استاندارد بلاک چین چیست؟ معرفی بهترین استانداردهای ارز دیجیتال

بازار ارز دیجیتال در طول چند سال اخیر پیشرفت‌های زیادی داشته و هزاران کریپتوکارنسی بر بستر شبکه‌های مختلف بلاک چینی ساخته شده و فناوری‌ها و همچنین ثروت زیادی را نصیب سازندگان و هولدرهای خود کرده‌اند. اما شاید دانستنش برایتان جالب باشد که بسیاری از این توکن‌های مبتنی بر فناوری بلاک چین بر اساس نقشه یا استاندارد مشترکی ساخته شده‌اند و شباهت زیادی با یکدیگر دارند.

استاندارد ساخت توکن در بلاک چین در حقیقت مجموعه‌ای از قوانین و مشخصات است که نحوه عملکرد و تعامل یک توکن را مشخص می‌کند. از جمله معروف‌ترین و محبوب‌ترین استانداردهای بلاک چین می‌توان به ERC-20 ،BEP-20 ،ERC-721 و ERC-1155 اشاره کرد. در این مقاله قصد داریم علاوه بر بررسی مفاهیم اولیه بلاک چین، توکن و استاندارد‌های ساخت رمز‌ارز، معروف‌ترین استانداردها را معرفی کنیم.

بلاک چین چیست؟

بلاک چین (Blockchain) یک دفتر کل یا پایگاه داده توزیع شده استاندارد میان نودهای غیر متمرکز یک شبکه کامپیوتری است. مهم‌ترین استفاده از فناوری بلاک چین تاکنون در حوزه کریپتوکارنسی و به منظور حفظ امنیت و بایگانی غیر متمرکز تراکنش‌های مالی بوده است، اما تکنولوژی بلاک چین به همینجا محدود نمی‌شود.

یکی دیگر از استفاده‌های این فناوری، ثبت همیشگی و تغییرناپذیر داده در صنایع مختلف است. از آنجا که در بلاک چین نمی‌توان اطلاعات یک بلاک ثبت شده را تغییر داد، تنها کافی است در زمان ذخیره اولیه داده‌ها به واردکننده اطلاعات اعتماد داشته باشیم. از زمان معرفی و راه اندازی شبکه بیت کوین در سال ۲۰۰۹ تاکنون، فناوری بلاک چین دستخوش تغییرات زیادی شده و هزاران توکن با استاندارد و قوانین متعدد بر بستر آن ساخته شده‌اند.

توکن چیست؟

توکن (Token) در دنیای کریپتوکارنسی به معنای نمادی از یک دارایی است که بر بستر یکی از شبکه‌های بلاک چینی توکنیزه شده باشد. از نظر فنی، توکن تقریبا هم‌معنا با رمز ارز یا دارایی دیجیتال است، اما معمولا برای اشاره به ارزهای دیجیتالی به کار می‌رود که بر بستر یک بلاک چین فعالیت می‌کنند اما کوین بومی آن شبکه نیستند. درست مثل کوین‌های کریپتویی، توکن‌ها نیز با تکنولوژی و استاندارد بلاک چین ساخته می‌شوند، اما معمولا به کمک قراردادهای هوشمند فعالیت می‌کنند و هدف خاصی از ساخت آنها وجود دارد.

ارزهای دیجیتال بومی یا کوین‌ها بیشتر به منظور تقلید از ارزهای فیات یا سنتی ساخته می‌شوند، اما توکن‌ها بیشتر نقش دارایی‌های بهادار یا حتی سند ملک را ایفا می‌کنند. توکن‌های مبتنی بر بلاک چین، حال با هر استاندارد متفاوتی که ساخته شده باشند، می‌توانند سهمی از مالکیت در دائو (DAO)، یک محصول دیجیتال یا حتی یک شی واقعی باشند.

به طور کلی ارزش یک توکن بر اساس اینکه نماد چه دارایی خاصی باشد مشخص می‌شود. با رشد هر چه بیشتر فناوری بلاک چین و توسعه انواع استاندارد بر بستر آن، در دنیای وب ۳ انواع مختلفی از توکن طراحی و ساخته شده است که در ادامه توضیحی مختصر درباره آنها می‌دهیم.

توکن پلتفرمی

این توکن‌ها معمولا در تامین امنیت پلتفرم‌های قرارداد هوشمند نقشی اساسی دارند. از جمله این توکن‌ها می‌توان به ارز دیجیتال ETH در شبکه اتریوم و MATIC در پالیگان اشاره کرد. از توکن‌های پلتفرمی معمولا برای تامین هزینه گس شبکه، پرداخت جایزه ماینرها (در بلاک چین‌های مبتنی بر الگوریتم اثبات کار) و همچنین امنیت و اعتبارسنجی شبکه با استیک کردن ارز دیجیتال استفاده می‌شود.

توکن تراکنشی

توکن‌های تراکنشی معمولا به عنوان نماد ارزش شناخته می‌شوند. می‌توانیم پول یا ارز فیات (اسکناس، سکه و چک) را نیز نوعی توکن تراکنشی تلقی کنیم و به این صورت، تمام توکن‌های پلتفرمی به صورت پیش‌فرض در دسته توکن تراکنشی قرار می‌گیرند. البته ارزهای دیجیتال مستثنی از این قاعده نیز وجود دارند و لزوما هر توکن تراکنشی، توکن پلتفرمی نیست. از جمله این موارد می‌توان به BTC اشاره کرد.

توکن کاربردی

از توکن‌های کاربردی معمولا در پلتفرم‌های ارائه دهنده خدمات آنلاین استفاده می‌شود. این نوع از توکن‌های استاندارد به کاربران بلاک چین اجازه دسترسی به خدمات را می‌دهند. یک نمونه از این توکن‌ها ارز دیجیتال BAT است که برای تعامل میان تبلیغ کنندگان، محتوانویسان و کاربران در مرورگر اینترنتی بریو (‌Brave) به کار می‌رود. به این صورت که کاربرها با تماشای تبلیغات توکن BAT به دست می‌آورند، تبلیغ کنندگان مطالب خود را به مخاطب هدف درست نمایش می‌دهند و محتوانویسان نیز این رمز ارز را به عنوان انعام یا در ازای محتوای خاص‌تر از کاربران دریافت می‌کنند.

توکن اوراق بهادار

توکن‌های اوراق بهادار نوع خاصی از توکن هستند که تا حد زیادی به نظارت و بررسی قانون گذاران نیاز دارند. در حقیقت تنها شرکت‌ها، صندوق‌های سرمایه گذاری و دولت‌هایی که مورد تایید مراجع قانونی باشند می‌توانند توکن اوراق بهادار را با استاندارد مشخص شده بر بستر بلاک چین عرضه کنند.

توکن‌های اوراق بهادار می‌توانند در ازای یک ملک، اوراق قرضه، اعتبار یا کالا راه اندازی و عرضه شوند و خرید و فروش آنها معمولا در پلتفرم‌های معاملاتی معین و با قوانین و مقررات از پیش تعیین شده انجام می‌شود.

توکن حاکمیتی

توکن‌های حاکمیتی برای کاربران یک شبکه یا بلاک چین نقش سهام را در شرکت‌های مالی ایفا می‌کند. در حقیقت کاربر با داشتن مقداری توکن حاکمیتی، می‌تواند در روند تصمیم گیری‌ها و آینده پلتفرم مربوطه مشارکت داشته باشد.

یک نمونه از این نوع توکن، ارز دیجیتال UNI است که توکن بومی صرافی غیر متمرکز یونی سواپ (َUniswap) محسوب می‌شود. هولدرهای رمز ارز یونی می‌توانند برای پروپوزال‌های ارسال شده در پروتکل یونی سواپ رای‌گیری کنند و هر کسی که UNI بیشتری داشته باشد قدرت رای بالاتری نیز خواهد داشت.

استاندارد توکن چیست؟

استاندارد توکن به مجموعه قوانینی گفته می‌شود که هر توکن بر اساس آن فعالیت می‌کند. در بحث فناوری‌های غیر متمرکز، استاندارد توکن در حقیقت منطق و برنامه نویسی پشت ارز دیجیتال است که اجازه می‌دهد توسعه دهنده یک توکن را بسازد، مدیریت کند و در کیف پول مبتنی بر بلاک چین ذخیره کند. استانداردهای توکن تعیین می‌کنند هر رمز ارز چه داده‌هایی را در دل خود دارد، چه رفتاری نشان می‌دهد، قابلیت‌های نهفته در آن چیست و سرمایه گذارها می‌توانند از آن چه انتظاراتی داشته باشند.

لازم به ذکر است که ساخت توکن با استاندارد مشخص فقط در بلاک چین هایی ممکن است که قابلیت اجرای قرارداد هوشمند را دارند. در حقیقت قرارداد هوشمند یا اسمارت کانترکت (Smart Contract) بستری برای اجرای توابع و قوانین ایجاد می‌کند. تعدادی از این تابع‌ها بخشی از قرارداد هوشمند توکن هستند که از جمله آنها می‌توان به قوانین عرضه، نابودی، ارسال روی شبکه و انتقال توکن اشاره کرد.

استاندارد سازی ساختار توکن های ایجاد شده بر بستر بلاک چین امری منطقی و با توجه به پیشرفت روزانه این تکنولوژی ضروری است و هر توسعه دهنده‌ای باید بتواند با ارجاع دادن به یک چهارچوب از پیش تعیین شده، مسیر توسعه توکن خود را ساده‌تر کند. به بیان ساده‌تر، اگر شما قبلا یک برند خودرو را سوار شده‌اید، باید بتوانید با هر خودروی دیگری نیز رانندگی کنید و ساختار ماشین یا نحوه راندن آن به اندازه‌ای متفاوت نباشد که جلوی رانندگی شما را بگیرد.

بیایید در نظر بگیریم که فردی یک توکن با استاندارد ERC-20 بر بستر بلاک چین اتریوم می‌سازد. با دنبال کردن خط مشی مشخص شده در قرارداد هوشمند این استاندارد، توسعه دهنده اطمینان کسب می‌کند که توکن ساخته شده با تمام پلتفرم‌های مربوط به این شبکه سازگار است و به عنوان مثال، می‌توان آن را در صرافی یونی سواپ با ارز دیجیتال تتر معامله کرد و بعد در کیف پول اتریومی ریخت.

نحوه عملکرد استاندارد توکن

استاندارد توکن در واقع محدوده عملکرد قرارداد هوشمند را برای اجرای توابع ساده در یک پروتکل بلاک چین مشخص می‌کند. به این ترتیب چهارچوب و ساختار کلی توکنیزه کردن دارایی در بلاک چین یک‌شکل و کار توسعه دهندگان ساده می‌شود. توسعه دهندگان می‌توانند قراردادهای هوشمندی برای توکن‌های خود طراحی کنند که بین آنها تعامل به وجود می آورد، چرا که ساختار داده‌ها، توابع و متدهای به کار رفته همیشه یکسان خواهند بود.

روند ثبت یک استاندارد جدید توکن در شبکه به این صورت است که توسعه دهندگان و کاربران بلاک چین پروپوزال جدیدی ارائه می‌دهند و رای‌گیری می‌کنند. به عنوان مثال در بلاک چین اتریوم که پیشگام تکنولوژی قرارداد هوشمند بود و هنوز هم در بسیاری از موارد محبوب‌ترین شبکه محسوب می‌شود، از EIP یا پروپوزال بهبود اتریوم (Ethereum Improvement Proposal) استفاده می‌شود. این پروپوزال‌ها می‌توانند برای تعیین استانداردهای پروتکل هسته بلاک چین، رابط برنامه نویسی نرم افزار نودها و کلاینت و همچنین قراردادهای هوشمندی اجرایی در ماشین مجازی اتریوم باشند.

آن دسته از پروپوزال‌هایی که استاندارد اپلیکیشن‌ها و توکن‌های مبتنی بر بلاک چین اتریوم را تعیین می‌کنند با پیشوند ERC مشخص می‌شوند که مخفف Ethereum Requests for Comment است. در حقیقت این پروپوزال‌ها نقش مستندات مورد نیاز توسعه دهندگان در فرآیند توسعه قرارداد هوشمند توکن را ایفا می‌کنند.

چرا در بلاک چین از استاندارد توکن استفاده می‌شود؟

بالاتر چند مورد از دلایل محبوبیت و استفاده روزافزون از استانداردهای از پیش تعیین شده بر بستر بلاک چین را گفتیم. در ادامه مفصل‌تر این دلایل را توضیح می‌دهیم.

تعامل پذیری

تعیین کردن یک استاندارد مشخص برای تمام توکن های ساخته شده در شبکه بلاک چین موجب تعامل پذیری و سازگاری آنها با یکدیگر می‌شود. اگر پروژه‌ای توکن خود را بر اساس استانداردی از پیش تعیین شده بسازد، این توکن جدید قابل معامله و ذخیره در پلتفرم‌ها و کیف پول‌های دیجیتال موجود خواهد بود و توسعه دهنده مجبور نمی‌شود وقت بیشتری برای تعامل پذیر کردن توکن صرف کند. به عنوان مثال دارایی‌های ساخته شده با استاندارد ERC-20 با تمام دارایی‌ها و خدمات توسعه داده شده با همان استاندارد سازگار و قابل معامله است.

به همین خاطر هم هست که در یک صرافی غیر متمرکز می‌توانیم هر توکن ERC-20 را با یک توکن ERC-20 دیگر معامله کنیم. در صورتی که استاندارد توکن وجود نداشت، معامله چند رمز ارز با همدیگر به شدت سخت‌تر می‌شد. همچنین باید برای هر ارز دیجیتال یک والت یا کیف پول کریپتویی جداگانه ساخته می‌شد و امکان اینکه یک والت تعداد بسیار زیادی از توکن های استاندارد بلاک چین را در خود نگه داری کند، وجود نداشت.

ترکیب پذیری

در دنیای برنامه نویسی، ترکیب پذیر بودن یک سیستم به آن معناست که توسعه دهندگان بتوانند با ترکیب کردن قطعات یا بخش‌های موجود سیستم، محصول جدیدی بسازند. این موضوع در ساخت توکن نیز قابل اجراست، به این صورت که استاندارد توکن بخش زیادی از ساختار و چهارچوب کلی را تعیین می‌کند و به همین خاطر، توسعه دهنده در زمان ساخت توکن جدیدی بر بستر بلاک چین، وقت خود را صرف نوشتن توابع ساده نمی‌کند و می‌تواند بهتر خلاقیتش را بروز دهد.

کارآمدی

استانداردهای توکن تعامل میان قراردادهای هوشمند را ساده‌تر می‌کنند و به همین خاطر، اگر توکنی با استاندارد مشخص ساخته شود، پروسه نظارت و مدیریت آن آسان خواهد بود.

استانداردهای معمول توکن مثل ERC-20 و BEP-20 یک سری تابع ضروری مثل جستجوی آدرس و موجودی توکن دارند که موجب می‌شوند قرارداد هوشمند به راحتی و با کارآمدی بالا توکن‌های ساخته شده را مدیریت و اطلاعات مربوط به آنها را ذخیره کند. به عنوان مثال، برای بررسی یک توکن ERC-20، توسعه دهنده می‌تواند از رابط محبوبی مثل رابط دودویی کاربردی قرارداد (Contract Application Binary Interface) یا ABI برای بررسی جابه‌جایی توکن‌ها استفاده کند.

معرفی معروف‌ترین استاندارد های بلاک چین

تاکنون در دنیای کریپتوکارنسی استانداردهای مختلفی برای توکن و بلاک چین معرفی شده‌اند، اما به جرات می‌توان گفت استاندارد های اتریومی معروف‌ترین و محبوب‌ترین محسوب می‌شوند. در این بخش از مقاله قصد داریم پراستفاده‌ترین استانداردهای بلاک چین را معرفی و بررسی کنیم.

استانداردهای بلاک چین بیت کوین

شبکه بیت کوین قدیمی‌ترین و پرمخاطب‌ترین بلاک چین دنیای کریپتوکارنسی است، اما به خاطر ساختار منحصربه‌فرد خود و استفاده از مکانیزم خروجی خرج نشده تراکنش (UTXO) به جای سیستم حساب‌محور، پلتفرم‌های زیادی بر بستر آن فعالیت نمی‌کند و دیدگاه بیشتر کاربران به این شبکه، بلاک چینی ایمن برای انتقال دارایی است.

با این وجود چند استاندارد در حال حاضر از این بلاک چین برای ساخت توکن استفاده می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به پروتکل اُمنی (OMNI) و همچنین استاندارد BRC-20 اشاره کرد.

پروتکل امنی یک پلتفرم فعال بر بستر بلاک چین بیت کوین است که توسعه دهندگان به کمک آن می‌توانند دارایی‌های دیجیتال و توکن و رمزارزهایی با استاندارد مشابه راه اندازی کنند. تراکنش‌های امنی در حقیقت همان تراکنش‌های بیت کوینی با چند مشخصه اضافه هستند.

استاندارد توکن BRC-20 یک استاندارد آزمایشی برای ساخت توکن‌های تعویض پذیر است که منحصرا برای بلاک چین بیت کوین طراحی و ساخته شده. این استاندارد از نظر اسمی شبیه استانداردهای اتریومی به نظر می‌رسد، اما تفاوت مهمی که میان آنها است به نحوه ساخت‌شان برمی‌گردد. استاندارد BRC-20 در بلاک چین بیت کوین به راهکارهای مرتبط با قرارداد هوشمند دسترسی ندارد و در عوض از تکنولوژی اردینالز (Ordinals) استفاده می‌کند. اردینالز اولین بار در ژانویه 2023 به عنوان راهکاری برای اضافه کردن متا دیتا (فراداده) به تراکنش‌های BTC در شبکه بیت کوین معرفی شد.

استانداردهای بلاک چین اتریوم

شبکه اتریوم اولین بلاک چینی بود که قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را در اختیار توسعه دهندگان قرار داد و به این صورت، زمینه طراحی استانداردهای مختلف برای ساخت توکن را فراهم آورد. از ابتدای راه اندازی این بلاک چین تاکنون توسعه دهندگان بسیاری در پی بهبود و افزایش قابلیت‌های توکن‌های عرضه شده بر بستر شبکه اتریوم بوده‌اند و راهکارهای خود را ارائه داده‌اند. در ادامه تعدادی از مهم‌ترین این راهکارها را معرفی و بررسی می‌کنیم.

استاندارد ERC-20

استاندارد ERC-20 استاندارد توکن تعویض پذیر یا قابل معاوضه در بلاک چین اتریوم است. البته با این استاندارد می‌توان انواع مختلفی از توکن مثل توکن‌های کاربردی، اوراق بهادار و استیبل کوین را طراحی کرد و ساخت. بیشتر پروژه‌هایی که اپلیکیشن غیر متمرکز خود را بر بستر شبکه اتریوم و حتی زنجیره‌های جانبی آن راه اندازی می‌کنند، توکن کاربردی و حاکمیتی‌شان را با این استاندارد می‌سازند تا با دیگر پلتفرم‌های اتریومی سازگار باشد.

این استاندارد از میان تمام چهارچوب‌های ساخت توکن در شبکه اتریوم شناخته‌شده‌تر و همچنین پراستفاده‌‌تر است. هر توکن برای سازگار بودن با این استاندارد، تنها کافی‌ست از شش تابع آن به صورت اجباری و از سه تابع به صورت اختیاری پشتیبانی کند.

شش تابع اجباری شامل عرضه کل، موجودی والت، انتقال مالکیت، انتقال توکن از طرف یک کاربر و تایید بیشترین تعداد توکن قابل برداشت توسط یک قرارداد هوشمند است. توابع اختیاری نیز می‌توانند کارایی توکن را بهبود ببخشند و شامل اسم توکن، نماد توکن و تعداد اعشار قابل پشتیبانی آن هستند.

این استاندارد به توسعه دهندگان اجازه می‌دهد توکن‌هایی برای استیک کردن یا رای دادن در پلتفرم‌های حاکمیتی بسازند و اکثر والت‌ها و صرافی‌های رمز ارزی از آنها پشتیبانی می‌کنند.

از جمله توکن‌های با استاندارد ERC-20 می‌توان به یونی سواپ (UNI)، شیبا اینو (SHIB)، سندباکس (SAND) و پالیگان (MATIC) اشاره کرد.

استاندارد ERC-721

استاندارد ERC-721 برای ساخت توکن تعویض ناپذیر یا NFT بر بستر بلاک چین اتریوم استفاده می‌شود. ان اف تی یا توکن‌های تعویض ناپذیر بر خلاف توکن‌های تعویض پذیر ساخته شده با استاندارد ERC-20، هر یک منحصربه‌فرد و خاص هستند و هر یک سند مالکیت یک دارایی مشخص مثل آثار هنری دیجیتال، آثار کلکسیونی، آیتم‌های بازی، بلیت رویدادها یا املاک مجازی هستند.

استاندارد ERC-721 نسبتا پیچیده محسوب می‌شود و افزونه‌های اختیاری متعددی دارد که به توسعه دهندگان اجازه می‌دهند هر نوع توکنی بسازند و انتقال دهند. ان اف تی‌ها هم با همان روش ساخت دیگر توکن‌ها ساخته می‌شوند، اما متادیتا و ارزش هر کدام منحصربه‌فرد است.

از جمله معروف‌ترین کلکسیون‌های توکن ان اف تی ساخته شده بر بستر بلاک چین اتریوم با استاندارد ERC-721 می‌توان به کریپتوکیتیز (CryptoKitties)، کریپتوپانکس (CryptoPunks) و بورد ایپ یات کلاب (Bored Ape Yacht Club) اشاره کرد.

استاندارد ERC-777

استاندارد ERC-777 برای بهبود کاستی‌ها و برطرف کردن محدودیت‌های ERC-20 طراحی و ساخته شد. در این استاندارد بلاک چین، از تابع «قلاب» استفاده می‌شود که در حقیقت می‌تواند در یک تراکنش هم توکن ارسال کند و هم قرارداد هوشمند را از این اتفاق خبردار کند. به این ترتیب قراردادهای هوشمند خیلی راحت‌تر و کارآمدتر فرآیند ارسال و دریافت توکن‌ها را به انجام می‌رسانند.

این استاندارد همچنین به کاربر اجازه می‌دهد برخی آدرس‌های موجود در لیست سیاه را از انجام تراکنش با آدرس خود منع کند. لازم به ذکر است که استاندارد ERC-777 با استاندارد ERC-20 ساختار کلی مشترکی دارد و سازگاری است. به همین خاطر توکن‌های ساخته شده با این دو استاندارد می‌توانند با یکدیگر تعامل داشته باشند.

استاندارد ERC-1155

استاندارد ERC-1155 بلاک چین اتریوم به توسعه دهندگان اجازه داد توکنی بسازند که می‌تواند در طول عمر خود هم تعویض پذیر باشد و هم تعویض ناپذیر. همچنین این استاندارد با الگوریتم خاص خود هزینه گس فی تراکنش‌ها را بر بستر بلاک چین پایین‌تر می‌آورد. در حقیقت می‌توان گفت استاندارد ERC-1155 ترکیبی از ERC-20 و ERC-721 و البته چند جزئیات دیگر است.

استاندارد ERC-1155 را یک اکوسیستم ان اف تی به نام انجین (Enjin) با این هدف طراحی کرد که قرارداد هوشمندی مشترک توانایی مدیریت چندین نوع توکن را داشته باشد و همچنین کاستی‌های استاندارد ERC-721 در ارسال دسته‌ای توکن را برطرف کند.

در توکن‌هایی با استاندارد ERC-721، کاربران برای ارسال چندین توکن باید چند تراکنش جداگانه انجام دهند که این کار علاوه بر ایجاد ازدحام در شبکه، هزینه گس فی پرداختی را نیز بالا می‌برد. به کمک استاندارد ERC-1155، کاربر می‌تواند چندین توکن را کنار همدیگر در یک قرارداد هوشمند قرار دهد و به این ترتیب هم شبکه را شلوغ نکند و هم هزینه کمتری دهد.

استانداردهای بلاک چین بایننس

بایننس (Binance)، یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال، در چند سال اخیر دو شبکه بلاک چینی کاملا مجزا از همدیگر راه اندازی کرد که هر کدام کارایی و استاندارد توکن خاص خود را دارند. بلاک چین Binance Chain با استاندارد BEP-2 و شبکه Binance Smart Chain که استاندارد BEP-20 را دارد.

استاندارد BEP-2

بلاک چین زنجیره بایننس که در سال 2019 راه اندازی شد، استاندارد BEP-2 را برای توکن‌های خود ساخت. این شبکه در حقیقت به منظورت انجام تراکنش‌های سریع و معامله دارایی‌های دیجیتال با در نظر گرفتن امنیت و عدم تمرکز انجام شد. توکن‌های BEP-2 تعویض ناپذیر هستند، به این معنی که هر توکن ساخته شده با این استاندارد شناسه منحصربه‌فرد خود را دارد و نمی‌تواند به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم شود.

استاندارد BEP-20

در ماه سپتامبر سال 2020 صرافی بایننس یک بلاک چین دیگر به اسم بایننس اسمارت چین راه اندازی کرد و استاندارد BEP-20 را برای ساخت توکن در آن انتخاب کرد. در حقیقت می‌توان گفت زنجیره هوشمند بایننس به صورت موازی با زنجیره بایننس فعالیت می‌کند و برای پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ساخته شده است. توکن‌های BEP-20 همگی تعویض پذیر و ساخته شده بر پایه توکن‌های اتریومی ERC-20 هستند و در بسیاری از اپلیکیشن‌های امور مالی غیر متمرکز یا دیفای (DeFi) و صرافی‌های غیر متمرکز (DEX) به کار می‌روند.

استانداردهای بلاک چین سولانا

استاندارد توکن قابل برنامه‌نویسی سولانا یا Solana Programmable Token که به اختصار SPL نوشته می‌شود، در بلاک چین سولانا برای ساخت دارایی‌های دیجیتال استفاده می‌شود. توسعه دهندگان به کمک این استاندارد می‌توانند توکن‌های خود را برای استفاده در اپلیکیشن‌های غیر متمرکز مقیاس پذیر و انجام تراکنش‌های بسیار سریع و ارزان عرضه و راه اندازی کنند.

استانداردهای توکن شبکه سولانا در یک کتابخانه نرم افزار به نام Solana Program Library نگهداری می‌شوند و چهارچوبی برای ساخت، استفاده و نابودی توکن‌های سازگار با بلاک چین سولانا ارائه می‌کنند.

بر خلاف توکن‌های استاندارد ERC (به جز ERC-1155) که یا تعویض پذیر هستند یا تعویض ناپذیر، استاندارد SPL از هر دو این نوع توکن‌ها پشتیبانی می‌کند. ارز دیجیتال SOL که کوین بومی شبکه سولانا است نیز با استاندارد SPL ساخته شده.

لازم به ذکر است که هر توکن تعویض پذیر یا تعویض ناپذیر مثل ان اف تی که با استاندارد SPL ساخته شده باشد توانایی این را دارد که با یک توکن دیگر از همین استاندارد معاوضه شود. به این ترتیب یک اکوسیستم مشابه شبکه اتریوم ایجاد شده است که توسعه دهندگان می‌توانند اپلیکیشن‌های غیر متمرکز خود را مبتنی بر آن بسازند.

استانداردهای بلاک چین ترون

شبکه بلاک چین ترون در سال 2017 راه اندازی شد و بلافاصله توجه توسعه دهندگان بلاک چین را به خود جلب کرد. اولین توکن این شبکه ارز دیجیتال ترون با نماد TRX بود که البته کوین بومی آن محسوب می‌شود. این بلاک چین در مجموع سه استاندارد توکن دارد که در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم.

استاندارد TRC-10

بیشترین نوع توکنی که در شبکه ترون مشاهده خواهید کرد، توکن‌های ساخته شده با استاندارد TRC-10 است و دلیل آن هم ساده بودن فرآیند ساخت این نوع از توکن است.

یکی دیگر از مشخصه‌هایی که موجب محبوبیت این استاندارد برای استفاده در عرضه اولیه توکن‌ها می‌شود، هزینه پایین آن است. در حقیقت تنها هزینه اجرای عرضه اولیه توکن با این استاندارد پهنای باند شبکه است و به این صورت می‌شود میزان تقاضا میان سرمایه گذاران را با هزینه‌ای اندک اندازه‌گیری کرد.

استاندارد TRC-20

به طور کلی استاندارد TRC-20 شباهت زیادی به استاندارد ERC-20 شبکه اتریوم دارد. توکن‌های ساخته شده با این استاندارد بلاک چین تعویض پذیر و قابل مبادله با یکدیگر هستند و برای تعامل با قراردادهای هوشمند بر بستر شبکه ترون استفاده می‌شوند. لازم به ذکر است که ساخت توکن با استاندارد TRC-20 از استاندارد TRC-10 سخت‌تر و نیازمند توسعه دهنده‌ای آشنا با ساخت قرارداد هوشمند است.

استاندارد TRC-721

یکی دیگر از استانداردهای محبوب توکن در بلاک چین ترون، استاندارد TRC-721 است که برای ساخت توکن‌های تعویض ناپذیر یا ان اف تی (NFT) استفاده می‌شود.

استانداردهای بلاک چین تزوس

پروپوزال تعامل‌پذیری تزوس یا Tezos Interoperability Proposal که به اختصار TZIP نوشته می‌شود مستندات طراحی توکن شبکه تزوس است که جامعه کاربری این بلاک چین به کمک آن می‌توانند یک مشخصه جدید برای توکن‌ها تعریف کنند، استانداردهای تعامل‌پذیری بسازند و فرآیندهای آن را آپدیت کنند. این سند طراحی در حقیقت با فرآیند حاکمیت درون زنجیره‌ای بلاک چین تزوس همخوانی کامل دارد و آن را تکمیل می‌کند.

به طور معمول یک سند TZIP شامل مشخصه‌های فنی توکن، پارامترهای عملکردی قابلیت‌های جدید و توضیحاتی برای بهبود کلی شبکه است. از جمله استاندارد های توکن در بلاک چین تزوس می‌توان موارد زیر را نام برد:

استاندارد TZIP-7

این استاندارد فرآیندهای انتقال توکن و همچنین پروسه تایید برداشت توکن از حساب‌های دیگر را در بلاک چین تزوس ممکن می‌کند. اگر بخواهیم آن را با یک استاندارد اتریومی مقایسه کنیم، ERC-20 شبیه‌ترین استاندارد به آن محسوب می‌شود.

استاندارد TZIP-12

این استاندارد به عنوان یک رابط توسعه با قابلیت پشتیبانی از چندین دارایی طراحی شده تا توسعه دهندگان تزوس دیگر به استانداردهای متکی بر انواع توکن وابسته نباشند. به بیان دقیق‌تر، استاندارد TZIP-12 یک رابط قرارداد توکن یک‌پارچه ارائه می‌دهد که از انواع مختلف توکن، از تعویض پذیر گرفته تا تعویض ناپذیر، پشتیبانی می‌کند.

استانداردهای بلاک چین نئو

شبکه نئو یکی دیگر از بلاک چین‌های با قابلیت پشتیبانی از قرارداد هوشمند است. پروپوزال بهبود نئو یا NEO Enhancement Proposal که به اختصار NEP نوشته می‌شود، مستنداتی است که استانداردهای پلتفرم نئو از جمله اطلاعات پروتکل هسته نئو، رابط‌های توسعه اپلیکیشن کلاینت و استانداردهای قرارداد را تعریف می‌کند. از جمله استانداردهای بلاک چین نئو می‌توان موارد زیر را نام برد:

استاندارد NEP-5

این استاندارد یک الگوریتم ارتباط عمومی برای قراردادهای هوشمند توکنیزه شده در بلاک چین نئو ارائه می‌کند.

استاندارد NEP-11

از این استاندارد برای ساخت توکن‌های تعویض ناپذیر یا ان اف تی در بلاک چین نئو استفاده می‌شود.

استاندارد NEP-17

این استاندارد الگوریتم ارتباط عمومی برای توکنیزه کردن قراردادهای هوشمند را تعیین می‌کند.

استانداردهای بلاک چین ایاس

پلتفرم ایاس (EOSIO) تمام مشخصه‌های انحصاری شبکه‌های بلاک چینی از جمله الگوریتم اجماع، مدیریت گس فی، ساخت و ویرایش حساب، اقتصاد توکنی، ثبت سازنده بلاک، رای‌گیری و چندامضایی را به صورت عملی و قابل اجرا دارد. این پلتفرم اوپن سورس توسط شرکت نرم افزاری بلاک چینی Block.one ساخته شده و مدیریت می‌شود.

شبکه ایاس از قرارداد هوشمند استاندارد eosio.token استفاده می‌کند که ساختارها و توابع لازم برای ساخت، عرضه و مدیریت توکن را در بلاک چین ایاس را ارائه می‌دهد. همچنین کوین اصلی شبکه با نماد EOS نیز با همین استاندارد راه اندازی شده است.

استانداردهای شبکه‌های بلاک چینی چه محدودیت‌هایی دارند؟

با اینکه توکن‌های ساخته شده با استاندارد مشترک در اکثر موارد با یکدیگر سازگار هستند و می‌توانند تعامل داشته باشند، توکن‌های با استانداردهای متفاوت چنین تعاملی با یکدیگر ندارند. از آنجا که قوانین مختلفی برای استاندارد توکن در این صنعت وجود دارد، طبیعی است که همیشه این استانداردها با یکدیگر همخوانی نداشته باشند. این یعنی ممکن است در یک پلتفرم به عنوان مثال همه شبکه های تتر در دسترس کاربر نباشد و تنها بتوان این رمز ارز را با استانداردهای خاصی واریز و برداشت یا معامله کرد.

سخن پایانی

استاندارد توکن مثل نقشه یا الگویی برای طراحی و ساخت دارایی‌های دیجیتال در شبکه بلاک چین است و به توسعه دهندگان در این مسیر کمک می‌کند. امروزه استانداردهای مختلفی برای ساخت توکن وجود دارند که هر کدام به نوعی خلاقانه محسوب می‌شوند و برای رفع مشکلی به وجود آمده‌اند.

استانداردهایی مثل ERC-20, ERC-721, BEP-20, TRC-20 و SPL فرآیند ساخت توکن تعویض پذیر و تعویض ناپذیر را در بلاک چین‌های مختلف آسان‌تر کرده‌اند. هر شبکه می‌تواند استاندارد مخصوص خود را داشته باشد، اما بیشتر بلاک چین ها از استانداردهای اتریومی پیروی می‌کنند. استانداردسازی فرآیند ساخت توکن در سطح کلی می‌تواند موجب راحتی هر چه بیشتر روند توسعه توکن و پیشرفت تکنولوژی بلاک چین شود و به غیر متمرکز سازی اپلیکیشن‌های این حوزه نیز کمک کند. با افزایش محبوبیت فناوری بلاک چین در سطح جهانی، استانداردهای توکن مسیر رشد این تکنولوژی را تعیین و ترسیم خواهند کرد.

سؤالات متداول