لایتنینگ چیست و چطور از آن استفاده کنیم؟

با توسعه روزافزون بازار ارزهای دیجیتال و پذیرش هرچه بیشتر رمز ارزها در میان کاربران، نیاز به سیستم‌های پرداخت سریع، ایمن و مقرون‌به‌صرفه آشکارتر می‌شود. بیت کوین به‌عنوان معروف‌ترین و مهم‌ترین رمز ارز موجود، با مسئله‌ای به نام مقیاس پذیری (Scalability) مواجه است و شبکه لایتنینگ بیت کوین (The Bitcoin Lightning Network) به‌عنوان یک راه‌حل نوآورانه سعی در حل این مسئله دارد. شبکه لایتنینگ یکی از اصطلاحات ارز دیجیتال است و به‌عنوان یک پروتکل لایه دوم، از طریق کانال‌های پرداخت خارج از زنجیره (Off-Chain Payment Channels)، امکان انجام تراکنش‌های فوری و کم‌هزینه را فراهم می‌کند. در این مقاله نوبیتکس مگ به این سوال پاسخ می‌دهیم که Lightning Network چیست، تاریخچه، مزایا، معایب، ویژگی‌ها، پروتکل‌های امنیتی، وضعیت فعلی و آینده آن را بررسی می‌کنیم، همچنین نحوه استفاده Lightning Network و چگونگی کارکرد آن را توضیح می‌دهیم. با ما همراه باشید.

شبکه لایتنینگ بیت کوین چیست؟

شبکه لایتنینگ (Lightning Network) یک راه حل لایه ۲ در بلاک چین بیت کوین است. راه‌حل‌های لایه 2 یک جزء کلیدی برای مقیاس پذیری در بلاکچین هستند. از بین تمام راه‌حل‌های لایه 2، شبکه لایتنینگ به‌دلیل ارتباط آن با بیت کوین، راه‌حلی حیاتی است. هدف این شبکه امکان تراکنش‌های سریع‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر با ایجاد کانال‌های پرداخت خارج از زنجیره (off-chain payment channels) است. شبکه لایتنینگ می‌تواند توان پرداخت را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد، که برای پذیرش جریان اصلی بیت کوین به عنوان یک سیستم پرداخت ضروری است.

تاریخچه شبکه لایتنینگ

داستان شبکه لایتنینگ (Lightning Network) از سال 2015 با کار جوزف پون (Joseph Poon) و تادئوس درایجا (Thaddeus Dryja) روی یک سپیدنامه (A White Paper) شروع شد و طی سال‌های اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. در ادامه به بررسی مهم‌ترین سال‌ها در تاریخچه‌ی شبکه لایتنینگ می‌پردازیم:

2015

در این سال جوزف پون (Joseph Poon) و تادئوس درایجا (Thaddeus Dryja) روی سپیدنامه‌ای با عنوان “شبکه لایتنینگ بیت کوین: پرداخت‌های فوری خارج از زنجیره مقیاس‌پذیر” (The Bitcoin Lightning Network: Scalable Off-Chain Instant Payments) شروع به کار کردند.

2016

در 14 ژانویه 2016 مقاله جوزف پون و تادئوس درایجا چاپ شد که در آن یک راه‌حل جدید لایه 2 برای غلبه بر محدودیت‌های مقیاس پذیری (Scalability Limitations) ذاتی بلاک چین بیت کوین ارائه شد.

2019

شبکه لایتنینگ به لطف آزمایش لایتنینگ تورچ (Lightning Torch) توجه گسترده‌ای را به خود جلب کرد. چهره‌های برجسته‌ای مانند جک دورسی (Jack Dorsey) مدیرعامل توییتر، چارلی لی (Charlie Lee) بنیانگذار لایت کوین، و چانگ پنگ ژائو (Changpeng Zhao) مدیرعامل بایننس در لایتنینگ تورچ شرکت کردند.

2020

این سال با توجه به همه‌گیری کووید-19 یک سال مهم برای تیم لایتنینگ لبز (Lightning Labs) بود که شاهد عرضه Keysend و Wumbo Channel بودیم.

2023

تا سال 2023، شبکه لایتنینگ بیت کوین مسیر طولانی را طی کرده و به یک اکوسیستم کاربردی و رو به رشد تبدیل شده است. به تازگی شبکه اجتماعی نامتمرکز جدید Nostr شروع به پشتیبانی از Lightning Network به‌صورت بومی کرده است. این شبکه همچنان در حال بلوغ است و نقش مهمی در پذیرش انبوه بیت کوین دارد.

لایتنینگ راه حل مشکل مقیاس پذیری بیت کوین

برای درک بهتر نحوه‌ی کار شبکه لایتنینگ بهتر است در ابتدا توضیحی مختصر در رابطه با بیت کوین و مشکل مقیاس پذیری (Scalability Problem) آن خدمت شما ارائه دهیم. بیت کوین در ساده‌ترین نگاه یک بستر پرداخت شخص‌به‌شخص غیرمتمرکز است که توسط ساتوشی ناکاموتو خلق شد. غیرمتمرکز به این دلیل که هیچ نهاد یا سازمان آن را کنترل نمی‌کند و حتی رهبر یا مالکی هم برای آن شناخته نشده تا در تصمیم‌گیری‌های جمعی دخل و تصرفی داشته باشد. بیت کوین توسط شبکه‌ای از کاربران آن روی هزاران کامپیوتر که به آنها نود (Node) یا گره گفته می‌شود، اجرا شده و هر کسی نیز امکان ایفای چنین نقشی را دارد. فول نود (Full Node) یا گره کامل در شبکه بلاکچین به نودهایی گفته می‌شود که یک نسخه کامل از دفتر کل بلاکچین را نگهداری می‌کنند و مسئولیت اعتبارسنجی و تأیید تراکنش‌ها را روی شبکه بر عهده دارند.

نودها، تمامی اطلاعات تراکنش‌های شبکه شامل خرید بیت کوین و فروش آن از ابتدا تاکنون را در اختیار دارند. این اطلاعات در بلاکچین ذخیره شده و در دسترس قرار می‌گیرد. نودهایی که عملیات تأیید بلاک را انجام می‌دهند ماینر (Miner) نامیده شده و در قبال کاری که انجام می‌دهند کارمزد و جایزه ماین بلاک دریافت می‌کنند.

یکی از مشکلاتی که همواره در مورد شبکه بیت کوین وجود داشته و مانع کاربردی‌تر شدن آن است، سرعت پایین تراکنش و هزینه‌های بالای نقل‌وانتقال در آن است. همین موارد باعث می‌شود که شما نتوانید در زندگی روزمره از بیت کوین به‌عنوان یک ابزار پرداخت استفاده کنید. بنابراین نمی‌توانید از بیت کوین برای پرداخت‌های خرد و لحظه‌ای مانند پرداخت هزینه کافی‌شاپ استفاده کنید، چرا که در مقابل رقبای متمرکزی مانند پی‌پال (PayPal) و ویزا (Visa)، عملاً حرفی برای گفتن نخواهد داشت.

مشکل مقیاس پذیری بیت کوین (Bitcoin Scalability Problem) به توانایی محدود شبکه بیت کوین برای مدیریت مقادیر زیادی از داده‌های تراکنش روی پلتفرم خود در یک بازه زمانی کوتاه اشاره دارد. فرآیند تغییر یک بلاک چین ارز دیجیتال، فورکینگ یا فورک کردن (Forking) نامیده می‌شود که شامل سافت فورک (Soft Fork) و هارد فورک (Hard Fork) است. یکی از تلاش‌های عمده برای رفع مشکلات بیت کوین سگویت (SegWit) است که نوعی سافت فورک محسوب می‌شود. از طرفی شبکه لایتنینگ نیز در تلاش است با اصلاح کندی در تایید تراکنش‌ها و هزینه‌های انرژی بالا، مشکل مقیاس پذیری بیت کوین را حل کند.

شبکه لایتنینگ Lightning Network چگونه کار می‌کند؟

شبکه لایتنینگ از کانال‌هایی بین شرکت‌کنندگان استفاده می‌کند، به طوری که می‌توان چندین تراکنش را بدون نیاز به انتظار تایید شبکه اصلی انجام داد. در زمان باز بودن کانال بین دو طرف، طرفین می‌توانند وجوه مورد نیاز خود را جابجا کنند و پس از بسته شدن کانال، تراکنش‌ها برای تایید به شبکه اصلی بلاک چین بیت کوین می‌روند. با استفاده از شبکه لایتنینگ، تنها اولین و آخرین تراکنش روی بلاک چین بیت کوین قرار می‌گیرند و تراکنش‌های بین اولین و آخرین تراکنش، به‌صورت خارج از زنجیره (Off Chain) انجام می‌شود.

کانال پرداخت

برای ایجاد کانال پرداخت من و صاحب کافی شاپ نیاز به یک کیف پول چند امضایی خواهیم داشت. این کیف پول با واریز مقدار مشخصی بیت کوین ساخته خواهد شد. در یک کیف پول چند امضایی هر یک از طرفین آدرس عمومی و کلید خصوصی مرتبط با خود را خواهد داشت که برای پرداخت می‌بایست از آن استفاده کند.

شبکه پرداخت

کانال‌های پرداخت بین افراد مختلف منجر به ایجاد یک شبکه پرداخت می‌شود. به‌عنوان مثال اگر من با صاحب کافی‌شاپ کانال ایجاد کنم و صاحب کافی شاپ هم با فروشنده پودر قهوه، عملاً من به واسطه صاحب کافی‌شاپ با فروشنده پودر قهوه نیز کانال خواهم داشت. بنابراین نیازی نخواهد بود که برای تهیه پودر قهوه مستقیماً کانال جدیدی باز کنم بلکه از طریق همین شبکه امکان پرداخت به فروشنده پودر قهوه را نیز خواهم داشت. بر اساس همین قابلیت، پرداخت‌های سریع و با کمترین میزان هزینه در کل شبکه امکان‌پذیر خواهد بود.

یک مثال کانال پرداخت شبکه لایتنینگ

فرض کنید امیر و سعید می‌خواهند یک کانال پرداخت با یکدیگر تشکیل دهند. امیر 10 بیت کوین و سعید 5 بیت کوین را به کانال پرداخت واریز می‌کند. یک تراکنش افتتاحیه حاوی 15 بیت کوین ترکیبی امیر و سعید در بلاک چین بیت کوین قرار می‌گیرد. هنگامی که آن تراکنش به بلاک چین اضافه شد، امیر و سعید می‌توانند تعداد نامحدودی تراکنش را با سرعت بسیار بالاتر و در واقع هزینه صفر انجام دهند. در زیر معاملات بین امیر و سعید آمده است:

امیر 1 بیت کوین برای سعید می‌فرستد. امیر: 9 بیت کوین و سعید: 6 بیت کوین 

امیر 2 بیت کوین برای سعید می‌فرستد. امیر: 7 بیت کوین و سعید: 8 بیت کوین

سعید 3 بیت کوین برای امیر می‌فرستد. امیر: 10 بیت کوین و سعید: 5 بیت کوین

سعید 1 بیت کوین برای امیر می‌فرستد. امیر: 11 بیت کوین و سعید: 4 بیت کوین

هنگامی که یکی یا هر دو مایل به بستن کانال هستند، یک تراکنش بسته با موجودی نهایی امیر و سعید به بلاک چین ارسال می‌شود. در این مورد، موجودی نهایی امیر 11 بیت کوین و سعید 4 بیت کوین است.

مزایای شبکه لایتنینگ

شبکه لایتنینگ ویژگی‌ها و مزایایی دارد که موجب می‌شود طرفداران آن در حال افزایش باشد. چند مورد از مهم‌ترین مزایای این شبکه عبارت‌اند از:

پرداخت‌های سریع (Fast Payments)

با کمک شبکه لایتنینگ نه تنها تراکنش‌ها سریع‌تر می‌شوند، بلکه پرداخت‌های کوچک (Micropayment) نیز امکان‌پذیر است. پرداخت‌ها در یک کانال مشخص می‌تواند تقریباً به همان سرعتی باشد که داده‌ها بین دو گره از طریق اینترنت منتقل می‌شوند. این ویژگی به بیت کوین کمک می‌کند تا به یک ارز دیجیتال محبوب‌تر و یک روش پرداخت پذیرفته شده‌تر تبدیل شود.

هزینه کارمزد کمتر (Lowers Fees)

یکی از مزیت‌های اصلی شبکه لایتنینگ این است که با ایجاد کانال، هزینه تراکنش‌ها را کاهش می‌دهد.

هیچ شخص ثالث قابل‌اعتمادی لازم نیست (No trusted third party is required)

دو شرکت‌کننده در کانال مستقیماً با استفاده از تراکنش‌های معمولی بیت کوین به یکدیگر پرداخت می‌کنند و هیچ شخص ثالثی وجوه آنها را کنترل نمی‌کند.

کانال پرداخت می‌تواند به طور نامحدود باز بماند (The payment channel can remain open indefinitely)

تا زمانی که دو طرف در کانال به همکاری با یکدیگر ادامه دهند، کانال می‌تواند به طور نامحدود باز بماند.

در سراسر بلاک چین (Across the blockchains)

اگر بلاک چین دیگری از عملکرد هش ریت یکسانی برای قفل هش (hash lock) پشتیبانی کند و توانایی ایجاد قفل زمانی (time lock) را داشته باشد، کانال پرداخت می‌تواند در چندین بلاک چین هدایت شود.

معایب شبکه لایتنینگ

در کنار مزایا و ویژگی‌های خوب شبکه لایتنینگ که در بالا اشاره شد، این شبکه دارای معایبی نیز هست که موجب نگرانی می‌شود. چند مورد از مهم‌ترین معایب شبکه لایتنینگ عبارت‌اند از:

مرحله آزمایشی توسعه (experimental stage of development)

پروتکل لایتنینگ نتورک هنوز در مرحله آزمایشی توسعه است، بنابراین در حال حاضر بهتر است از شبکه اصلی بیت کوین برای تراکنش‌های بزرگ استفاده کنید.

پرداخت آنلاین (Online payments)

هنوز توانایی فیزیکی برای پرداخت‌های آفلاین در شبکه لایتنینگ وجود ندارد. به همین دلیل است که برای یک تراکنش موفق، هر دو طرف باید آنلاین باشند.

سطح امنیت پایین تراکنش‌ها (low level of transactions` security)

تراکنش‌ها در شبکه لایتنینگ، خارج از شبکه اصلی و بدون مشارکت ماینرها انجام می‌شود و سطح امنیت پایین‌تری دارد.

گرایش متمرکز شبکه لایتنینگ (Centralization tendency of Lightning Network)

در ابتدای سال 2019، بیش از 64 درصد از کل شبکه لایتنینگ تنها توسط یک نفر کنترل می‌شد.

هک‌ (Hack)

اعتقاد بر این است که شبکه لایتنینگ در برابر هک و سرقت آسیب‌پذیر است زیرا کانال‌های پرداخت، کیف پول‌ها و رابط‌های برنامه‌نویسی برنامه (API) همگی قابل هک هستند.

کلاهبرداری کانال بسته (Closed-Channel Fraud)

یکی از خطرات هنگام استفاده از شبکه لایتنینگ، بستن کانال و آفلاین شدن است. به عنوان مثال، فرض کنید امیر و سعید در حال معامله هستند و یکی از آن‌ها قصد کلاه‌برداری دارد. طرف نادرست ممکن است بتواند با استفاده از تکنیکی به نام “بستن کانال متقلبانه” (fraudulent channel close) سکه‌ها را از شرکت کننده دیگر سرقت کند.

کاربردها و موارد استفاده از شبکه لایتنینگ

تصویر نه – آلت: کاربردهای شبکه لایتنینگ بیت کوین

شبکه لایتنینگ یک نوآوری در دنیای بیت کوین است که مشکلات مقیاس پذیری را حل می‌کند و راه را برای تجربه‌ای کارآمدتر، سریع‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر هموار می‌کند. در ادامه پنج مورد از مهم‌ترین استفاده‌های شبکه لایتنینگ را معرفی می‌کنیم پتانسیل آن را برای متحول کردن دنیای تراکنش‌های دیجیتال به نمایش می‌گذارد.

پرداخت‌های خرد (Micropayments)

یکی از امیدوارکننده‌ترین موارد استفاده از شبکه لایتنینگ، توانایی آن در تسهیل پرداخت‌های خرد است که ایجاد عصر جدیدی از تجارت را ممکن می‌کند.

تبادلات اتمی متقابل (Cross-Chain Atomic Swaps)

شبکه لایتنینگ کاربران را قادر می‌سازد تا بدون اتکا به صرافی‌های متمرکز، مبادلات بین بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال سازگار مانند لایت کوین را انجام دهند.

حواله‌های فوری و مقیاس‌پذیر (Instant and Scalable Remittances)

با شبکه لایتنینگ افراد می‌توانند با حداقل کارمزد و زمان تایید فوری، وجوه را در سراسر مرزها ارسال و دریافت کنند. این موضوع انقلابی در نقل و انتقالات جهانی پول محسوب می‌شود.

انعام و کمک مالی (Tipping and Donations)

سازمان‌های خیریه می‌توانند کمک‌های مالی را با کارایی بیشتری دریافت کنند. کارمزدهای پایین تراکنش مرتبط با شبکه لایتنینگ به این معنی است که وجوه بیشتری می‌تواند مستقیماً به گیرنده مورد نظر برسد.

امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance DeFi)

شبکه لایتنینگ این پتانسیل را دارد که نقش مهمی در دنیای رو به رشد مالی غیرمتمرکز  دیفای (DeFi) ایفا کند. با استفاده از تراکنش‌های فوری و کم‌هزینه این شبکه، می‌توان اپلیکیشن‌های DeFi نوآورانه را در شبکه بیت‌کوین ایجاد کرد.

شبکه لایتنینگ چگونه از تقلب جلوگیری می‌کند؟

همان‌طور که قبل از این اشاره شد، انجام تراکنش به کمک شبکه لایتنینگ نگرانی‌هایی به‌دنبال دارد. به همین منظور این شبکه با ویژگی‌های امنیتی که ارائه می‌دهد، در تلاش است که امنیت تراکنش‌های شما را تضمین کند. اولین نکته این است که تراکنش‌های خرد در شبکه لایتنینگ توسط قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) راهبری می‌شوند که می توانند شبکه‌ای امن از شرکت‌کنندگان ایجاد کنند که قادر به انجام تراکنش با حجم بالا و سرعت بالا هستند. علاوه‌براین، شبکه لایتنینگ با دو قابلیت امنیتی مهم خود یعنی تایم لاک (Timelocks) و لغو نامتقارن (Asymmetric Revocation) که در ادامه توضیح می‌دهیم، از تقلب در انجام تراکنش‌ها جلوگیری می‌کند.

تایم لاک‌ها (Timelocks)

قفل‌های زمانی در شبکه لایتنینگ امنیت را افزایش داده و از اشکال مختلف کلاهبرداری با تحمیل شرایط مبتنی بر زمان بر تراکنش‌ها جلوگیری می‌کند. آنها اجزای اساسی طراحی شبکه هستند که یکپارچگی تراکنش‌های خارج از زنجیره و مدیریت کانال را تضمین می‌کنند. قفل‌های زمانی محدودیت‌هایی را در مورد زمان مصرف بیت کوین ایجاد می‌کنند. فرض کنید من ۱ میلیون تومان برای باز کردن کانال با صاحب کافی شاپ واریز کرده باشم. در صورتی که بعد از مدتی به هر دلیل صاحب رستوران از دسترس من خارج شده و یا مثلا مغازه خود را ببندد، من باقیمانده اعتبار خود را می توانم پس از گذشت زمان تایم لاک درخواست دهم و برداشت نمایم. زمانی به طور گسترده در شبکه لایتنینگ استفاده می‌شوند و به طور کلی در دو دسته قرار می‌گیرند:

• قفل‌های زمانی مطلق (absolute timelocks)
• قفل‌های زمانی نسبی (relative timelocks)

لغو نامتقارن (Asymmetric Revocation)

لغو نامتقارن در زمینه شبکه لایتنینگ به مکانیزمی اشاره دارد که به شرکت‌کنندگان در یک کانال پرداخت اجازه می‌دهد تا رفتار غیرصادقانه شریک کانال خود را جریمه کنند. برای جلوگیری از این امر، ابطال نامتقارن شامل استفاده از معاملات تعهدی (commitment transactions) و مکانیزم‌های جریمه (penalty mechanisms) است. به زبان ساده، حساب و کتاب مبادلات نزد دو طرف تا زمان مشخصی نگهداری شده و نهایتاً حساب نهایی به شبکه اصلی گزارش می‌شود. اما اگر یکی از طرفین یک حساب تقلبی گزارش نمود چه اتفاقی خواهد افتاد؟ بر اساس مکانیسم های رمزنگاری، وقتی یکی از طرفین یک فاکتور تقلبی را به شبکه برای پرداخت گزارش می‌کند، سهم طرف مقابل او در لحظه پرداخت شده و باقی موجودی اعتبار هم توسط طرف مقابل او تا زمان مشخصی قابل خرج خواهد بود. یعنی متقلب نه تنها موجودی طرف مقابل خود را تصاحب نخواهد کرد بلکه تمامی دارایی خود را نیز از دست خواهد داد و به سخت‌ترین شکل ممکن جریمه خواهد شد.

ویژگی‌ها و قابلیت‌های شبکه لایتنینگ

در حال حاضر، اکوسیستم لایتنینگ دارای مجموعه‌ای از محصولات، پروژه‌ها، راه‌حل‌ها و آزمایش‌ها و قابلیت‌هایی است که شامل بازی، کیف پول و پرداخت، مدیریت گره، زیرساخت و جوایز می‌شود. چند ویژگی قابل‌توجه و محصولات ساخته شده بر روی شبکه لایتنینگ به شرح زیر است:

• حلقه Loop

Loop به کاربران اجازه می‌دهد تا تراکنش لایتنینگ را به آدرس بیت کوین زنجیره‌ای انجام دهند یا بیت کوین زنجیره‌ای را مستقیماً به کانال لایتنینگ ارسال کنند.

• استخر Pool

استخر به مدیریت نیازهای نقدینگی کاربر شبکه لایتنینگ کمک می‌کند.

• تارو Taro

تارو پروتکل است که وعده ایجاد و انتقال دارایی های دیجیتال را در بلاک چین بیت کوین و به طور خاص در شبکه لایتنینگ می دهد.

• فارادی Faraday

فارادی یک ابزار تجزیه و تحلیل داده است که به اپراتورهای گره کمک می‌کند کانال‌ها و جریان وجوه را بهینه کنند.

نحوه استفاده از شبکه لایتنینگ

برای استفاده از شبکه لایتنینگ، باید مقداری بیت کوین به یک کیف پول ارز دیجیتال سازگار با لایتنینگ ارسال کنید. پس اولین نکته در انتخاب یک کیف پول مناسب است. در ادامه انواع کیف پول‌های حضانتی و غیر حضانتی که با شبکه لایتنینگ سازگاری دارند را به شما معرفی می‌کنیم.

کیف پول‌های حضانتی (Custodial wallets)

مهم‌ترین کیف پول‌های حضانتی سازگار با شبکه لایتنینگ شامل Strike و Wallet of Satoshi هستند. این کیف پول‌ها برای مبتدیان خوب هستند زیرا با مدیریت کلیدهای خصوصی شما، ارسال و دریافت رمزنگاری را ساده می‌کنند. برای مثال، اگر رمز عبور خود را گم کنید، می‌توانید آن را بازنشانی کنید.

کیف پول‌های غیر حضانتی (Non-custodial wallets)

مهم‌ترین کیف پول‌های غیر حضانتی سازگار با شبکه لایتنینگ شامل Muun، Breez، Phoenix و Zap هستند. این کیف پول‌ها توسط کاربر کنترل می‌شوند و در میان معامله‌گران با تجربه‌تر محبوب هستند. اگر کیف پول خود را گم کنید یا به آن آسیب بزنید یا رمز عبور خود را فراموش کنید، ممکن است دسترسی به وجوه خود را از دست بدهید زیرا هیچ‌کس جز شما کلید خصوصی شما را ندارد.

مقایسه انواع کیف پول‌های سازگار با شبکه لایتنینگ

در جدول زیر انواع کیف پول‌های حضانتی و غیرحضانتی سازگار با شبکه لایتنینگ را مقایسه می‌کنیم.

نام کیف پول	نوع کیف پول	پلتفرم	ویژگی‌ها و نکات برجسته
Strike	کیف پول حضانتی (Custodial wallet)	iOS, Android	رابط کاربر پسند، امکان انجام تراکنش‌های لایتنینگ
Wallet of Satoshi	کیف پول حضانتی (Custodial wallet)	iOS, Android	رابط کاربری ساده، تراکنش‌های آسان لایتنینگ شبکه
Muun	کیف پول غیر حضانتی (Non-custodial wallet)	iOS, Android	پشتیبانی multisig، روی زنجیره (on-chain) و معاملات لایتنینگ
Breez	کیف پول غیر حضانتی (Non-custodial wallet)	iOS, Android	سهولت استفاده
Phoenix	کیف پول غیر حضانتی (Non-custodial wallet)	Android	سهولت استفاده از شبکه لایتنینگ، کانال‌های معمولی و لایتنینگ
Zap	کیف پول غیر حضانتی (Non-custodial wallet)	Desktop (Windows, macOS, Linux), iOS, Android	مدیریت کانال پیشرفته، پشتیبانی از تراکنش‌های زنجیره‌ای و لایتنینگ

در ادامه نحوه استفاده از شبکه لایتنینگ در هر دو نوع کیف پول حضانتی و غیر حضانتی را به‌صورت گام به گام توضیح می‌دهیم. 

آموزش گام به گام استفاده از قابلیت لایتنینگ

در ابتدا روش نصب کیف پول غیر حضانتی فونیکس و نحوه‌ی استفاده از شبکه لایتنینگ روی این کیف پول را بررسی می‌کنیم. در ادامه نیز مراحل نصب کیف پول ساتوشی و چگونگی استفاده از قابلیت لایتنینگ در این کیف پول حضانتی را توضیح می‌دهیم.

کیف پول غیر حضانتی (Non custodial) فونیکس (phoenix)

دانلود نسخه اندروید

دانلود نسخه iOS (حالت آزمایشی و غیرفعال)

همان‌طور که گفته شد، کیف پول فونیکس یک کیف پول غیر حضانتی است. به این معنا که دارایی شما در اختیار خودتان خواهد بود و در صورتی که برای دستگاه حاوی کیف پول یا خود نرم‌افزار هر مشکلی ایجاد شود، امکان بازیابی آن را خواهید داشت. اما این کیف پول برای ساده‌سازی فرآیند ایجاد نود و کانال، یک واسط با نود اصلی خود ایجاد می‌نماید و برای چنین خدماتی هزینه دریافت می‌کند. در ادامه به هزینه‌های استفاده از این کیف پول خواهیم پرداخت. اما شروع به کار با اپلیکیشن بسیار ساده است:

گام اول: نصب نرم افزار

گام دوم: گرفتن پشتیبان از ۱۲ کلمه

توجه: پس از ورود به برنامه، قبل از هرکاری می بایست از کلمات بازیابی نسخه پشتیبان تهیه کنید. دقت کنید این ۱۲ کلمه می بایست بر روی کاغذ نوشته شده و در جای امن نگهداری شود تا در صورتی که هر مشکلی برای دستگاه نگهدارنده کیف پول یا نرم‌افزار پیش آمد، امکان بازیابی دارایی خود را داشته باشید. توصیه اکید می‌شود از گرفتن اسکرین یا نگهداری این کلمات به شکل دیجیتال که قابلیت هک یا دسترسی غیرمجاز داشته باشد جداً خودداری نمایید.

گام سوم: تنظیمات امنیتی

قبل از شروع به کار، دسترسی به کیف پول را با اثر انگشت یا شناخت چهره امن کنید.

دریافت بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ

تصویر هفده – آلت: دریافت بیت کوین با لایتنینگ

در شبکه اصلی بیت کوین برای دریافت بیت کوین یک آدرس به ارسال‌کننده ارائه می‌شود و از این آدرس می‌توان بارها برای واریز نیز استفاده نمود و مبلغ ارسالی نیز از سمت ارسال‌کننده تعیین می‌شود. اما در شبکه لایتنینگ، دریافت‌کننده باید یک اینویس (invoice)  یا فاکتور ارائه دهد که در آن مبلغی که می‌خواهد دریافت نماید، مشخص شده باشد. این فاکتورها یکبار مصرف بوده و امکان واریز چندباره وجود نخواهد داشت. برای ساخت فاکتور، بر روی دکمه receive کلیک نمایید. به‌صورت پیش‌فرض یک فاکتور نمایش داده می‌شود. دقت کنید این فاکتور بدون مبلغ ایجاد شده است، لذا نیاز خواهید داشت تا مبلغ را در فاکتور قید نمایید. برای این منظور بر روی دکمه Edit کلیک نموده و مبلغ مورد نظر برای دریافت را تعیین نمایید. سپس می‌توانید فاکتور ایجاد شده را برای طرف مقابل، ارسال نموده تا به همان میزان بیت کوین انتقال داده شود.

توجه: در کیف پول فونیکس، برای اولین بار، حداقل مقدار واریز ۱۰۰۰۰ ساتوشی می‌باشد. از مبلغ واریزی ۱% کل مبلغ  با حداقل میزان ۳۰۰۰ ساتوشی، به عنوان کارمزد ایجاد کانال با نود اصلی، کسر می‌گردد. بنابراین در صورت ارسال ۱۰۰۰۰ ساتوشی به‌عنوان حداقل مقدار، اولین بار، ۷۰۰۰ ساتوشی دریافتی خواهید داشت، اما برای دفعات بعد، دقیقاً مقدار درخواست شده از طرف مقابل را دریافت خواهید نمود.

ارسال بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ

تصویر هجده – آلت: ارسال بیت کوین با لایتنینگ

برای ارسال بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ، صرفاً نیاز به دریافت فاکتور از دریافت‌کننده خواهید داشت. با کپی کردن متن فاکتور یا اسکن QR کد فاکتور شخص متقاضی، امکان پرداخت به اندازه تعیین شده در فاکتور را خواهید داشت. کارمزد انتقال بر روی شبکه لایتنینگ متفاوت خواهد بود. انتقال از مسیر نودها در شبکه لایتنینگ به‌صورت خودکار مسیریابی می‌شود و به این مسیریابی خودکار به گونه‌ای است که حداقل کارمزد انتقال کسر گردد. هر نود هم می‌تواند سیاست‌های کارمزدی متفاوتی را در نظر داشته باشد. بنابراین بسته به مسیری که انتقال بین ارسال‌کننده با دریافت‌کننده طی می‌کند، کارمزد متغیر خواهد بود.

دریافت بیت کوین از شبکه اصلی بر روی لایتنینگ

تصویر نوزده – آلت: دریافت بیت کوین از شبکه اصلی

در صورتی که تمایل داشته باشید، می‌توانید بیت کوین های خود بر روی شبکه اصلی را به شبکه لایتنینگ منتقل کنید. برای این منظور به جای ساخت فاکتور، می‌بایست آدرس دریافت را از قسمت receive نرم‌افزار دریافت کنید. حداقل مبلغ قابل واریز 10000 ساتوشی است که کارمزدی برابر با 1% کل مبلغ با حداقل مقدار 3000 ساتوشی دریافت می‌گردد. دقت کنید این کارمزد علاوه بر کارمزدی است که برای انتقال بیت کوین به آدرس واریزی پرداخت می‌گردد.

ارسال بیت کوین به شبکه اصلی

تصویر بیست – آلت: ارسال بیت کوین روی شبکه اصلی

برای انتقال بیت کوین از شبکه لایتنینگ به شبکه اصلی، کافی است در قسمت send، به جای فاکتور آدرس مقصد بر روی شبکه اصلی را کپی یا اسکن نمایید. حداقل مقدار قابل برداشت 10000 ساتوشی خواهد بود. کارمزد انتقال بر روی شبکه اصلی، بر اساس شرایط لحظه‌ای شبکه تعیین و کسر خواهد شد.

مشاهده وضعیت و ظرفیت کانال

همان‌طور که اشاره شد، در شبکه لایتنینگ هر نود با یک سری نود دیگر کانال یا ارتباط ایجاد می‌نماید. اما باید توجه شود ظرفیت ارسال و دریافت در هر کانال محدود می‌باشد. به لطف تنظیمات موجود در فونیکس، بر اساس میزان اولیه‌ای که به کیف پول ارسال می‌کنید، یک ظرفیت واریز و برداشت برای شما ایجاد می‌شود. هرچقدر این مقدار اولیه بیشتر باشد، ظرفیت انتقال کانال شما بیشتر خواهد بود. بنابراین بهتر است، در اولین واریز این موضوع در نظر گرفته شود.

نکته قابل‌توجه آنکه درصورتی که مقدار بیت کوینی بیشتر از ظرفیت کانال ایجاد شده، به فونیکس ارسال نمایید، فونیکس به صورت خودکار یک کانال جدید با ظرفیت جدید ایجاد خواهد نمود و مجدداً هزینه کارمزد ایجاد کانال که ۱% کل مبلغ با حداقل میزان ۳۰۰۰ ساتوشی می‌باشد را کسر می‌کند.

نکته بعدی اینکه، روز اولی که ولت فونیکس را ایجاد می‌نمایید، فقط یک بار به این ولت واریز داشته باشید. چرا که می بایست از زمان ایجاد کانال زمان مناسبی بگذرد تا این کانال، به رسمیت شناخته شود. در صورتی که روز اول حتی به اندازه ظرفیت ایجاد شده در کانال اولیه، ارسال داشته باشید به دلیل عدم شناخت کانال در شبکه، مجدداً کانال جدید برای‌تان ایجاد خواهد شد که به همین دلیل کارمزد ایجاد کانال از شما کسر خواهد گردید.

تصویر بیست و یک – آلت: مشاهده وضعیت کانال

در شکل بالا، کیف پول دارای ظرفیت ۳۲۳۲۰ ساتوشی است که ۷۰۰۰ ساتوشی آن پر شده و ما به تفاوت دو عدد به عنوان ظرفیت قابل دریافت بر روی همین کانال وجود دارد. اما برای رسمیت یافتن کانال به طور معمول چند ساعت زمان نیاز خواهد بود، تا بتوانید از همین ظرفیت برای واریزهای بعدی بدون دادن کارمزد ایجاد کانال جدید استفاده نمایید.

کیف پول حضانتی (custodial) ساتوشی (Wallet of Satoshi)

تصویر بیست و یک – آلت: کیف پول Satoshi

دانلود نسخه اندروید

دانلود نسخه iOS

کیف پول ساتوشی یا WOS، ساده ترین کیف پول در شبکه لایتنینگ به حساب می آید. این کیف پول امانی است. یعنی اختیار بیت کوین شما، در دستان مالکان کیف پول می باشد. بنابراین جداً توصیه می شود صرفاً مقادیر اندکی در داخل WOS نگهداری کنید. همینطور راه پشتیبان گرفتن از کیف پول، از طریق ایمیل است که این مطلب نیز، با توجه به امنیت پایین ایمیل، به عنوان نقطه ضعف امنیتی استفاده از چنین کیف پول هایی به حساب می آید. اما در مقایسه با کیف پول فونیکس و مفاهیمی مثل ظرفیت کانال و غیره، راه ساده تری برای استفاده از شبکه لایتنینگ در اختیار شما قرار می دهد و همچنین هزینه های پایین تری خواهد داشت.

شروع به کار با WOS

تصویر بیست و دو – آلت: شروع کار با WoS

برای شروع به کار با WOS، کافی است نرم افزار را نصب نمایید.

پس از باز کردن نرم افزار، با کلیک بر روی سه نقطه بالای سمت راست، LOG IN را کلیک کرده و ایمیل خود را وارد نمایید. دو کلمه رندوم ارسال شده به ایمیل را وارد نمایید تا ورود به کیف پول تکمیل گردد.

 دریافت بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ

تصویر بیست و سه – آلت: دریافت بیت کوین با WoS

برای دریافت بیت کوین روی شبکه لایتنینگ کافیش روی دکمه receive، تب lightning مقدار مورد نیاز در قسمت add custom amount  وارد نموده و با کلیک بر روی QR کد ایجاد شده آن را کپی و به ارسال‌کننده، تحویل دهید.

توجه: برخلاف کیف پول فونیکس برای اولین واریز حداقل مقدار وجود نداشته و کارمزدی هم بابت ایجاد کانال کسر نمی‌شود.

ارسال بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ

تصویر بیست و چهار – آلت: ارسال بیت کوین با WoS

برای ارسال بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ، با کلیک بر روی دکمه send، فاکتور ارسال شده توسط دریافت‌کننده را اسکن یا کپی کنید و بر روی pay کلیک کنید.

دریافت بیت کوین از شبکه اصلی

تصویر بیست و پنج – آلت: دریافت بیت کوین از شبکه اصلی

برای دریافت بیت کوین از شبکه اصلی کافی است بر روی دکمه receive کلیک کرده و on-chain را انتخاب نمایید و به مقصد آدرس نمایش داده شده، بیت کوین ارسال کنید. پس از تایید تراکنش در شبکه مبلغ ارسال‌شده، با کسر کارمزد که در حال حاضر 0.3% کل مبلغ است به حساب لایتنینگ شما منظور خواهد شد.

ارسال بیت کوین به شبکه اصلی

برای انتقال بیت کوین به شبکه اصلی، مشابه بخش ارسال بر روی شبکه لایتنینگ، کافیست با کلیک بر روی دکمه send، آدرس بیت کوین بر روی شبکه اصلی را اسکن یا کپی نمایید. به صورت خودکار تراکنش on-chain ایجاد و ارسال خواهد شد.

ارسال بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ در نوبیتکس

تصویر بیست و شش – آلت: ارسال با لایتنینگ صرافی آنلاین نوبیتکس

با نصب نسخه جدید نرم‌افزار نوبیتکس، امکان ارسال و دریافت بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ در نوبیتکس وجود خواهد داشت.

برای این منظور، با مراجعه به کیف‌های من، کیف پول بیت کوین، برداشت، فاکتور ایجاد شده از مقصد را کپی یا اسکن نمایید و درخواست برداشت را ثبت کنید.

توجه: حداقل میزان قابل برداشت در زمان نگارش مقاله، ۱۰۰ ساتوشی و کارمزد برداشت ۱۰ ساتوشی است و از موجودی کیف پول کسر خواهد شد. برخلاف شبکه اصلی بیت کوین که مبلغ درخواستی برای برداشت با کسر کارمزد به مقصد خواهد رسید، در لایتنینگ مبلغ فاکتور عیناً به مقصد واریز شده و کارمزد از موجودی کیف پول کسر می‌شود.

دریافت بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ در نوبیتکس

 تصویر بیست و هفت – آلت: دریافت روی شبکه لایتنینگ صرافی آنلاین نوبیتکس

برای دریافت بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ در نوبیتکس، کافی است با مراجعه به کیف‌های من، کیف پول بیت کوین، واریز، شبکه لایتنینگ را انتخاب نموده و مبلغ مورد نیاز برای دریافت را تعیین کنید. فاکتور مدنظر ایجاد شده و می‌توانید با ارسال آن برای پرداخت‌کننده، بیت کوین بر روی شبکه لایتنینگ دریافت کنید.

در زمان نگارش مقاله، حداقل واریز ۱۰۰ ساتوشی و حداکثر واریز ۱۰۰۰۰۰ ساتوشی در نظر گرفته شده است.

خطا در زمان واریز یا برداشت

خطای ارسال در شبکه لایتنینگ دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد. برخی از این دلایل شامل عدم وجود ظرفیت دریافت در مقصد، عدم وجود مسیر در شبکه، بیشتر شدن کارمزد برای انتقال از حد تنظیمات کیف پول و … می‌شود.

حتماً در زمان برداشت، به حداقل مقادیر واریز در ولت مقصد که مثال آن در توضیحات کیف پول فونیکس آمده است، توجه داشته باشید.

در صورت دریافت هرگونه خطا می توانید با مراجعه به پشتیبانی نوبیتکس، مشکل خود را با کارشناسان پشتیبانی در میان بگذارید.

وضعیت فعلی شبکه لایتنینگ بیت کوین

تصویر بیست و هشت – آلت: وضعیت فعلی شبکه لایتنینگ بیت کوین

شبکه لایتنینگ از زمان معرفی تا به امروز همواره در حال توسعه و پیشرفت بوده است. در حال حاضر طبق داده‌های Blockstream، شبکه لایتنینگ می‌تواند 40 میلیون تراکنش در ثانیه را پردازش کند که نسبت به شبکه‌های بلاک چینی مانند Solana و زیرساخت‌های پرداخت سنتی مانند Visa بسیار بیشتر است. کارمزدهای این بلاک چین لایه 2 واقعاً پایین است و در مقایسه با مقدار معامله تقریباً 0.003٪ است. طی سال‌های اخیر، شبکه لایتنینگ به ارزش قفل شده‌ی قابل‌توجهی در حدود 140 میلیون دلار رسیده است. البته این عدد در مقایسه با زیرساخت اصلی آن با سرمایه‌ای بیش از 570 میلیارد دلار، هنوز هم ارزش بسیار کمی محسوب می‌شود.

آینده شبکه لایتنینگ بیت کوین

تصویر بیست و نه – آلت: آینده شبکه لایتنینگ بیت کوین

هرچند شبکه لایتنینگ بیت کوین در حال رشد است، رشد آن روندی آهسته دارد. با پذیرش هرچه بیشتر این شبکه در آینده، استفاده از بیت کوین برای انجام تراکنش‌های خرد و روزانه افزایش خواهد یافت. در این مسیر، شبکه لایتنینگ باید بتواند چالش‌هایی مانند متعادل کردن کانال‌های لایتنینگ (balancing Lightning channels) را برطرف کند. اگر مقدار بیت کوینی که می‌خواهیم از طریق شبکه لایتنینگ ارسال کنیم از ظرفیت کانال فراتر رود، مجبور خواهیم شد یک گره با بودجه مناسب با کانال مستقیم به گیرنده پیدا کنیم. با این‌حال شبکه لایتنینگ لایه ۲ فرصتی است که می‌توان از آن برای ارتقای پروتکل بیت‌کوین به سطح بعدی استفاده کرد. این شبکه مانند هر فناوری دیگری، زمانی شروع به افزایش تصاعدی می‌کند که کاربر معمولی بتواند به‌سرعت و به‌راحتی از آن استفاده کند. در همین راستا ادغام شبکه لایتنینگ در بزرگترین صرافی ارزهای دیجیتال جهان یعنی بایننس، می‌تواند آغاز دورانی باشد که در آن انتقال پول از طریق این شبکه آسان خواهد شد.

کلام پایانی؛ شبکه لایتنینگ راه‌حلی مقرون‌به‌صرفه

در این مقاله شبکه لایتنینگ Lightning Network را خدمت شما معرفی کردیم. این شبکه یک راه‌حل نوآورانه برای حل مسئله مقیاس پذیری بیت کوین است و با افزایش سرعت تراکنش و کاهش کارمزدها، بیت کوین را به گزینه‌ای عالی برای انجام تراکنش‌های روزانه تبدیل می‌کند. استفاده از این شبکه در کنار مزایایی که دارد، نگرانی‌های امنیتی مانند خطر هک و کلاه‌برداری کانال بسته را در پی دارد و حتما باید مراقب باشید. به‌منظور استفاده از شبکه لایتنینگ برای انجام تراکنش‌های خود، نیاز به یک کیف پول سازگار با این شبکه دارید. همچنین می‌توانید با ثبت نام در صرافی آنلاین نوبیتکس، تراکنش‌های خود را از طریق شبکه لایتنینگ انجام دهید.