هال فینی (Hal Finney) برای بسیاری از علاقه‌مندان حوزه ارزهای دیجیتال نامی آشناست، اما حتی کسانی که این نام را شنیده‌اند، شاید ندانند او چگونه مسیر بیت کوین را شکل داد. او برنامه‌نویس و متخصص رمزنگاری برجسته‌ای بود که نامش در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ به‌عنوان یکی از اعضای جنبش سایفرپانک بر سر زبان‌ها افتاد. زمانی که ساتوشی ناکاموتو بیت کوین را معرفی کرد، فینی نخستین کسی بود که نرم‌افزار آن را اجرا کرد و نخستین تراکنش را انجام داد. همین نقش پیشگامانه سبب شد نام او برای همیشه در تاریخ ارزهای دیجیتال ثبت شود.
در این مقاله به معرفی کسی می‌پردازیم که نه‌تنها به حفظ حریم خصوصی و آزادی‌های دیجیتال اعتقاد داشت، بلکه جزو سرسخت‌ترین طرفداران بیت کوین و آزادی مالی بود.
ورود به دنیای رمزنگاری و جنبش سایفرپانک
هال فینی در سال ۱۹۵۶ به دنیا آمد و سومین فرزند یک خانواده پنج‌نفره بود. دوران دبیرستان او در شهر آرکادیا کالیفرنیا مصادف با ظهور رایانه‌های اولیه بود و مدرسه‌اش چند دستگاه رایانه داشت. این فرصت باعث شد او از نوجوانی شیفته برنامه‌نویسی شود.
او پس از پایان دبیرستان، در مؤسسه فناوری کالیفرنیا قبول شد و در کالج، نه‌تنها دروس مهندسی برق و علوم رایانه را دنبال می‌کرد بلکه گردهمایی‌هایی برای بحث درباره آزادی‌های فردی و آینده فناوری برگزار می‌کرد.
دهه ۱۹۹۰ میلادی زمان شکل‌گیری جنبش «سایفرپانک» بود؛ گروهی از فعالان که بر این باور بودند استفاده از رمزنگاری می‌تواند حریم خصوصی را در مقابل دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ حفظ کند. فینی به‌عنوان یک عضو فعال در این فضا به توسعه ابزارهای رمزنگاری و شرکت در بحث‌های مربوط به آزادی بیان و پول الکترونیکی پرداخت. او یکی از اولین کسانی بود که سامانه «ریمِیلر ناشناس» را توسعه داد. این سامانه به کاربران اجازه می‌داد پیام‌های رمزنگاری‌شده را ارسال کنند بدون آن‌که هویت فرستنده مشخص شود. این ایده بعدها الهام‌بخش پروژه‌هایی مانند Tor برای ناشناس‌سازی ارتباطات شد.
یکی از بزرگ‌ترین همکاری‌های فینی در این دوره، مشارکت در توسعه نرم‌افزار «Pretty Good Privacy» (PGP) بود. این برنامه با همکاری فیلیپ زیمِرمان ساخته شد و به‌سرعت به محبوب‌ترین نرم‌افزار رمزنگاری ایمیل تبدیل شد. علاوه بر این، مشارکت او در جنبش سایفرپانک به‌معنای دفاع قاطع از آزادی‌های مدنی بود؛ او در یکی از نامه‌هایش هشدار داد که بدون ارز دیجیتال، آزادی مالی و حریم خصوصی افراد از بین خواهد رفت.
توسعه «اثبات کار قابل استفاده مجدد»
پیش از تولد بیت کوین، فینی در سال ۲۰۰۴ مفهوم «اثبات کار قابل استفاده مجدد (RPoW)» را معرفی کرد. این سیستم بر اساس هش‌کش (Hashcash) ساخته آدام بک بود و هدفش ایجاد یک توکن دیجیتالی بود که بتواند بدون تکیه بر مرجع مرکزی منتقل شود. ایده RPoW با استفاده از توابع هش و رمزنگاری، زمینه‌ای برای الگوریتم اثبات کار بیت کوین فراهم کرد و نشان داد که می‌توان از اثبات کار، فراتر از مقابله با اسپم استفاده کرد. فینی با توسعه این سیستم نشان داد که به‌خوبی می‌فهمد چگونه مکانیزم‌های رمزنگاری می‌توانند برای ساخت پول دیجیتال بدون کنترل متمرکز به کار روند.
او در نوشته‌ای به جامعه سایفرپانک گفت که فناوری‌های مالی باید در خدمت آزادی قرار گیرند. چنین دیدگاهی باعث شد افراد زیادی او را یکی از طلایه‌داران ایده «پول دیجیتال» بدانند. هرچند RpoW به‌اندازه بیت کوین فراگیر نشد، نقش مهمی در شکل‌گیری اعتماد فینی به امکان‌پذیری ارزهای غیرمتمرکز داشت.
اولین کاربر و نخستین تراکنش بیت کوین
زمانی که ساتوشی ناکاموتو در ژانویه ۲۰۰۹ وایت پیپر بیت کوین را منتشر و نسخه ۰.۱ نرم‌افزار را ارائه کرد، هال فینی بلافاصله آن را دانلود و سعی کرد روی رایانه شخصی‌اش اجرا کند. او در همان روز در ایمیلی به ساتوشی گزارش داد که برنامه در ویندوز اکس‌پی خطا می‌دهد و گزارش اشکال را برای او ارسال کرد. چند روز بعد مشکل حل شد و فینی در توییتی با عبارت «running bitcoin» شروع به اجرای نرم‌افزار کرد.
سه روز پس از راه‌اندازی شبکه، یعنی در ۱۲ ژانویه ۲۰۰۹، ساتوشی برای فینی ۱۰ واحد بیت کوین ارسال کرد که نخستین تراکنش عمومی بیت کوین محسوب می‌شود. فینی در یکی از نوشته‌هایش در سال ۲۰۱۳ به این موضوع اشاره کرد و گفت:
فکر می‌کنم پس از ساتوشی، من اولین کاربر بیت کوین بودم؛ او ده بیت کوین برایم فرستاد تا نرم‌افزار را آزمایش کنیم.
این تراکنش آزمایشی جنبه تاریخی پیدا کرد و با گذشت سال‌ها، این ۱۰ کوین نمادی از آغاز عصر جدیدی در امور مالی شد.
فینی پس از دریافت تراکنش شروع به استخراج بلاک‌های اولیه بیت کوین کرد. اما به‌دلیل صدای زیاد فن رایانه، پس از چند روز استخراج را متوقف کرد و بعدها با اظهار پشیمانی گفت که ای‌کاش آن زمان استخراج بیت کوین را ادامه می‌داد. بااین‌حال، تجربه همان چند روز باعث شد او به پتانسیل سیستم پی ببرد و آن را زیر نظر بگیرد. در سال ۲۰۱۰، هنگامی که دوباره نام بیت کوین را شنید، با شگفتی دید که این شبکه نه‌تنها فعال است بلکه کوین‌ها ارزش مالی پیدا کرده‌اند. او کیف‌پول قدیمی‌اش را غبارگیری کرد و بیت کوین‌های خود را به کیف پول آفلاین انتقال داد تا روزی به ارث برسند.
پیش‌بینی‌های جسورانه و دیدگاه اقتصادی
یکی از جنبه‌های شگفت‌انگیز شخصیت فینی، نگرش اقتصادی او نسبت به بیت کوین بود. او زمانی که قیمت خرید بیت کوین تقریباً صفر بود، محاسبه‌ای انجام داد و بر اساس ثروت جهانی، پیش‌بینی کرد که اگر بیت کوین به پول غالب جهان تبدیل شود، هر واحد می‌تواند بین ۴٫۷ تا ۱۴٫۲ میلیون دلار ارزش داشته باشد. او این پیش‌بینی را بر اساس برآورد ثروت جهانی بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ تریلیون دلار و عرضه محدود ۲۱ میلیون بیت کوین انجام داد. برخی منابع نیز اشاره می‌کنند که این رقم با درنظرگرفتن رشد اقتصادی می‌تواند به ۲۲ میلیون دلار برسد.
این پیش‌بینی به‌طور گسترده در جامعه بیت کوین نقل قول شد و حتی امروز برخی فعالان به آن استناد می‌کنند. هرچند این اعداد اغراق‌آمیز به نظر می‌رسند، هدف فینی بیشتر نمایش پتانسیل ارز دیجیتال و نقش آن به‌عنوان ذخیره ارزش جهانی بود. او در انجمن بیت کوین‌تاک (Bitcoin Talk) تأکید کرد که اگر کسی از این راه ثروتمند شود، باید بخشی از ثروتش را صرف امور خیریه و توسعه فناوری‌های مفید کند. این نگاه نشان می‌دهد فینی نه‌تنها به رشد اقتصادی بیت کوین، بلکه به مسئولیت اجتماعی دارندگان آن اهمیت می‌داد.
نقش هال فینی در توسعه و بهبود بیت کوین
نقش فینی صرفاً به دریافت نخستین تراکنش محدود نمی‌شود. او پس از نصب نرم‌افزار، با بررسی کد و گزارش خطاها به ساتوشی در بهبود نسخه‌های ابتدایی کمک کرد. در ماه‌های بعد، او در انجمن‌های مختلف به تبادل نظر پرداخت و ایده‌های خود را درباره امنیت شبکه، مقیاس‌پذیری و کارآیی استخراج مطرح کرد. حتی هنگامی که استخراج را متوقف کرد، ارتباطش با سازنده ناشناس بیت کوین قطع نشد و با ارسال بازخورد، به بهینه‌سازی پروتکل کمک کرد.
فینی در سال‌های بعد با چشم‌انداز جدیدی به‌سراغ بیت کوین آمد. او پروژه‌ای با استفاده از قابلیت‌های «Trusted Computing» برای امن‌تر کردن کیف پول بیت کوین آغاز کرد و تلاش کرد ویژگی‌های امنیتی سخت‌افزاری را برای محافظت از کلیدهای خصوصی به کار گیرد. این پروژه که کمی قبل از مرگش به مرحله انتشار رسید، نشان می‌دهد او حتی در سال‌های پایانی زندگی نیز نگاهی آینده‌نگر داشت و به بهبود زیرساخت‌های بیت کوین می‌اندیشید.
آیا هال فینی همان ساتوشی ناکاموتو بود؟
از همان ابتدای شهرت بیت کوین، نظریه‌های مختلفی درباره هویت ساتوشی ناکاموتو شکل گرفت و نام هال فینی یکی از گزینه‌های مطرح بود. دلیل اصلی این حدس‌ها مهارت او در رمزنگاری و مشارکت فعال در توسعه اولیه بود. برخی نیز به شباهت سبک نوشتاری فینی و ساتوشی اشاره می‌کردند.
فینی بارها این ادعاها را رد کرد و توضیح داد که خودش هم مانند دیگران وایت پیپر را در فهرست‌های پستی دریافت کرده و برای آزمایش آن هیجان‌زده شده است. او گفت که خالق بیت کوین شخص دیگری است و حتی اگر می‌دانست، از احترام به حریم خصوصی او محافظت می‌کرد. بسیاری از پژوهشگران نیز بر این باورند که سبک برنامه‌نویسی و متن ساتوشی با فینی تفاوت دارد و این موضوع او را از این فرضیه دور می‌کند. در نهایت، اینکه او واقعاً سازنده بیت کوین بوده یا نه، تأثیری بر ارزش کارهایش ندارد؛ مشارکت‌های او در هر حالتی غیرقابل‌انکار است.
زندگی شخصی، ورزش و مبارزه با ALS
فراتر از دنیای کد و رمزنگاری، هال فینی فردی ورزشکار و علاقه‌مند به دو ماراتن بود. او پیش از بیماری‌اش در چندین مسابقه دو شرکت کرد و سبک زندگی سالمی داشت. متأسفانه در سال ۲۰۰۹ پزشکان تشخیص دادند که او به بیماری ALS (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) مبتلاست؛ بیماری‌ای که به‌تدریج اعصاب حرکتی را از کار می‌اندازد و باعث فلج می‌شود. این خبر برای او و خانواده‌اش شوک‌آور بود، اما فینی روحیه‌اش را حفظ کرد.
او در سال‌های نخست بیماری هنوز می‌توانست کد بنویسد و برای ادامه کار از نرم‌افزاری استفاده کرد که حرکات چشم را به متن تبدیل می‌کرد. در پستی در سال ۲۰۱۳ نوشت:
امروز تقریباً فلج شده‌ام. از طریق لوله تغذیه می‌شوم و تنفسم با دستگاه انجام می‌شود. بااین‌حال هنوز می‌توانم کد بنویسم؛ هرچند سرعتش پنجاه برابر کمتر از گذشته است.
با پیشرفت بیماری، توانایی صحبت‌کردن و حرکت بیشتر از او گرفته شد؛ اما او همچنان در انجمن‌های بیت کوین فعال بود و به مباحث فنی پاسخ می‌داد. به‌گفته همسرش، او همیشه نسبت به آینده خوش‌بین بود و از هر فناوری جدیدی استقبال می‌کرد.
فروش بیت کوین، هزینه‌های درمان و رویکرد اقتصادی
یکی از برداشت‌های نادرست درباره فینی، ثروتمندی او از طریق بیت کوین است. بسیاری تصور می‌کنند فردی که نخستین تراکنش را دریافت کرده و به‌مدت کوتاهی در استخراج فعالیت داشته است، باید میلیون‌ها بیت کوین در اختیار داشته باشد. این در حالی است که فینی بخش زیادی از ارزهایش را در طول سال‌ها برای هزینه‌های درمانی و زندگی فروخت.
با وجود این، جامعه بیت کوین پس از انتشار گزارش درباره وضعیت سلامتی او در سال ۲۰۱۳ به حمایت از فینی برخاست. کاربران انجمن‌ها حدود ۲۵ بیت کوین اهدا کردند تا او بتواند دستگاه ارتباطی پیشرفته‌تری تهیه کند، اما دستگاه با عضلات باقی‌مانده او سازگار نبود. بنابراین، این کمک‌ها برای تأمین هزینه کرایونیک مورد استفاده قرار گرفت. فینی در نوشته‌ای در سال ۲۰۰۹ گفته بود که برنامه کرایونیک برایش باعث آرامش خاطر شده است و در شرایطی که با بیماری سخت دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، داشتن امید به آینده بسیار کمک‌کننده است.
درگذشت فینی و کرایونیک
هال فینی در ۲۸ اوت ۲۰۱۴ در سن ۵۸ سالگی درگذشت. بلافاصله پس از مرگ قانونی، جسد او به مرکز آلکور منتقل شد تا فرایند کرایونیک آغاز شود. این فرایند شامل جایگزینی خون با محلول ویژه‌ای بود که مانع از تشکیل بلورهای یخ و آسیب به سلول‌ها می‌شود و سپس بدن تحت کاهش دما به حدود منفی ۳۲۰ درجه فارنهایت قرار گرفته و منجمد می‌شود. او و همسرش دو دهه پیش از این تصمیم گرفته بودند بدن‌هایشان را منجمد کنند و عضو سازمان «اکستروپیان» بودند که به فناوری‌های طول عمر و آینده‌گرایی توجه دارد. همان‌طور که همسرش تأکید می‌کند، فینی همیشه امیدوار بود بتواند دوباره بیدار شود و آینده فناوری را ببیند.
میراث و تأثیر فرهنگی
میراث هال فینی تنها به اولین تراکنش بیت کوین یا پیش‌بینی قیمت محدود نمی‌شود. مشارکت او در توسعه ریمیلر ناشناس، توسعه RPoW و حضور فعال در جامعه سایفرپانک تأثیر عمیقی بر جنبش حفظ حریم خصوصی گذاشت. مقاومت او در برابر بیماری و ادامه فعالیت در شرایط سخت، الهام‌بخش بسیاری از برنامه‌نویسان و فعالان شد. بسیاری از همکارانش مانند فیل زیمِرمان او را نابغه‌ای می‌دانستند که هم مهارت فنی داشت و هم انسانیت را فدای کارش نکرد.
نام فینی با پیشگامان دسترسی آزاد به اطلاعات و آزادی‌های دیجیتال پیوند خورده است. او بارها هشدار داد که جوامع بدون پول نقد الکترونیکی، حریم خصوصی خود را از دست خواهند داد. این دیدگاه در زمانه‌ای که شرکت‌ها و دولت‌ها به جمع‌آوری داده‌ها می‌پردازند، بیش‌ازپیش اهمیت دارد.
جایزه آزادی فینی
در سال ۲۰۲۴، بنیاد حقوق بشر (HRF) با همکاری خانواده فینی «جایزه آزادی فینی» را برای بزرگداشت تلاش‌های او راه‌اندازی کرد. این جایزه در هر دوره هاوینگ، به فردی اهدا می‌شود که بیشترین تلاش را برای پیشبرد بیت کوین و حمایت از حقوق بشر انجام داده باشد. جایزه شامل یک تندیس فیزیکی و یک بیت کوین کامل است. نخستین برنده این جایزه خود هال فینی برای دوره ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ بود و برای دوره‌های بعدی کمیته هفت‌نفره‌ای تشکیل شده است که بر اساس معیارهای گوناگون افراد شایسته را انتخاب می‌کند.
هدف این جایزه، حفظ نام و آرمان‌های فینی و تشویق فعالانی است که همچون او به آزادی مالی، توسعه کد باز و دسترسی آزاد به فناوری‌های امن اعتقاد دارند. با اعطای این جایزه، میراث فینی در مسیر ترویج حقوق بشر و فناوری بلاکچین زنده می‌ماند.
جمع‌بندی
هال فینی نمونه‌ای از افرادی است که با بینش و پشتکار، تأثیر قابل‌توجهی بر جهان گذاشتند. او با ورود به جنبش سایفرپانک و به‌واسطه پروژه RPoW نشان داد که پول دیجیتال غیرمتمرکز امکان‌پذیر است. سپس با دریافت نخستین تراکنش بیت کوین و مشارکت در توسعه نرم‌افزار آن، راه را برای پذیرش گسترده این ارز باز کرد.
پیش‌بینی‌های اقتصادی او درباره ارزش بیت کوین و تاکیدش بر مسئولیت اجتماعی مالکان آن نشان داد که نگاهش فراتر از سود شخصی بود. هال فینی نشان داد که انسان‌ها می‌توانند با استفاده از دانش، خلاقیت و پایبندی به اصول اخلاقی، جریان تاریخ را تغییر دهند. او الگویی برای برنامه‌نویسان، فعالان حقوق دیجیتال و طرفداران فناوری‌های نو است و داستان زندگی‌اش الهام‌بخش نسل‌های آینده خواهد بود.
سؤالات متداول
بسیاری از نظریه‌ها او را خالق بیت کوین دانسته‌اند؛ اما فینی بارها این ادعا را رد کرد و گفت که مانند دیگران، فقط یک کاربر مشتاق بوده است.
او در سال ۲۰۰۹ بر اساس ثروت جهانی، نتیجه گرفت که ارزش هر واحد می‌تواند بین ۴٫۷ تا ۱۴٫۲ میلیون دلار و حتی تا ۲۲ میلیون دلار برسد. این پیش‌بینی بیشتر برای نشان‌دادن پتانسیل ذخیره ارزش بیت کوین بود و نه الزاماً پیش‌بینی دقیق قیمت.
او پس از ابتلا به ALS تصمیم گرفت بدنش را در مؤسسه آلکور منجمد کند تا شاید در آینده با پیشرفت پزشکی دوباره بیدار شود.
این بیماری به‌تدریج موجب فلج بدن او شد، اما او با استفاده از ابزارهای دنبال‌کننده چشم و ساخت وسایل سفارشی توانست برنامه‌نویسی را ادامه دهد.
