استفاده از هوش مصنوعی در تحلیل بازار ارزهای دیجیتال شاید بحث تازه‌ای به نظر برسد اما این تکنولوژی سال‌هاست که در بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این هوش مصنوعی می‌تواند نقش‌های مختلف یک معامله‌گر را بر عهده بگیرد و با تحلیل‌ها و بررسی‌های مختلف دست به خریدوفروش میزند. در اینجا می‌توانید با انواع ربات‌های معامله‌گر، کاربرد و مزیت استفاده از آن‌ها آشنا شوید.
مقدمه
با گسترش محبوبیت ارزهای دیجیتال و پذیرش نسبی آن‌ها، افراد بسیاری از بازارهای مالی متفاوت با سرمایه‌های بالا با هدف کسب سرمایه بلندمدت، به این بازار جذب‌شده‌اند.
در این بین افراد بسیاری به فکر توسعه و دستیابی به الگوهای موفق معاملاتی افتاده‌اند تا به‌این‌ترتیب مبادلات ارزهای دیجیتال را از حالت سنتی خارج کرده و کار را به صورت سیستماتیک و برنامه‌ریزی‌شده پیش ببرند.چنین بررسی‌هایی پای ربات‌های معامله‌گر را به این بازار باز کرده است.
پیش از هر چیز بهتر است بدانیم یک معامله‌گر در خریدوفروش سنتی چه مواردی را مد نظر دارد. معامله‌گر در یک خریدوفروش سنتی موقعیت‌های بازار را بررسی می‌کند و برای این کار از ابزارهای مختلفی مانند نمودارها بهره می‌گیرد. علاوه بر این او اخبار و اطلاعات منتشرشده در این حوزه را نیز بررسی می‌کند. ممکن است این اطلاعات به طور تخصصی دارایی مورد نظر را تحت تأثیر قرار بدهد و یا این اطلاعات یک سری اطلاعات و اخبار عمومی از بازار باشد تا از وقایع کلی بازار عقب نماند. همان‌طور که می‌بینید کسب سود برای یک معامله‌گر آن‌قدرها هم ساده نیست. تمامی این بررسی‌ها، زیر نظر گرفتن‌ها و تحقیقات آن را به شغلی 24 ساعته تبدیل می‌کند.
در اینجاست که پای مکانیزه کردن مبادلات به کمک ربات‌های معامله‌گر به میدان باز می‌شود. یک ربات می‌تواند تمام زمان خود را صرف خریدوفروش کند بدون آنکه استرس و حواشی کار او را از پا بیندازد. علاوه بر این قابلیت برنامه‌ریزی دارد و کار را به صورت خودکار پیش می‌رود و به‌این‌ترتیب هم فرد معامله‌گر از خواب و خوراک نخواهد افتاد و هم توسعه‌دهنده ربات با فروش آن کسب درامد خواهد کرد!
هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
همان‌طور که میدانیم ابزارهای بازارهای مالی کم‌وبیش به یکدیگر مشابه‌اند. بنابراین استفاده از هوش مصنوعی در این حوزه نسبت به سایر حوزه‌ها چه مزیتی دارد؟
بی‌ثباتی قیمت ارزهای دیجیتال درست مانند یک شمشیر دو لبه هم سود و هم ضرر معامله‌گر را به نحو چشم‌گیری افزایش می‌دهد. قیمت‌ها در طول روز نوسان زیادی داشته که در صورت محاسبه می‌تواند درآمدی پایدار را به همراه داشته باشد. الگوها در بازار ارزهای دیجیتال پویا بوده و همیشه در حال تغییر است. به همین خاطر حجم اطلاعاتی که باید محاسبه شوند بسیار زیاد است و هوش مصنوعی و سیستم‌های یادگیری ماشینی می‌توانند کمک بسیار بزرگی باشند. اما این ربات‌ها دقیقاً چه هستند و به چه صورت عمل می‌کنند؟
ربات‌های معامله‌گر در اصل برنامه‌های هوشمندی هستند که قابل برنامه‌ریزی بوده و خریدوفروش را به صورت خودکار انجام می‌دهد. البته این تنها یک نمونه ساده از این ربات‌هاست و کاربرد و ویژگی آن‌ها بسیار گسترده‌تر از یک خریدوفروش خودکار است.
ربات‌های تریدر به نوعی عصای دست فعالیت حوزه‌های مالی هستند. این ربات‌ها سالیان سال است که در بازارهای سنتی مورد استفاده قرار گرفته و به پیش‌بینی وضعیت بازار مشغول‌اند. این ربات‌ها در طول سالیان متوالی داده‌های بازارهای مالی را دریافت و آنالیز کرده و به کمک هسته مرکزی خود که از الگوریتم‌های مختلفی تشکیل‌شده، چگونگی برخورد در شرایط مختلف بازار را آموخته‌اند. به‌این‌ترتیب با سرعت زیادی بهترین عکس‌العمل را از خود نشان داده و با دقت بسیار زیادی عمل می‌کنند.
برای آشنایی بیشتر با ربات‌های تریدر می‌توانید به مقاله ربات تریدر چیست مراجعه کنید.
ویژگی‌های این هوش مصنوعی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- توانایی آنالیز و بررسی داده‌های بسیار بزرگ
- توانایی یادگیری
- سرعت بسیار بالا
- دقت بسیار بالا
روزانه میلیون‌ها دلار انواع دارایی مانند سهام و اوراق بهادار و… به کمک هوش مصنوعی این ربات‌ها مدیریت می‌شوند. با این وجود پیاده‌سازی این نوع ربات‌ها در ارزهای دیجیتال امری تازه به شمار می‌رود.
در حال حاضر انواع مختلفی از این ربات‌ها طراحی و تولیدشده‌اند و هر کدام ویژگی‌های طراحی‌شده خاصی دارند. برخی بسیار ساده هستند و تنها توانایی پیاده‌سازی چند دستور را دارند و برخی هم آن‌قدر پیشرفته‌اند که به آن‌ها شبکه‌های عصبی می‌گویند. به‌این‌ترتیب هر کدام از این ربات‌ها روش‌های متفاوتی برای جمع‌آوری داده‌ها داشته و در نهایت با همان اطلاعات بازار را پیش‌بینی می‌کنند.
انواع ربات‌های معامله‌گر
ربات‌های ساده معامله‌گر
این ربات‌ها معمولاً با وصل شدن به حساب صرافی و به کمک APIی که صرافی در اختیار کاربران می‌گذارد؛ به حساب کاربر وصل می‌شوند. این ربات‌ها معمولاً می‌توانند چند استراتژی محدود را به اجرا درآورند.
به عنوان مثال کاربر می‌تواند آن‌ها را روی یک یا چند جفت ارز تنظیم کند و ربات شروع به خرید این ارزها در یک قیمت و فروش در قیمتی بالاتر می‌کند. معمولاً میزانی به عنوان حد ضرر هم در این ربات‌ها تعریف شده که کاربر باید تنظیمات اولیه را انجام داده و باقی کارها را به ربات بسپارد. واقعیت این است که این ربات‌ها تنها خریدوفروش را به جای شما انجام می‌دهند و درک چندانی از اینکه در بازار چه می‌گذرد؛ ندارند.
ربات‌های پیشرفته معامله‌گر
در سمت مخالف ربات‌های پیشرفته توانایی تشخیص تغییرات در بازار را دارند. البته شکل کار آن‌ها بسته به نوع طراحی می‌تواند بسیار متفاوت باشد. معمولاً اعتماد به این ربات‌ها به قدری بالاست که تمام تصمیمات معاملاتی به طور خودکار به آن‌ها سپرده می‌شود. از آن جایی که این ربات‌ها به طور هم‌زمان داده‌هایی با حجم بسیار زیاد را تحلیل و آنالیز می‌کنند؛ به کامپیوترهایی با توان بالا برای کارکرد درست نیازمندند.
نسخه‌های بسیار پیشرفته این ربات‌ها علاوه بر صورت دادن معامله، تحلیل تکنیکال، بنیادین و حتی بررسی سنتیمنتال بازار را نیز برعهده می‌گیرند و می‌توانند به محض ایجاد تغییرات در بازار، استراتژی معاملاتی خود را تغییر داده و با بازار منطبق شوند.
به عنوان مثال پلتفرم غیرمتمرکز Augur بر اساس تجربه شرکت‌کنندگان درون شبکه‌اش به پیش‌بینی قیمتی ارزهای دیجیتال می‌پردازد. این نوع جمع‌آوری داده متکی به تجربه کاربران است و نکته جالب آن است که درصد پیش‌بینی صحیح در این پلتفرم از میزان بالایی برخوردار است.
برخلاف ربات‌های پلتفرم Augur، پلتفرم دیگری به نام ربات‌های عصبی (Neurobots) به ساز و کار بسیار پیشرفته و پیچیده‌ای مجهز شده‌اند. این ربات‌ها دارای شبکه عصبی هستند و به کمک آن می‌توانند بازار پویا و پر نوسانی مانند ارزهای دیجیتال را در دست گرفته و پیش‌بینی‌هایی با دقتی بیش از 90 درصد داشته باشند.
سیستم این ربات‌ها به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که نرخ نوسان و تغییرات قیمتی را زیر نظر گرفته سپس میزان این اطلاعات را با یکدیگر مقایسه می‌کند و نرخ نوسان روز بعد را پیش‌بینی می‌کنند.
چنین پلتفرم‌هایی می‌توانند زندگی را برای معامله‌گران مبتدی بسیار مفید باشند، اگرچه تکیه بر بسترهای پیش‌بینی برای همه رویدادهای بازار غیرممکن است؛ اما می‌توان اطمینان داشت چنین ربات‌هایی حداقل تحلیل تکنیکال را با درستی و دقت بالایی انجام می‌دهند.
مزایا و چالش‌های استفاده از ربات‌های معامله‌گر
مزایا
- معاملات شبانه‌روزی: برخلاف انسان، ربات نیازی به خوابیدن یا انجام کارهای دیگر ندارد.
- حذف عامل انسانی: ربات دچار خطاهای ناخواسته انسانی نمی‌شود مثلاً در وارد کردن جزئیات توسط ربات اشتباهی صورت نخواهد گرفت.
- اجرای خودکار لحظه‌ای عملیات‌ها با توجه به پارامترهای از پیش تنظیم شده.
- عدم دخالت عواطف و احساسات در تصمیمات و پایبندی دقیق به برنامه.
- توانایی آزمایش ایده‌های تجاری با بهره‌گیری از داده‌های تاریخی بازار.
- برخورداری از تنوع مناسب سبد و تقسیم ریسک.
چالش‌ها
- وجود ربات‌های قدیمی بسیار زیاد در بازار که از استراتژی‌های ناموفق یا بسیار قدیمی استفاده می‌کنند؛ ممکن است باعث از دست رفتن سرمایه یک کاربر بی‌تجربه شود.
- وجود پروژه‌های کلاهبرداری ربات‌های تریدر بسیار زیاد در این حوزه که سود کلانی را وعده می‌دهند.
- برخلاف تصور غلط عموم، همواره باید بر ربات‌ها نظارت شده و به‌روزرسانی، تنظیم و نگهداری شوند.
- ربات‌های بسیاری در بازار وجود دارند که متأسفانه از لحاظ نرم‌افزاری بی‌کیفیت محسوب می‌شوند و دارای باگ و خطاهای بسیاری هستند.
- یک ربات حتی اگر از پیکربندی مناسبی برخوردار باشد، باز هم نمی‌توان اطمینان داشت که صد درصد شما را به سود خواهد رساند؛ چرا که قیمت در بازار تحت تأثیر عوامل بسیاری است.
سخن پایانی
استفاده گسترده از فناوری‌های هوش مصنوعی محدودیت‌های متعددی دارد. به طور خاص، کمبود اطلاعات در حوزه ارزهای دیجیتال یکی از این محدودیت‌ها است. بازار ارزهای دیجیتال در مقایسه با بازار سنتی مانند سهام، نسبتاً جدید است و دانش هوش مصنوعی برای یادگیری متکی بر داده‌های گذشته است و هرچه این اطلاعات و داده‌ها بیشتر و دقیق‌تر باشد؛ یادگیری بهتری اتفاق می‌افتد.
مشکل دیگر این است که الگوریتم‌های بسیار دقیق و پیچیده یادگیری ماشین به سخت‌افزار محاسباتی بسیار قدرتمند و پیچیده‌ای نیاز دارند که تنها شرکت‌های بزرگ قادر به خرید این تجهیزات هستند.
کیفیت ربات‌های معامله‌گر یک همبستگی بین راندمانشان و ارزش واقعی آن‌ها دارد بنابراین این ربات‌ها باید همواره عملکرد پایداری داشته باشند.
