بیت کوین، بزرگترین ارز دیجیتال حال حاضر، از زمان پیدایش، توسط ساتوشی ناکاموتو در سال 2009، همواره موفق شده است تا طیف مختلفی از سرمایه‌گذاران را جذب خود کند. ماهیت غیرمتمرکز و پتانسیل بازدهی قابل توجه آن باعث شده است تا جریان‌های فعال در بازارهای مالی به دنبال فراهم کردن راهی باشند تا محصولات مالی سنتی با بیت کوین ارتباط بیشتری پیدا کنند و نقشی فعال در فعالیت‌های مالی ارزهای دیجیتال ایفا کنند . صندوق‌های قابل معامله یا همان ETF بیت کوین یکی از این محصولات است.
تاریخچه ETF بیت کوین مسیر به مراتب ناهمواری را در طول سالیان گذشته طی کرده است و در این راه با موانع قانونی، پیشرفت‌های نوآورانه و تقاضای مداوم برای معرفی وسیله سرمایه‌گذاری که بتواند رمزارز را در بورس‌های سنتی معامله کند، مواجه شده است. در اینجا نگاهی به نقاط عطف کلیدی در تکامل پر حاشیه ای تی اف بیت کوین خواهیم داشت.
فاز آغازین ETF بیت کوین: 2013 – 2016
همه چیز از جایی شروع شد که جای محصولات مالی سنتی در صنعت ارزهای دیجیتال خالی بود و این بازار در حال پیدا کردن جایگاه خود در میان علاقمندان و سرمایه‌گذاران بود. در چنین وضعیتی نگاه افراد به معرفی ETF بیت کوین جلب شد.
اولین ETF بیت کوین Winklevoss Bitcoin Trust
در بهار 2013 برادران وینکلوس (Winklevoss brothers)، رسما مراحل ثبت یک ETF بیت کوین را برای اولین بار با ارسال فرم‌های معروف S-1 به کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) آغاز کردند و خواستار به رسمیت شناخته شدن ای تی اف بیت کوین خود به نام Winklevoss Bitcoin Trust شدند. آنها در تلاش بودند تا ای تی اف بیت کوین خود را در صرافی BATS Global Market فهرست کنند.
تلاش اولیه وینکلوس‌ها در نهایت با رد SEC مواجه شد. دلیل اصلی رد شدن درخواست این صندوق قابل معامله بیت کوین، نگرانی در مورد نقدینگی و پتانسیل فعالیت‌های متقلبانه به دلیل ماهیت عمدتاً غیر‌قابل تنظیم مبادلات بیت‌کوین در آن زمان اعلام شد. با این حال برادران Winklevoss ناامید نشده و درخواست تجدیدنظر ثبت کردند.
دومینوی رد شدن ETF بیت کوین: 2017 – 2019
درخواست مجدد Winklevoss Bitcoin Trust
در بهار 2017، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا در نهایت درخواست تجدیدنظر ای تی اف Winklevoss Bitcoin Trust را رد کرد و بر نگرانی‌های مربوط به تجارت و استانداردهای نظارتی در بازار بیت کوین تأکید کرد. در نتیجه، این صندوق مجوز فهرست شدن در بورس را به دست نیاورد. این رخداد پیامی قوی به حوزه کریپتو بود که موانع قابل توجهی برای تأیید ETF بیت کوین بر سر راه وجود دارد.
در تابستان 2018 برادران وینکلوس مجددا فرم‌های ثبت ETF بیت کوین خود را به SEC ارائه کردند و همچنین درخواست‌های جدیدی توسط ProShares، GraniteShares و Direxion، به کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا ارائه شد. موضع کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا در مقابل این درخواست‌ها یکسان بود و به این ترتیب تمام آنها توسط این نهاد رد شدند. اینبار SEC معتقد بود به حمایت‌های قوی‌تری در برابر دستکاری‌های بازار و یک چارچوب نظارتی واضح‌تر در بازار بیت کوین نیاز است.
درخواست ETF بیت کوین شرکت Bitwise
در پاییز 2019 شرکت مدیریت فعال دارایی بیت وایز (Bitwise Asset Management) مراحل ابتدایی ثبت یک ای تی اف بیت کوین را آغاز کرد که شاخص کل بازده بیت کوین همین شرکت را دنبال می‌کرد. هدف این شاخص کسب حداکثری ارزش از سرمایه‌گذاری در بیت کوین اعلام شده بود.
نهاد SEC در اکتبر 2019 درخواست بیت وایز را رد کرد و با جوابی مشابه به دیگر پرونده‌های ETF بیت کوین اظهار داشت که مشکلاتی در مورد تایید داده‌های معاملات بازار بیت کوین وجود دارد و چالش دستکاری بازار در بیت کوین حل نشده است.
درخواست ETF بیت کوین ویل شایر فینیکس
در زمستان 2019 شرکت ویل شایر فینیکس (Wilshire Phoenix Bitcoin) درخواست یک ETF بیت کوین خاص را به ثبت رساند. این درخواست از آن جهت منحصر به فرد بود زیرا یک ETF بیت کوین و اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده بود. هدف از تاسیس این صندوق، رفع نگرانی‌های کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا به خاطر نوسانات قیمتی بود. به این صورت که هر زمان قیمت بیت کوین با نوسان و ریزش روبرو می‌شد این صندوق به طور خودکار دارایی‌ها را با اوراق قرضه تراز می‌کرد. این درخواست نیز با سرنوشتی مشابه دیگر پرونده‌ها مواجه شد و به خاطر نبود شواهد کافی در مورد مقاومت بازار بیت کوین توسط دستکاری بازار توسط کمیسیون رد شد.
ظهور محصولات مبتنی بر قراردادهای آتی: 2020 – 2021
درخواست ای تی اف بیت کوین شرکت سرمایه‌گذاری VanEck
در زمستان 2020 همزمان با افزایش توجه‌ها به بیت کوین که با رشد دارایی‌های کریپتویی همزمان شده بود، شرکت سرمایه‌گذاری VanEck با یک پرونده ETF بیت کوین دیگر وارد میدان شد. اینبار نهاد SEC بلافاصله پرونده را مورد نظر را رد نکرد، و زمینه را برای گفتگوهای آینده در مورد این موضوع فراهم کرد.
درخواست ای تی اف بیت کوین ProShares و Valkyrie
در پاییز 2021 درخواست‌های مبتنی بر معاملات آتی یا فیوچرز شرکت‌های ETF ProShares Bitcoin Strategy و Valkyrie Bitcoin Strategy ETF مورد تایید قرار گرفت و به آنها اجازه داده شد تا معاملات خود را در بازار ایالات متحده آمریکا آغاز کنند.
سرانجام با معرفی این محصولات پیشرفتی در این مسیر صورت گرفت. اگرچه مشتاقان بیت‌کوین به دنبال بازار ای تی اف اسپات بیت کوین بودند، اما به هر حال دوره‌ای نو آغاز شد که نشان می‌داد که رفتار SEC با صندوق‌های ETF ارز دیجیتال مبتنی بر مشتقات از انعطاف بیشتری برخوردار است.
ورود موسسات بزرگ مالی: 2021 -2023
درخواست ای تی اف بیت کوین شرکت بلک راک
اواخر سال 2021 شرکت بلک راک BlackRock اقدام به دریافت مجوز سرمایه‌گذاری برای دو صندوق قراردادهای آتی بیت کوین خود توسط SEC کرد. این دو صندوق شامل BlackRock Global Allocation Fund و BlackRock Strategic Income Opportunities است. شرکت پر‌نفوذ بلک راک مجوز معاملات آتی بیت‌کوین را دریافت کرد و به باور بسیاری از کارشناسان حوزه مالی راه را برای سایر بازیگران نهادی هموار کرد.
درخواست ای تی اف بیت کوین شرکت گری اسکیل
ابتدای سال 2022 در یک حرکت تاریخی، شرکت سرمایه‌گذاری گری اسکیل Grayscale با مطرح کردن یک شکایت قانونی علیه تصمیم SEC مبنی بر انکار برنامه ای تی اف بیت کوین این موسسه را آغاز کرد. در حال حاضر نتیجه این شکایت معلق باقی مانده است اما این گمانه به وجود آمده است که یک تغییر نگرش اساسی در موضع کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا نسبت به ETFهای بیت کوین، در صورت برنده شدن شکایت گری اسکیل به وجود آید.
درخواست ای تی اف بیت کوین شرکت فیدلیتی
در تابستان 2022 شرکت سرمایه‌گذاری جهانی فیدلیتی Fidelity از برنامه‌های خود برای ارائه سرمایه‌گذاری در بیت کوین از طریق ای تی اف اسپات پرده برداشت. در حال حاضر پاسخ SEC هنوز مشخص نشده است اما این تصمیم به عنوان یک نقطه عطف بالقوه برای تایید برنامه‌های ETF بیت کوین بعدی در نظر گرفته می‌شود و بسیاری منتظر مشخص شدن این پرونده هستند.
درخواست ای تی اف بیت کوین شرکت گلدمن ساکس
تابستان 2022: شرکت سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس (Goldman Sachs) با هدف راه‌اندازی یک صندوق سرمایه‌گذازی براساس شاخص دیفای و بلاکچین درخواستی برای دریافت مجوز ای تا اف سهام ثبت کرده است. تا زمان نگارش این مقاله این درخواست به هنوز به تایید نهایی نرسیده است.
سال 2023؛ روزه سکوت SEC
از آنجایی که وضعیت مشابهی در اوایل سال 2023 برقرار بود، تردید کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا برای به رسمیت شناختن ETFهای بیت کوین به یک مانع بزرگ بر سر راه باقی ماند. مشارکت غول‌های مالی مانند BlackRock و Fidelity نشان‌دهنده علاقه سازمانی فزاینده به عرضه ETF بیت‌کوین به بازار است. با این حال، طرح‌ها و درخواست‌های آنها نیز با همان نگرانی‌های نظارتی سختگیرانه ای روبرو هستند که دیگر موسسات کوچکتر با آنها روبرو شدند. اگرچه در آخرین روزهای سال 2023 امید فراوانی به وجود آمده است که پرونده‌های مسکوت SEC با موافقت مواجه شوند و سال 2024 با نگرشی اصلاح شده برای محصولات مالی در حوزه رمزارزها روبرو شود و نهایتا اولین ای تی اف اسپات بیت کوین نیز مهر تایید SEC را دریافت کند.
سخن پایانی
واضح است که هر رد و تأخیر در تایید پرونده ای تی اف بیت کوین همچون کاتالیزوری است تا رویکرد موسسات مالی دچار تحول شوند و در نهایت الزامات نظارتی مورد انتظار را برآورده کنند. از طرفی صنعت ارزهای دیجیتال مشتاقانه منتظر تغییری در وضعیت نظارتی است تا محصولات مالی بتوانند به صنعت ارزهای دیجیتال از طریق چارچوبی مشخص وارد شوند. این تغییر می‌تواند چشم‌انداز سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال در ایالات متحده و پس از آن در کل جهان را به طور کامل دگرگون کند.
