بسیاری از کارشناسان بازارهای مالی بر این باورند که آنچه درون پلتفرم‌های مالی رخ می‌دهد فراتر از روشی برای تولید ثروت است و بسیاری از اشتراکات رفتاری انسان‌ها در بازارهای پولی منعکس می‌شود. اگر بادقت به موضوع نگاه کنیم گلچینی از رفتارها و ویژگی‌های انسانی را در بازارهای مالی می‌توان مشاهده کرد.
انسان‌ها در طول تاریخ وارد هر حوزه، فعالیت یا تصمیمی شده‌اند روال نسبتاً یکسانی را طی کرده‌اند و این امر مرتباً برای نسل‌های بعد نیز تکرار شده است. احتمالاً نقل‌قول «تاریخ همواره تکرار می‌شود» را بسیار شنیده‌اید.
این خصوصیت در بازار ارزهای دیجیتال نیز به وجود دارد و به‌وضوح هر چند وقت یکبار تکرار می‌شود. به همین خاطر است که اصطلاح چرخه یا تکرار رویدادها در بازارهای مالی به چشم می‌خورد. اصلاً تحلیل‌ها، به‌خصوص تحلیل‌های تکنیکال و احساسی یا سنتیمنت بدون مفهوم تکرار، تقریباً معنای خود را از دست می‌دهند و جایی در این محافل نخواهند داشت.
در روزهای اخیر، پروژه Curve Finance در اثر اتفاقات دومینویی در این پلتفرم بر سر زبان‌ها افتاده و باعث شده است که سرمایه‌گذاران با دو چشم‌باز این پروژه را دنبال کنند. این موضوع آنقدر جدی است که فعالان حوزه مالی بر این نظرند که پدیده قوی سیاه در حال شکل‌گیری در سازوکار دیفای است و اگر کاری انجام نشود ممکن است وارد وضعیت غیرقابل بازگشتی شویم. در این مقاله تحلیلی سعی شده است رخداد‌ها از ابتدا تا انتها و عواقب آن بر بازار به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد.
پیش از ورود به موضوع اصلی مقاله ابتدا باید مفهوم قوی سیاه را درک کنیم سپس به این بپردازیم که در اصل کار کرو فایننس چیست و در چه حوزه‌ای فعال است.
رخداد قوی سیاه در بازارهای مالی چه مفهومی دارد؟
قوی سیاه یا Black Swan یک پدیده غیر‌منتظره است که اغلب با وقوع آن اتفاقاتی سهمگین با پیامدهای بالقوه شدید در زندگی رخ می‌دهد. در بازارهای مالی و به‌خصوص در بازار ارزهای دیجیتال معمولاً یک‌سری اتفاقات دور از انتظار باعث می‌شود تا حرکت بازار به‌سوی ریزش و سقوط حرکت کند. برای نمونه ورشکستگی صرافی FTX یکی از نمونه‌های قوی سیاه در بازار رمزارزها در سال 2022 است. حالا به نظر می‌رسد که ماجرای کرو فایننس هم یکی دیگر از نمونه‌های بروز قوی سیاه در بازار ارز دیجیتال باشد. برای بررسی کردن این مسئله نخست باید پروژه کرو فایننس را با یکدیگر مرور کنیم.
کرو فایننس چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
پلتفرم کرو فایننس به کاربران اجازه می‌دهد تا دارایی‌های شبیه به یکدیگر، مانند استیبل کوین‌ها یا توکن‌های مختلف پلتفرم‌های تأمین نقدینگی را با یکدیگر مبادله یا اصطلاحاً سواپ کنند. آنچه در Curve Finance انجام می‌شود اغلب معامله‌گران آربیتراژ با پول‌های هنگفت را به خود جذب می‌کند چراکه حتی کوچک‌ترین اختلاف قیمتی میان استیبل کوین‌ها می‌تواند به معنای موقعیت کسب سود کلان برای نهنگ‌ها باشد.
حال بهتر است به اصل موضوع بازگردیم که چرا بیم وقوع یک قوی سیاه در امور مالی غیرمتمرکز به وجود آمده است؟ برای پاسخ به این سؤال باید اتفاقات چند روز گذشته پروژه کرو فایننس را بررسی کنیم.
شفافیت و پیگیری افراد کار دست بنیان‌گذار کرو فایننس داد
به گزارش وب‌سایت Defillama، اگر قیمت ارز CRV به زیر 0.37 دلار کاهش یابد، 300 میلیون از این ارز در پلتفرم Aave لیکویید می‌شود. موضوع جایی بحرانی می‌شود که بیشتر این دارایی متعلق به مؤسس پلتفرم کرو فایننس است. شاید بگویید هر روز میلیون‌ها دلار در پلتفرم‌های مختلف لیکویید یا منحل می‌شود پس مشکل کجا است؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که حتی یک صرافی یا یک پروتکل امور مالی غیرمتمرکز هم وجود ندارد که این میزان توکن CRV در آن به فروش برسد!
بنیان‌گذار کرو فایننس مایکل اگروف برای اینکه نقدینگی موردنیاز کرو فایننس را تأمین کند تصمیم به دامپ نکردن بازار گرفته است اما عوض آن توکن‌های CRV خود را به شکل وثیقه در پروتکل‌های وام‌دهی مختلف از جمله آوه عرضه کرده است. به طور مثال 300 میلیون توکن CRV در پلتفرم آوه استیک شده و در ازای آن 60 میلیون تتر (USDT) وام‌گرفته است.
برای درک اوضاع ابتدا باید این موضوع را بررسی کنیم که اگر بنیان‌گذار کرو فایننس قرار بود به‌اندازه 60 میلیون دلار توکن CRV را در بازار آزاد بفروشد تا این مقدار نقدینگی را به دست آورد، چه بلایی بر سر قیمت توکن CRV میآمد؟ پاسخ ساده است؛ قیمت شدیدا سقوط می‌کرد و همه جامعه کریپتو بر علیه او موضع‌گیری می‌کردند. به همین خاطر است که نهنگ‌هایی که قصد برهم‌زدن بازار یک ارز را ندارند، به‌جای اینکه توکن‌های خود را بفروشند ترجیح می‌دهند تا آن توکن‌ها را قرض دهند.
در کنار این صحبت‌ها اخباری از خرید ویلا‌های لوکس میلیون دلاری توسط این شخص به بیرون درز کرده است و این موارد دست‌به‌دست هم داده است تا همه افراد شدیداً حواشی را دنبال کنند.
همان‌طور که پیش‌تر مطرح کردیم آنچه صورت‌گرفته است تنها در پلتفرم آوه نبوده؛ بلکه او در پلتفرم‌های فرکس Frax، آبراکادابرا Abracadabra، اینورس Inverse، و سایلو Silo هم توکن CRV سپردهگذاری انجام داده است. در زمان‌نگارش این مقاله وضعیت میزان سلامت این وام‌دهی در این پلتفرمها عدد 1.40 را نشان می‌دهد و اگر این مقدار به 1 برسد موقعیت‌های وام‌دهی لیکویید یا منحل میشوند. زمانی که انحلال اتفاق می‌افتد کل وثیقه (توکن‌های CRV) با قیمت تخفیف خورده به‌منظور تسویه بدهی حاصل شده به فروش می‌رسد. همین امر باعث کاهش بیشتر قیمت توکن CRV و دامپ شدن آن می‌شود.
هک استخرهای کرو
اگر شاهکارهای مایکل اگروف هنوز کافی نیست، بد نیست بدانید که هم‌زمان با کارهای عجیب او مشخص شد در تاریخ 31 جولای 2023 یک حمله سایبری نیز به استخرهای کرو و همین‌طور به برخی پروتکل‌های دیگر اتفاق افتاده است. هکر با استفاده از آسیب‌پذیری زبان برنامه‌نویسی Viper از این پروتکل‌ها سوءاستفاده کرده است. هکر که به نظر می‌رسد دقیقاً از همه اشکالات خبر داشته توانسته است از Curve Finance و هر پروژه منشعب از آن، توکن‌هایی به ارزش 73 میلیون دلار دزدی کند که البته بیشتر دارایی‌های سرقتی ارز بومی کرو فایننس؛ توکن CRV بوده است.
با انتشار خبر هک پلتفرم کرو فایننس قیمت CRV سقوط کرد و وام‌هایی که در وضعیت سالم به سر می‌بردند حال به قیمت انحلال یا لیکویدیتی نزدیک شده‌اند که زنگ خطر بزرگی برای کل پلتفرم دیفای است.
مشکل بزرگ Curve Finance و ارتباط آن با دیفای چیست؟
در پاسخ به سؤال باید گفت که بزرگ‌ترین مسئله در حال حاضر کمبود نقدینگی برای توکن CRV است.
اگر قرارداد هوشمند توکن CRV را بررسی کنید و به موجودی استخرهای این پلتفرم برسید. تقریباً هیچ اثر از ارز اتر (ETH) در این قراردادها وجود ندارد، و هرچه مشاهده می‌کنید توکن‌های بی‌پشتوانه CRV است.
همین داستان در صرافی‌های متمرکز بزرگ هم قابل‌مشاهده است در بایننس، 8 میلیون سفارش محدود برای CRV در 0.30 وجود دارد و در صرافی OKX نیز 1.3 میلیون واحد از این توکن موجود است.
بنابراین، این سؤال باقی می‌ماند، اگر قیمت به زیر 0.37 کاهش یابد، چگونه می‌توان 300 میلیون توکن CRV را در پلتفرم آوه نقد کرد؟
پاسخ این است که چنین چیزی امکان‌پذیر نیست؛ چون اصلاً نقدینگی برای این حجم وجود ندارد. اگر نتوان یک موقعیت را نقد کرد پروتکل با یک نوع بدهی به نام بدهی بد مواجه شده است.
بدهی بد چیست؟
بدهی بد زمانی در واقع زمانی اتفاق می‌افتد که میزان بدهی از میزان وثیقه درون یک کیف پول بیشتر باشد. فرض کنید 320 دلار وام گرفته‌اید؛ اما تنها 75 دلار به‌عنوان وثیقه در کیف پول خود دارید. مشخص است که این بدهی هرگز بازپرداخت نمی‌شود!
آوه شریک جرم یا بازی‌خورده ساده‌لوح؟
در پلتفرم وام‌دهی آوه، لیست‌شدن دارایی و سپردهگذاری به طور دستی و به سلیقه مسئولان آوه انجام می‌شود. آنها تصمیم می‌گیرند که کدام دارایی را به‌عنوان سپرده قبول کنند؛ بنابراین آنها توکن CRV را در لیست سفید خود قرار دادند و فراتر از آن بالاترین سقف سپرده را نیز برای آن تعیین کردند. اینکه چرا آوه اجازه داده است 300 میلیون واحد توکن CRV بدون اینکه نقدینگی برای آن وجود داشته باشد در این پلتفرم سپرده شود خود سؤال بزرگی است که آنها باید به آن پاسخ دهند.
واکنش کرو فایننس به وقایع چگونه بود؟
با کمی تأخیر و چند روز بعد از بالاگرفتن قضیه، اگروف چندین معامله OTC با اینفلوئنسرهای ارزهای دیجیتال انجام داده است. داده‌های آنچین بیانگر آن است که بنیان‌گذار کرو فایننس با افرادی نظیر جاستین سان بنیان‌گذار ارز ترون و سرمایه‌گذار DCF God و برخی نام‌های دیگر تراکنش داشته است. مجموع این تراکنش‌ها نشان‌دهنده آن است که حدوداً 106 میلیون توکن CRV توسط این افراد خریداری شده و باتوجه‌به قیمت حدودی 40 سنت، چیزی در حدود 42 میلیون دلار توکن کرو به فروش رفته است.
چند روز پس از هک شبکه، تقریبا کرو فایننس موفق شده است 52 میلیون را از چنگ هکر رها کند و برای باقیمانده هم ضرب الاجل تعیین کرده است که خود هکر دارایی سرقت شده را بازگرداند. در صورتی که همکاری صورت نگیرد کرو فایننس یک برنامه تشویقی برای شناسایی خرابکار و تحویل آن به دست قانون تدارک دیده است و هر کسی که بتواند به این شبکه برای یافتن سارق کمک کند، 10 درصد از ارزش دارایی سرقت شده را به عنوان جایزه پیشنهاد کرده است؛ یعنی مبلغی به اندازه 1.8 میلیون دلار.
چه درسی می‌توان از اتفاقات کروف فایننس گرفت؟
شاید بتوان در دو بخش این موضوع را موشکافی و هلاجی کرد.
بخش اول
بنیان‌گذار کرو فایننس با رفتارهای عجیب نزدیک بود دارایی بسیاری از افراد مختلف را نابود کند و کماکان ممکن است کارهای خود را نیز در آینده تکرار کند. از طرف دیگر باید سؤال کرد چرا پلتفرم‌های وام‌دهی بدون درنظرگرفتن تبعات، اجازه داده‌اند این فرد یا افرادی بدون پشتوانه چنین موقعیت‌های وام‌دهی را ایجاد کنند که کل اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز را تحت‌تأثیر مخرب خود قرار می‌دهد.
بخش دوم
سوپرمن‌های فعال در حوزه کریپتو که از دست سرنوشت افراد ثروتمند محدودی هم هستند و از لطف این بازار به این جایگاه رسیده‌اند متوجه خرابی اوضاع میشوند و سعی می‌کنند این افتضاح را با خرج دلارهای انباشته شده خود جبران کنند؛ بلکه از وقوع رخداد قوی سیاه بر کل سیستم حاکم جلوگیری کنند.
سخن پایانی
اوضاع زمانی بحث‌برانگیز می‌شود که وقتی وقایع را با آنچه در تاریخ رخ‌داده مقایسه می‌کنیم، یک شباهت ناخوشایند مثل چکش بر سر آرزوهایمان خراب می‌شود چگونه است که «تاریخ در حال تکرار شدن است». زمانی که بحران مالی رخ داد، این دولت‌ها بودند که بانک‌ها را از باتلاق نجات دادند، حال در چنین موردی که کل دیفای در حال خفه شدن در مرداب بود، این جاستین سان و تعدادی حساب‌های مستعار توییتری بودند که DeFi نجات دادند.
سوالی که پیش می‌آید این است که کل دیفای برای چیدن دست‌ها و نظارت‌های دستوری به وجود آمده است ما تجربه بحران مالی سال 2008 را داشته‌ایم، ما کجای راه را اشتباه رفته‌ایم که سیستم آنقدر بد عمل کرده است که نیاز به ناجی دارد. آیا واقعا امور مالی غیرمتمرکز با امور مالی سنتی متفاوت است؟ آینده همه چیز را مشخص می‌کند.
