تغییر قیمت دارایی‌ها به طور سنتی تابع فاکتورهای اقتصادی تعریف شده‌ای است، برخی از شاخص‌ها و نهادهای تصمیم گیرنده ذیربط باعث تغییرات سریع و مستمر در این بازارها می‌شوند. در این مقاله با نرخ بهره آمریکا و تاثیر آن بر بازارهای مالی بیشتر آشنا می‌شویم و برخی از شاخص‌های تاثیرگذار در قیمت‌ها و ارتباط آنها با یکدیگر را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
معمولا وقتی نرخ بهره افزایش پیدا می‌کند هر کلاس دارایی با شکل متفاوتی به این تغییر واکنش نشان می‌دهد به طوری که نمی‌توان نسخه‌ای کلی برای آن تجویز کرد بنابراین منطقی است با عوامل تاثیرگذار بیشتر آشنا شویم تا در هنگام مواجهه با چنین شرایطی تصمیمات بهتری اتخاذ کنیم.
افزایش نرخ بهره 2023 از کجا کلید خورد؟
پس از ورشکستگی بانک سیلیکون‌ولی، واکنش به این رخداد اجتناب‌ناپذیر بود. سیستم بانکی با تورمی کمرشکن روبرو شده بود و در این میان فدرال رزرو با تصمیمات سختی در مواجهه با این بحران روبرو بود. نتیجه ده جلسه متوالی این بود که نرخ‌های بهره به‌منظور کنترل قیمت‌ها و تورم افزایش پیدا کند. پس از آن در ماه جون که کمی اوضاع آرام شده بود افزایش نرخ بهره نیز متوقف شد؛ اما بازار خیلی سریع دوباره به‌سوی تلاطم رفت به‌طوری‌که در نشست ماه جولای 2023 فدرال رزرو، چاره‌ای جز افزایش نرخ بهره پیش پای این نهاد نبود.
آیا قرار است افزایش نرخ بهره برای امسال متوقف شود؟
ناظران و کارشناسان بازار نسبت به توقف افزایش نرخ بهره خوش‌بین نیستند و باتوجه‌به شرایط اقتصادی تصور می‌کنند که اگر شرایط اقتضا کند تا پایان سال 2023 نرخ‌های بالاتری را نیز شاهد باشیم.
افزایش نرخ بهره همین حالا هم تأثیر خود را بر روی بازار سهام، ارزهای دیجیتال و کالاهایی مانند نفت در طول ماه‌های گذشته نشان داده است. اما سؤال مهم‌تر این است که تأثیر چنین روندی روی تصمیمات سرمایه‌گذاران چگونه خواهد بود و تا چه زمانی این افزایش نرخ بر بازارها تاثیر می‌گذارد؟
در پاسخ کوتاه به این سؤال باید بیان کرد که افزایش نرخ بهره و ترس از رکود اقتصادی تقریباً در حال ازدست‌دادن اثر خود بر بازار است!
درست در زمانی که سیاست انقباضی در دستور کار قرار گرفت، بسیاری از بازارهای پر ریسک مانند ارزهای دیجیتال و برخی سهام‌های پر خطر در سال 2021 به اوج خود رسیدند. تعداد قابل توجهی از فعالان حوزه سهام معتقدند که این بازارها دیگر نگرانی خاصی از تصمیمات در مورد نرخ بهره در آینده نخواهند داشت و گویی در آینده ترس و سردرگمی کمتری برای این حوزه به وجود خواهد آمد.
در مورد سرمایه‌گذاران نیز به نظر می‌رسد دیگر نرخ‌های بالاتر آن‌طور که باید آنها را دچار تردید و ترس نمی‌کند، زیرا پیشبینی به این سمت است که فدرال رزرو در آینده نرخ‌های بهره به هر حال حتی بیشتر هم افزایش می‌دهد و ممکن است نرخ بهره به اوج خود برسد.
درحالی‌که شاخص‌های اصلی سهام مانند S&P 500 بیشتر سال 2022 را با حالتی ناامیدانه سپری کردند، به نظر می‌رسد که اوضاع از ماه اکتبر دچار تغییر شده است. بر اساس نمودارها عملکرد شاخص S&P 500 در نیمه اول سال مناسب بوده است، به‌طوری‌که رشد 18 درصدی ثبت شده است و در این میان شاخص Nasdaq Composite نیز حدود 35 درصد رشد کرده است.
بنابراین، می‌توان متوجه شد که قدرت نسبی اخیر بازار نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران ممکن است نسبت به سال 2022 خوش‌بین‌تر یا حداقل، کمتر بدبین باشند.
از طرفی باید به این واقعیت نیز توجه داشت که پس از یک دوره رشد قدرتمند در سال 2023، اگر وضعیت اقتصاد به طور قابل‌توجهی بدتر شود، ممکن است فضای زیادی برای سقوط بیشتر بازارها به وجود بیاید؛ بنابراین حتی اگر بازار نسبت به سال 2022 وضعیت بهتری از خود نشان داده است؛ اما در مورد رکود اقتصادی گمانه‌زنی‌ها به قدرت خود باقی است.
آیا همه دارایی‌ها توانسته‌اند به روزهای خوب خود پس از تصمیمات فدرال رزرو برگردند؟
برای بررسی این فرضیه باید به زمانی که فدرال رزرو سیاست‌های انقباضی پولی را در دستور کار خود قرار داد برگردیم. با افزایش نرخ بهره در سال 2022، ارزش بازارهای سهام و ارزهای دیجیتال به‌طورجدی با کاهش روبرو شد. برای نمونه سهام شرکت‌هایی که رشد خیلی بالایی را در سال‌های گذشته تجربه کرده بودند، سال 2022 را به‌سختی پشت سر گذاشتند و این سهم این شرکت ها با اوج قیمتی خود فاصله زیادی دارند. به‌عنوان‌مثال، در بازار امروز سهام شرکت‌های Cloudflare و Confluent حتی مقداری کمتر از نصف اوج قیمتی خود ارزش دارند.
در مورد ارزهای دیجیتال نیز، علی‌رغم افزایش شدید قیمت پس از اتفاقات بانک سیلیکون‌ولی، بیت‌کوین همچنان نسبت به بالاترین رکورد قیمتی خود در نوامبر 2021 حدود 58 درصد از ارزش خود را ازدست‌داده است. وضعیت دومین ارز دیجیتال بزرگ؛ اتریوم نیز بهتر از بیت کوین نیست و در شرایط مشابهی قرار دارند.
آیا افزایش نرخ بهره و تورم همچنان بازار سهام را از مسیر خارج می‌کند؟
سهام و ارزهای دیجیتال نوسانات قابل‌توجهی را تحمل کرده‌اند؛ زیرا سرمایه‌گذاران در افزایش نرخ‌ها نقش داشته‌اند. حال که افزایش نرخ از قبل صورت‌گرفته است، برای چند ماه آینده باید به برخی موارد توجه بیشتری کرد و از این طریق می‌توان پیشبینی کرد چه چیزی در انتظار بازار است. در این بخش برخی از موارد تأثیرگذار را بررسی کرده‌ایم و به آنها می‌پردازیم.
مهمترین موارد برای پیشبینی روند بازار در نیمه دوم سال 2023
به نظر کارشناسان خبره، هزینه سرمایه برای شرکت‌ها در حال افزایش است، مسلماً شرایط دریافت وام برای مصرف‌کنندگان نیز سخت‌تر شده است.
با ورود کمتر پول به بازارهای مالی، دارایی کمتری برای سرمایه‌گذاری وجود خواهد داشت پس یک نکته منفی در این بخش وجود دارد بااین‌وجود، سهام شرکت‌های بزرگ فناوری توانسته‌اند، سرمایه خوبی در سال 2023 جذب کنند. اما در سایر بخش‌ها این سرمایه‌گذاری‌ها در سایه ترس انجام شده و با بررسی سهام بانک‌های منطقه‌ای و کوچک به این نتایج دست پیدا می‌کنیم که در نیمه اول سال عملکرد ضعیفی از خود نشان داده‌اند دلیل این امر هم ترس سرمایه‌گذاران از افزایش نرخ‌ها است که باعث فرار سپرده‌ها و گرانی املاک تجاری شده است.
در این میان اختلاف‌نظری میان افراد وجود دارد که آیا فدرال رزرو بیش از اندازه در امور دخالت می‌کند یا خیلی کم درگیر این مسئله است و این سردرگمی خود را در قیمت‌گذاری سهام نشان می‌دهد. همین امر باعث ایجاد نوسانات در بازارها شده است.
تاثیر اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکا بر روند بازار
بخش دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، اوراق‌قرضه خزانه‌داری 10ساله است. اوراق خزانه‌داری هم اکنون بازدهی 3.9 درصدی را ارائه می‌دهد که از بالاترین رقم 52 هفتههای اخیر خود یعنی 4.33 درصدی که در اکتبر تعیین شده بود، فاصله گرفته است. این کاهش بیانگر این موضوع است که سرمایه‌گذاران انتظار دارند اقتصاد در کوتاه‌مدت کند و آرام شود. اما به نظر می‌رسد اوراق‌قرضه ۱۰ساله به کف حدود 3.4 درصد خود رسیده است و در هفتههای اخیر (هفته اول مرداد 1402) به بالاترین حد خود رسیده است؛ زیرا مشخص شد که فدرال رزرو برای مدت طولانی‌تری قرار است سیاست افزایش نرخ بهره را حفظ و ادامه دهد.
علاوه بر این باتوجه‌به وضعیت حاضر و اینکه نرخ‌های کوتاه‌مدت بسیار بالاتر از نرخ‌های بلندمدت است به‌اصطلاح وارونگی منحنی بازده در حال رخ‌دادن است. بسیاری از ناظران بازار انتظار دارند که رکود در همین سال 2023 یا اوایل سال 2024 رخ دهد. اما حتی این موضوع نیز باتوجه‌به آنچه پیش‌تر به آن پرداختیم تضمین‌کننده توقف وقوع رالی قیمت متناوب در آینده نیست.
چگونه افزایش نرخ بهره بر بازار ارزهای دیجیتال و کالاها تأثیر گذاشته است؟
دو کلاس دارایی اصلی دیگر که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفتهاند؛ ارزهای دیجیتال و نفت در مواجهه با افزایش نرخ بهره واکنش‌های متفاوتی داشته‌اند. درحالی‌که قیمت ارزهای دیجیتال همراه با سایر دارایی‌های پرخطر کاهش‌یافته است، بسیاری از کالاها در اوایل سال 2022 افزایش مقطعی قیمت را تجربه کرده‌اند. از جمله این کالاها می‌توان به نفت اشاره کرد باتوجه‌به اینکه انتظار می‌رود افزایش نرخ‌ها در سال 2023 کند یا متوقف شود، به نظر می‌رسد نفت و کریپتو حمایت‌هایی را پیدا کرده‌اند.
آیا با ورود فدرال رزرو باید از رونق ارزهای دیجیتال ناامید شد؟
ارزهای دیجیتال اغلب به‌عنوان یک درمان برای همه مواردی که شما را رنج می‌دهند، مانند تورم، نرخ بهره پایین، کمبود قدرت خرید، کاهش ارزش دلار و غیره معرفی شده‌اند. تا زمانی که قیمت کریپتو در حال افزایش بود، بدون توجه به سایر دارایی‌ها، به‌راحتی می‌توان به آن نکات دید مثبت، اعتقاد و باور قلبی پیدا کرد؛ اما همه چیز خیلی زود با ریزش قیمت این کلاس دارایی دچار تحول شد.
به‌طورکلی افزایش نرخ بهره معمولاً باعث سرکوب تمایل سرمایه‌گذارها برای امتحان سرمایه‌گذاری‌های پرریسک می‌شود و این احتمالاً یکی از دلایل کاهش قابل‌توجه قیمت دارایی‌های دیجیتال در سال گذشته است.
اگر به موضوع با تمرکز بیشتری توجه کنیم متوجه می‌شویم که ارزهای دیجیتال و سرمایه‌گذاری‌های پر خطر به کاهش نقدینگی واکنش نشان دادند، زمانی که فدرال رزرو در نوامبر 2021 قصد خود برای افزایش نرخ بهره را اعلام کرد و سپس در طول سال 2022 این سیاست را پیش برد، قیمت‌ها شدیداً افت کرد. علاوه بر این، رخدادهای منفی افراد فعال در بازار ارزهای دیجیتال و ماجرای صرافی‌هایی مانند FTX اعتماد معامله‌گران را به این دارایی‌های مجازی سلب کرد. اما از سویی دیگر بی‌ثباتی در بخش بانکی باعث شده است تا بسیاری از معامله‌گران با این باور که مسیر آتی افزایش نرخ‌ها کمتر خواهد بود یا حداقل اثرگذاری آن بر روی این بازار کمتر شده است، با دید مثبت به رشد ارزهای دیجیتال بازار را زیر نظر گرفته اند.
یک فعال مطرح بازارهای مالی این‌طور تعبیر می‌کند که آینده ارزهای دیجیتال در سال 2023 به میزان اشتهای جامعه سرمایه‌گذاران برای ریسک بستگی دارد؛ اما در حال حاضر، به نظر می‌رسد بازار آن اشتها را ندارد.
بسیاری از کالاها با این انتظار که فدرال رزرو به‌زودی افزایش نرخ بهره را متوقف می‌کند با توقف سقوط قیمتی مواجه شده‌اند؛ مثلاً این مورد در پایین نرفتن قیمت نفت به زیر حدود 70 دلار در هر بشکه کمک کرده است. البته قیمت‌گذاری نیز توسط کشورهای تولیدکننده نفت با کاهش عرضه هم حمایت شده است.
چگونه افزایش نرخ بهره باید بر استراتژی سرمایه‌گذاری تأثیر بگذارد؟
افزایش نرخ‌ها، تورم بالا و عدم‌اطمینان همگی باعث ایجاد نوسان برای سرمایه‌گذاران می‌شوند. بااین‌همه تلاطم، بهتر است سرمایه‌گذاران کمی با احتیاط رفتار کنند.
اما در نهایت این موضوع کاملاً به برنامه سرمایه‌گذاری شما وابسته است، بهترین راه برای اکثر سرمایه‌گذاران برای گذر کم‌ریسک از این نوع بازار، پایبندی به برنامه مالی بلندمدت است. برای بسیاری، برنامه بلندمدت به معنای ادامه سرمایه‌گذاری منظم در مجموعه‌ای متنوع از سهام، ارز دیجیتال یا اوراق‌قرضه و عمدتاً بی‌توجهی به سروصدای سراسر جهان است. برای سایرین، ممکن است بازی کمی متفاوت باشد و شامل خرید و نگهداری از انواع دارایی‌ها باشد که در صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی (Index funds) ارائه می‌شود. درهرصورت، اجازه ندهید احساسات مانع یک برنامه سرمایه‌گذاری بلندمدت مؤثر برایتان شود.
درحالی‌که معامله‌گران کوتاه‌مدت ممکن است احتمال استرس این را داشته باشند که باز نرخ بهره در حال افزایش است و به‌زودی رکود رخ می‌دهد، بهتر است همه چیز را در چشم‌انداز خود در نظر بگیرید. به‌جای تلاش برای یافتن زمان مناسب برای فروش، سرمایه‌گذاران با استراتژی خرید و نگهداری می‌توانند از نوسانات بازار به نفع خود استفاده کنند و سپس سعی کنند زمان مناسب را برای افزودن بیشتر به اندوخته خود بیابند.
برای سرمایه‌گذاران بلندمدت، ریزش‌های بازار، به معنای فرصت‌های خرید جذاب است به‌طوری‌که سرمایه‌گذاران خبره معمولاً در زمان‌های ریزش و وضعیت قرمز همواره در حال خرید سهام و ارزهای پر پتانسیل هستند.
سخن پایانی
نرخ‌های بهره در سال 2022 به‌سرعت افزایش یافت، و سوال بزرگ در حال حاضر این است که در سال 2023 چقدر بالا خواهند رفت. آن دسته از سرمایه‌گذارانی که افق سرمایه‌گذاری بلندمدت دارند، ممکن است فرصت فعلی را زمان ایده‌آلی برای انتخاب سرمایه‌گذاری‌های باکیفیت با قیمت‌های مقرون‌به‌صرفه بدانند.
و اما اگر ارزش بازار سقوط کرد چه باید کر؟ وارن بافت برای این موقعیت نیز سخن جالبی را مطرح می‌کند: «فرصت‌ها به‌ندرت پیش می‌آیند؛ اما وقتی باران طلا می‌بارد، سطل خود را در بیرون قرار دهید، نه یک انگشتانه کوچک.»
