسان و ریسک زیادی نیز دارند. البته نباید پتانسیل سود بالای آنها را نادیده بگیرید. در حال حاضر ارزهای دیجیتالی مثل لوپرینگ (LRC)، انجین کوین (ENJ)، اتریوم نیم سرویس (ENS) و جی ام تی (GMT) در میان میکرو کپ‌ها حضور دارند.
۶. ارزش بازار فوق کوچک یا نانو کپ (Nano Cap)
در پایان، لقب پرریسک‌ترین ارزهای دیجیتال به دسته نانو کپ (Nano Cap) تعلق می‌گیرد. ارزش بازار این ارزهای دیجیتال کمتر از ۵۰ میلیون دلار است و سرمایه‌گذاری روی آنها به تحقیقات زیادی نیاز دارد. جالب است بدانید که در بازار بورس به سهام این‌گونه شرکت‌ها اصطلاحاً پنی استاک (Penny Stock) یا سهام کم‌ارزش می‌گویند. در حال حاضر بزرگترین عضو این دسته، ارز دیجیتال لوکِس چین (Locus Chain) است.
مروری بر مهم‌ترین شاخص‌های مارکت کپ در تریدینگ ویو
به مجموع مارکت کپ کل یک بازار توتال مارکت کپ (Total Market Cap) می‌گویند. برای مثال در بخش اول گفتیم که مجموع ارزش بازار ارزهای دیجیتال در حال حاضر ۱.۱۷ تریلیون دلار است. بسیاری از تحلیلگران هنگام تحلیل قیمت بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال از شاخص‌های مربوط به مارکت کپ نیز استفاده می‌کنند تا دقت تحلیل را افزایش دهند. در ادامه به مهم‌ترین شاخص‌های مارکت کپ در پلتفرم تریدینگ ویو اشاره می‌کنیم.
۱. شاخص توتال (TOTAL)
شاخص توتال (TOTAL) مهم‌ترین شاخص مربوط به مارکت کپ بازار ارزهای دیجیتال است که از جمع ارزش بازار ۱۲۵ ارز دیجیتال بزرگ بازار بدست می‌آید. این شاخص نمای کلی بازار ارزهای دیجیتال را به شما نمایش می‌دهد و برای پیش‌بینی جهت آن کاربرد زیادی دارد.
۲. شاخص توتال ۲ (TOTAL2)
ارزش بازار بیت کوین نسبت به کل بازار بسیار بالاست و شاخص توتال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل شاخصی به نام شاخص توتال ۲ (TOTAL2) ایجاد شد که ارزش بازار بیت کوین از آن حذف شده است. تحلیلگران از این شاخص برای بررسی و پیش‌بینی جهت کلی آلت کوین‌های بازار استفاده می‌کنند.
۳. شاخص توتال ۳ (TOTAL3)
ارزش بازار اتریوم نسبت به سایر آلت کوین‌های بازار نسبتاً زیاد است و به همین دلیل آلت کوین‌های کوچک در شاخص توتال ۲ تأثیر چندانی ندارند. به همین دلیل در شاخص توتال ۳ (TOTAL3) ارزش بازار بیت کوین و اتریوم لحاظ نشده است تا حرکات این رمز‌ارزها نمایان‌تر شود. برای تحلیل آلت کوین‌های کوچک بازار می‌توانید از این شاخص استفاده کنید.
۴. شاخص دامیننس بیت کوین (BTC.D)
شاخص BTC.D که به دامیننس بیت کوین یا نرخ تسلط بیت کوین هم شهرت دارد، از تقسیم ارزش بازار بیت کوین به توتال مارکت کپ بدست می‌آید. صعودی‌شدن این شاخص به این معناست که سرمایه‌گذاران بازار، بیت کوین را به سایر ارزهای دیجیتال بازار ترجیح می‌دهند. برعکس، نزولی شدن این شاخص به معنای هجوم سرمایه‌گذاران به سمت آلت کوین‌هاست. اگر این نزول شدید و ادامه‌دار باشد اصطلاحاً به این دوران فصل آلت کوین یا آلت سیزن (Alt Season) می‌گویند.
کاربرد مارکت کپ در متعادل‌سازی سبد سرمایه‌گذاری
اغلب سرمایه‌گذاران با این جمله مشهور که «همه تخم‌مرغ‌هایت را در یک سبد قرار نده!» آشنا هستند. شاید تنوع در ارزهای دیجیتال به کاهش ریسک سبد کمک کند، اما سرمایه‌گذاران حرفه‌ای معمولاً در سبد سرمایه‌گذاری خودشان تنوع در ارزش بازار را هم رعایت می‌کنند. این افراد معمولاً برای کاهش ریسک، بخش زیادی از سبد خودشان را به بیت کوین که ارزش بازار بالایی دارد اختصاص می‌دهند. البته بیت کوین ماکسیمالیست‌ها (Bitcoin Maximalist) که تعصب زیادی روی این ارز دیجیتال دارند معمولاً سبد خود را کاملاً با بیت کوین پر می‌کنند.
سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیرتر برای اینکه از سود ارزهای دیجیتال کوچکتر هم بهره ببرند بخشی از آن را به اتریوم و آلت کوین‌های با ارزش بازار بالا، متوسط و کوچک اختصاص می‌دهند. درصد این ارزهای دیجیتال یک مقدار ثابت نیست و به میزان ریسک‌پذیری و شخصیت سرمایه‌گذار بستگی دارد. به طور کلی اگر امنیت سبد برای شما مهمتر است توصیه می‌کنیم وزن رمز‌ارزهای با مارکت کپ بالا را بیشتر کنید. اگر کسب سود در اولویت شماست، می‌توانید وزن ارزهای دیجیتال با ارزش بازار کوچکتر را بیشتر کنید. فراموش نکنید که در این حالت باید ریسک بالای این سبد سرمایه‌گذاری را بپذیرید.
جمع‌بندی
برای سرمایه‌گذاری بر روی ارزهای دیجیتال بهتر است ابتدا چند رمز‌ارز مناسب را بررسی و مقایسه کنید. برای اینکه بتوانید ارزهای دیجیتال را از نظر اندازه و بزرگی مقایسه کنید به یک معیار واحد نیاز دارید. از آن‌جایی که قیمت نمی‌تواند این اطلاعات را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد، معیاری به نام مارکت کپ به وجود آمد. این معیار که از حاصل‌ضرب قیمت در کوین‌ها یا توکن‌های در گردش بدست می‌آید، ارزش نسبی یک پروژه و اندازه آن را به شما نمایش می‌دهد.
در این مقاله آموختید که ارزش بازار یا همان Market Cap چیست و چه کاربردی در سرمایه‌گذاری دارد. علاوه بر این با مفاهیمی مثل ارزش بازار رقیق‌شده، شاخص حجم معاملات روزانه، میزان نقدشوندگی و ارتباط آنها با مارکت کپ آشنا شدید. مشاهده کردید که ارزهای دیجیتال بر اساس ارزش بازار به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام از آنها ریسک و سود خاص خود را دارند. در پایان، اگر قصد سرمایه‌گذاری بر روی ارزهای دیجیتال را دارید سعی کنید هنگام چیدن سبد سرمایه‌گذاری این معیار را هم در کنار معیارهای خودتان در نظر بگیرید تا ریسک این کار را به حداقل مقدار ممکن برسانید.
