متاورس چیست؟ آموزش ورود به دنیای Metaverse

دنیای دیجیتالی را تصور کنید که در آن تعامل و ارتباط با دیگران، خرید، بازی و حتی کارکردن امکان‌پذیر باشد. بیشتر به یک رویای علمی‌تخیلی شبیه است، این‌طور نیست؟ حق با شماست؛ زیرا در گذشته این مفهوم کاملاً دست‌نیافتنی به نظر می‌رسید. اما امروز مفهوم متاورس نه‌تنها به واقعیت پیوسته است، بلکه به‌عنوان بخشی از آینده اینترنت و فناوری‌های نوین مطرح می‌شود. فضایی مجازی که قرار است به دنیای موازی با زندگی واقعی تبدیل شود و تجربه ما از جهان دیجیتال را کاملاً متحول کند.

حال اگر دوست دارید بدانید متاورس دقیقاً چیست و چگونه می‌توان در آن فعالیت کرد، در این مقاله به‌طور کامل مفهوم متاورس و نقش کلیدی فناوری بلاکچین در آن را بررسی کرده‌ایم. با ما همراه باشید.

متاورس چیست؟

متاورس (Metaverse) یک دنیای دیجیتال سه‌بعدی و آنلاین است که در آن کاربران می‌توانند با یکدیگر تعامل داشته باشند، خرید کنند، بازی انجام دهند، مشغول به کار شوند و حتی مهارت‌ها و دانش‌های جدید یاد بگیرند.

به زبان ساده، می‌توان متاورس را نسخه تعاملی و سه‌بعدی از اینترنت دانست؛ جایی که مرز بین واقعیت و دنیای مجازی کم‌رنگ می‌شود و کاربران می‌توانند هر چیزی را تجربه کرده و هر کاری را انجام دهند.

در اینترنت امروزی، با استفاده از گوشی یا رایانه می‌توانید به‌راحتی صفحات وب و اپلیکیشن‌های مختلف را از سراسر جهان و بدون محدودیت‌های فیزیکی باز کنید. متاورس این دنیای دیجیتال را با واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) ترکیب می‌کند تا فقط تماشاگر نباشید و بتوانید یک شخصیت یا آواتار برای خود بسازید و وارد فضا‌های دیجیتال شوید.

برای درک بهتر این موضوع، فرض کنید اینترنت فعلی مانند تماشای محصولات یک فروشگاه از پشت ویترین است. در این حالت شما فقط نگاه می‌کنید و کلیک می‌کنید. درحالی‌که در متاورس وارد آن فروشگاه می‌شوید، قدم می‌زنید، اجناس را از نزدیک می‌بینید، با فروشنده صحبت می‌کنید و حتی می‌توانید با دیگر مشتری‌ها تعامل داشته باشید. بنابراین، هدف متاورس ازبین‌بردن مرز بین دنیای فیزیکی و مجازی است.

اما ماهیت متاورس دقیقاً چیست و به چه محیط یا پلتفرمی می‌توانیم متاورس بگوییم؟ برای پاسخ به این سؤالات، آشنایی با واقعیت مجازی و واقعیت افزوده ضروری است.

بررسی ماهیت متاورس

طی چند سال اخیر واژه متاورس به یکی از پرتکرارترین مفاهیم دنیای فناوری تبدیل شده است. شرکت‌های بزرگ در این حوزه نیز سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای برای توسعه زیرساخت‌ها و ارائه خدمات مرتبط با متاورس انجام داده‌اند. بااین‌حال، هنوز متاورس برای بسیاری از مردم مفهوم مبهمی است. به این دلیل که تعریف واحد، مشخص و قابل درکی از آن وجود ندارد. هر شرکت یا پروژه، برداشت و رویکرد خاص خود را نسبت به این دنیا‌های مجازی ارائه می‌دهد.

متاورس یک فناوری آینده‌نگرانه به شمار می‌رود که هدف اصلی آن، ازبین‌بردن مرز میان دنیای فیزیکی و مجازی است. برای تحقق این هدف، اکنون دو فناوری کلیدی واقعیت مجازی و واقعیت افزوده مورد استفاده قرار گرفته‌اند که به کاربران امکان می‌دهند تجربه واقعی و عمیق‌تری از حضور در فضای دیجیتال داشته باشند.

واقعیت مجازی در متاورس

واقعیت مجازی (Virtual Reality) که با VR نشان داده می‌شود، محیط اطراف شما را با مؤلفه‌های کاملاً دیجیتال جایگزین می‌کند. به عبارتی، واقعیت مجازی به‌معنای واردشدن به یک دنیای دیجیتال است که به کمک هدست‌های واقعیت مجازی (مانند Oculus) انجام می‌شود. در این دنیای مجازی، همه چیز دیجیتالی و ساختگی است، اما با محیط تعامل دارید و می‌توانید کار‌های متنوعی را انجام دهید.

برای مثال، تصور کنید که در خانه خود هستید و به‌کمک هدست VR، وارد یک محیط جنگلی می‌شوید. حال می‌توانید در این جنگل قدم بزنید، صدای پرندگان را بشنوید و با برگ، درختان، سنگ‌ها و محیط تعامل داشته باشید. درواقع جسم شما در خانه حضور دارد، اما ذهن شما در یک دنیای کاملاً متفاوت است.

امروزه، تفاوت دنیای مجازی با دنیای واقعی کاملاً آشکار است. بااین‌حال، ممکن است در آینده با پیشرفت فناوری و دستگاه‌ها، تشخیص دنیا‌های مجازی با واقعیت دشوار شود. هرچه مرز میان این دو باریک‌تر می‌شود، احتمال اینکه واقعیت مجازی به‌عنوان جایگزینی برای دنیای واقعی عمل کند بیشتر خواهد شد.

واقعیت افزوده در متاورس

در سمت مقابل، واقعیت افزوده (Augmented Reality) را داریم که با AR نشان داده می‌شود. این دیگر جایگزینی برای دنیای واقعی نیست و هدف اصلی آن، ترکیب محتوای دیجیتال با محیط و دنیای واقعی است. به‌کمک واقعیت افزوده، در دنیای واقعی حضور دارید و همچنان محیط اطراف را مشاهده می‌کنید، اما اطلاعات یا تصاویری به آن اضافه می‌شوند.

بازی Pokemon GO یکی از مثال‌های شناخته‌شده و محبوب واقعیت افزوده به شمار می‌رود. در این بازی، می‌توانید به کمک دوربین گوشی خود پوکمون‌ها و موجودات تخیلی را در محیط‌های اطراف خود مانند پیاده‌روها ببینید و با آن‌ها تعامل داشته باشید.

درنهایت، متاورس همان VR است یا AR؟

برخی افراد متاورس را همان واقعیت مجازی می‌دانند؛ فضای دیجیتالی که با هدست‌های مخصوص وارد آن می‌شویم و تجربه‌ای شبیه دنیای واقعی، اما در محیطی کاملاً مجازی داریم. این گروه بر این باورند که متاورس همان محیطی است که با آواتار خود در آن قدم می‌زنیم، تعامل برقرار می‌کنیم و فعالیت‌های روزمره را انجام می‌دهیم.

برخی دیگر متاورس را در قالب واقعیت افزوده تعریف می‌کنند و بر این باورند که متاورس واقعی، ترکیبی از دنیای واقعی با عناصر دیجیتال است. ازنظر این افراد، تجربه متاورس لزوماً نیازمند ورود به یک دنیای تمام‌مجازی نیست و می‌تواند دنیای فیزیکی ما را با لایه‌هایی از اطلاعات و جزئیات دیجیتال غنی‌تر کند.

در نهایت و در تعریفی شاید درست‌تر، متاورس به‌عنوان یک مفهوم جدید و گسترده معرفی می‌شود که فضای آن ترکیبی از واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، اینترنت، هوش مصنوعی، بلاکچین، اقتصاد دیجیتال و تعامل اجتماعی است. در این تعریف، متاورس تنها یک فضای دیجیتال واحد معرفی نمی‌شود، بلکه یک محیط پیوسته و هوشمند است که در آن دنیای واقعی و مجازی به هم متصل می‌شوند. بنابراین، زیرشاخه‌هایی مانند VR و AR تنها ابزار‌هایی برای تحقق این ایده بزرگ هستند؛ ایده‌ای که هنوز عملی نشده است.

اگرچه متاورس را به‌عنوان نسل بعدی اینترنت و دنیای دیجیتال می‌دانیم، بسیاری از وعده‌هایی که درباره‌ آن داده شده‌اند، هنوز در حد ایده باقی مانده است. تجربه‌های فعلی بیشتر محدود به پلتفرم‌های ساده و بازی‌محور هستند که با ویژگی‌های ایدئال متاورس (یک دنیای یکپارچه، تعاملی، پایدار و آزاد) فاصله زیادی دارند. همین فاصله بین ایده و واقعیت، باعث می‌شود برداشت‌های کاربران، توسعه‌دهندگان و حتی تحلیلگران فناوری از متاورس، متفاوت و حتی متضاد باشد. بنابراین تا زمانی که متاورس به‌طور گسترده‌تری وارد زندگی روزمره مردم نشود، نمی‌توان انتظار داشت که یک تعریف واحد و مشخص از آن ارائه شود.

آموزش ورود به دنیای متاورس

اگر به متاورس علاقه‌مند هستید و دوست دارید دنیا‌های مجازی را تجربه کنید، درحال‌حاضر به‌کمک پلتفرم‌ها و ابزار‌های مختلف این فرصت برای شما فراهم شده است تا به‌راحتی به دنیای متاورس وارد شوید.

به‌طورکلی برای تجربه متاورس باید موارد زیر را در اختیار داشته باشید:

• اینترنت پرسرعت
• یک دستگاه مناسب (گوشی، رایانه یا هدست واقعیت مجازی)
• کیف پول دیجیتال (برای فعالیت در متاورس‌های مبتنی بر بلاکچین)
• حساب کاربری و آواتار

پس از فراهم‌کردن پیش‌نیاز‌ها، شما می‌توانید از روش‌های مختلفی به تجربه متاورس بپردازید. لازم به ذکر است که اکثر متاورس‌ها رایگان هستند و برای ورود به آن‌ها نیازی به پرداخت هزینه ندارید.

روش تجربه	توضیح	ابزار مورد نیاز	نمونه
ازطریق مرورگر	ورود مستقیم به متاورس بدون نیاز به نصب برنامه	مرورگر اینترنت	دیسنترالند (Decentraland)
ازطریق اپلیکیشن موبایل	نصب برنامه متاورس در موبایل	گوشی هوشمند	زپتو (Zepeto)
ازطریق نرم‌افزار رایانه	نصب نرم‌افزار متاورس در رایانه	رایانه با سخت‌افزار مناسب	سکند لایف (Second Life)
با هدست واقعیت مجازی	تجربه کاملاً سه‌بعدی و تعاملی متاورس	هدست VR	هورایزن ورلدز (Horizon Worlds)
بازی‌های متاورسی	بازی‌های آنلاین با ماهیت متاورس	موبایل، کامپیوتر یا کنسول	اکسی اینفینیتی (Axie Infinity)

باتوجه‌به اینکه هر روش آموزش و تجربه‌های مرتبط با خود را دارد، در این مقاله نمی‌توانیم تمامی جزئیات آن‌ها را به‌طور کامل بررسی کنیم. بااین‌حال، این‌طور هم نیست که تمام روش‌های ورود به متاورس پیچیدگی زیادی داشته باشند. انتخاب روش مناسب به هدف خودتان بستگی دارد. برای نمونه، اگر به‌دنبال سرگرمی هستید، بازی‌ها یا اپلیکیشن‌های متاورسی می‌توانند گزینه مناسبی برای شما باشند اما اگر قصد دارید تجربه واقع‌گرایانه‌تری داشته باشید، لازم است یک هدست واقعیت مجازی خریداری کنید.

متاورس و بازار ارز‌های دیجیتال

متاورس یک مفهوم کاملاً جدید نیست و ایده‌های اولیه آن از سال ۱۹۹۲، در رمان علمی‌تخیلی اسنو کرش (Snow Crash) شکل گرفت. از آن زمان تا به امروز، مفهوم متاورس و پلتفرم‌های متاورسی دستخوش تغییرات زیادی شده‌اند.

بااین‌حال، یکی از مشکلات اساسی متاورس‌های اولیه، محدودیت در ارائه آزادی عمل بود. پلتفرم‌های متاورسی تحت نظارت و کنترل کشور‌ها، شرکت‌ها و نهاد‌های مختلف قرار داشتند که آزادی کاربران را محدود می‌کرد. به همین دلیل، ظهور فناوری بلاک چین با ماهیت غیرمتمرکز و مستقل خود، به‌عنوان یک راهکار جذاب برای متاورس‌ها مطرح شد. بلاک چین توانایی ایجاد محیط‌های دیجیتال آزاد، امن و شفاف را دارد و این ویژگی‌ها، امکان تحقق ایده‌های بزرگ‌تری را در دنیای متاورس فراهم می‌کند.

بلاکچین چه مزایایی برای متاورس دارد؟

یکی از مزایای اصلی ترکیب بلاکچین و متاورس، ایجاد و ارائه مالکیت دیجیتال است. در متاورس، کاربران می‌توانند دارایی‌های مختلفی مانند زمین، املاک، ابزار‌ها و حتی آثار هنری را به‌شکل NFT خریداری کنند. با استفاده از بلاک‌چین، مالکیت دارایی‌ها به‌طور شفاف ثبت و قابل‌ردیابی می‌شود که از سرقت یا استفاده غیرقانونی از آن‌ها جلوگیری می‌کند.

علاوه بر اینکه این ویژگی به کاربران اطمینان می‌دهد که مالکیت آن‌ها در متاورس معتبر و امن است، مالکیت دارایی‌ها به‌طور واقعی به کاربران منتقل می‌شود و حتی در صورت خاموشی سرور‌ها یا ازبین‌رفتن متاورس، این دارایی‌ها همچنان تحت مالکیت کاربر باقی می‌مانند.

همچنین فناوری بلاک‌چین به متاورس این امکان را می‌دهد تا یک اقتصاد دیجیتال غیرمتمرکز را ایجاد کند. در این مدل، کاربران می‌توانند بدون نیاز به واسطه‌ها یا نهاد‌های مالی مرکزی مانند بانک‌ها، معاملات و تراکنش‌های خود را انجام دهند. این سیستم، هزینه‌های اضافی مرتبط با کارمزد‌ها و تأخیر در تراکنش‌ها را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود تا کاربران به‌طور مستقیم با یکدیگر تعامل داشته باشند.

یکی دیگر از چالش‌های بزرگ متاورس، مشکل تعامل بین پلتفرم‌های مختلف است. زمانی که شما در یک متاورس ثبت‌نام می‌کنید، نمی‌توانید شخصیت یا دارایی‌های خود را به متاورس دیگری منتقل کنید و فعالیت شما محدود به همان پلتفرم باقی می‌ماند. بلاک‌چین می‌تواند راه‌حلی برای این چالش باشد. به‌کمک این فناوری می‌توان یک سیستم مشترک برای نقل‌وانتقال دارایی‌ها و اطلاعات ایجاد کرد که ارتباط و تعامل میان پلتفرم‌های مختلف متاورسی را امکان‌پذیر می‌کند.

یکی دیگر از مزایای مهم بلاکچین، شفافیت است. تمام تراکنش‌های انجام‌شده در بلاکچین به‌شکل عمومی و غیرقابل‌تغییر ثبت می‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود تا کاربران اطمینان حاصل کنند که تمام فعالیت‌ها در دنیای متاورس شفاف و قابل‌پیگیری است و هیچ‌گونه تقلب یا دستکاری در آن وجود ندارد.

به‌خاطر این مزایا، متاورس‌های مبتنی بر بلاکچین توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند و بسیاری بر این باورند که آینده متاورس با بلاکچین گره خورده است.

بهترین پروژه‌های متاورسی بازار ارز‌های دیجیتال

در سال ۲۰۲۱ و همزمان با افزایش چشمگیر محبوبیت بازار ارز‌های دیجیتال، پروژه‌های متاورسی مبتنی بر بلاکچین نیز شاهد ورود حجم زیادی از سرمایه بودند و به یکی از رمزارز‌های محبوب آن زمان تبدیل شدند.

درحالی‌که امروزه هیجانات پیرامون این پروژه‌ها کاهش یافته است، برخی از پروژه‌های متاورسی همچنان نوسانات قیمتی قابل‌توجهی دارند و می‌توانند فرصت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران ایجاد کنند. به همین دلیل، در ادامه قصد داریم برخی از بهترین پروژه‌های متاورسی حال حاضر بازار ارز‌های دیجیتال را معرفی کنیم.

سندباکس (The Sandbox)

پروژه سندباکس یک دنیای مجازی مبتنی بر بلاکچین است که در آن کاربران می‌توانند به کمک توکن SAND زمین‌هایی به نام LAND را خریداری کرده و با استفاده از ابزار‌های مخصوص ارائه‌شده دنیا و محتوای دلخواه خود را بدون نیاز به دانش کدنویسی خلق کنند.

سندباکس این امکان را به کاربران می‌دهد تا به‌کمک خلاقیت خود، هر چیزی که می‌خواهند ایجاد کنند، آن‌ها را دراختیار دیگر کاربران قرار دهند و حتی درآمد داشته باشند. علاوه بر جذب کاربران، سندباکس موفق شد توجه برند‌های بزرگی را نیز به خود جلب کند. برای مثال، برند‌هایی مانند اسنوپ داگ و آتاری با این پلتفرم همکاری داشته‌اند.

با وجود کاهش حجم معاملات نسبت به دوران اوج، این پروژه همچنان از یک جامعه فعال و تیم توسعه‌دهنده پویا برخوردار است.

دیسنترالند (Decentraland)

دیسنترالند یکی دیگر از پروژه‌های متاورس بلاکچینی است که با محوریت تعامل اجتماعی و مالکیت زمین‌های مجازی ساخته شد. کاربران در این متاورس قادرند با استفاده از توکن MANA زمین‌های مجازی را بخرند، محتوای اختصاصی بسازند و در رویداد‌های مجازی مانند نمایشگاه‌ها و کنسرت‌ها شرکت کنند.

درحالی‌که سندباکس تمرکز بیشتری بر بازی و سرگرمی دارد، دیسنترالند تلاش کرده است محیطی مجازی برای فعالیت‌های اجتماعی، یادگیری، بازدید از محیط‌های مختلف دیجیتال و برگزاری جلسات ارائه دهد.

یکی از ویژگی‌های بارز دیسنترالند، ساختار دائو (DAO) آن است که به کاربران امکان می‌دهد در تصمیم‌گیری‌ها و تغییرات پروژه مشارکت داشته باشند. بااین‌حال، گرافیک ضعیف و رابط کاربری نه‌چندان روان باعث شده است دیسنترالند در مقابل رقبا ضعف‌های آشکاری داشته باشد. این موضوع اثر منفی خود را بر تعداد کاربران فعال ماهانه، حجم معاملات و روند قیمتی ارز دیجیتال MANA نشان داده است.

اکسی اینفینیتی (Axie Infinity)

اکسی اینفینیتی یکی از بازی‌های محبوب بلاک‌چینی است که به آن بازی متاورسی نیز گفته می‌شود. در این بازی، شما می‌توانید موجودات مختلفی به نام Axie را به دست آورید و با پرورش آن‌ها، برای کسب توکن‌های دیجیتال در مبارزات شرکت کنید. اکسی اینفینیتی از جمله بازی‌های Play-To-Earn یا P2E به شمار می‌رود که به شما امکان می‌دهد علاوه بر بازی و سرگرمی، درآمد نیز کسب کنید.

با وجود محبوبیت زیاد این بازی، مشکلاتی مانند هک شبکه Ronin، یک‌سری آسیب‌های جدی به این پروژه وارد کرد و باعث شد تا ارزش بازار آن با کاهش قابل‌توجهی همراه باشد. بااین‌حال، تیم توسعه‌دهنده این پروژه به نام Sky Mavis همچنان فعال است و تلاش می‌کند با عرضه نسخه‌های جدیدتر، جایگاه خود را در بازار حفظ کند. ارز دیجیتال این پروژه به نام AXS نیز همچنان رتبه خوبی در فهرست ارزهای دیجیتال بازار دارد و نوسانات قیمتی آن می‌تواند برای برخی معامله‌گران جذاب باشد.

متاورس در ایران

طی سالیان گذشته، مفهوم متاورس در ایران نیز توجهات زیادی را به خود جلب کرده است و با وجود محدودیت‌های زیرساختی، تحریم‌ها و سرعت پایین اینترنت، برخی نهاد‌ها و شرکت‌ها تلاش کرده‌اند متاورس را در قالب پروژه‌های کوچک‌تر و کاربردی‌تر پیاده‌سازی کنند.

یکی از اولین کاربرد‌های متاورس در ایران در حوزه گردشگری مجازی بوده است. برخی پلتفرم‌های داخلی تلاش کرده‌اند با استفاده از واقعیت مجازی و مدل‌سازی سه‌بعدی، امکان بازدید مجازی از مکان‌های تاریخی، مذهبی و توریستی ایران را فراهم کنند.

در «تور مجازی» کاربران می‌توانند با هدست VR، گوشی یا رایانه از بنا‌هایی مانند تخت جمشید بازدید کنند. البته این تورها در کشور برای موارد بسیار متنوعی از جمله هتل‌ها، رستوران، نمایشگاه‌ها، تالار‌ها، فروشگاه‌ها و باشگاه‌ها نیز استفاده می‌شود.

با وجود آنکه متاورس ظرفیت‌های زیادی برای توسعه فناوری و اقتصاد دیجیتال دارد، موانعی مانند محدودیت در دسترسی به پلتفرم‌های بین‌المللی و کمبود سرمایه‌گذاری داخلی، بهره‌برداری کامل از پتانسیل متاورس در داخل کشور را دشوار کرده است. همچنین سرعت پایین اینترنت در مقایسه با کشور‌های توسعه‌یافته، تجربه حضور در متاورس را برای کاربران ایرانی با مشکلات جدی مواجه می‌کند و به همین دلیل، گسترش آن در سطح عمومی با چالش‌هایی همراه است.

در این بین، برخی سازمان و شرکت‌های بزرگ کشور نیز در تلاش برای ارائه خدمات متاورسی هستند. برای مثال، در دی‌ماه ۱۴۰۳ بانک پاسارگاد از پلتفرم پادوِرس که اولین متاورس بانکی ایران به حساب می‌آید رونمایی کرد. بر اساس اطلاعات رسمی منتشرشده، در پادورس کاربران می‌توانند در یک فضای مجازی مشابه شعبه‌های واقعی، خدماتی مانند افتتاح حساب، دریافت مشاوره و تعامل با کارشناسان بانکی را انجام دهند. 

لازم به ذکر است که این پروژه همچنان در مرحله توسعه قرار دارد و هنوز دراختیار عموم کاربران قرار نگرفته است.

جمع‌بندی

درست است که هنوز متاورس با نسخه ایدئال خود فاصله زیادی دارد، اما پلتفرم‌های فعلی نیز تجربه کاربردی و جذابی را ارائه می‌دهند و می‌توانند فرصت‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری فراهم کنند. اگرچه تب متاورس در سال‌های اخیر کاهش یافته و تا حدی در سایه رشد هوش مصنوعی قرار گرفته است، پروژه‌های رمزارزی متاورسی همچنان در بازار حضور فعالی دارند و نوسانات قیمتی آن‌ها می‌تواند برای معامله‌گران سودآور باشد.

نظر شما چیست؟ آینده متاورس و پروژه‌های بلاکچینی متاورسی را چطور می‌بینید؟

سؤالات متداول