اوما (UMA) یکی از پروژه‌های دنیای دیفای (DeFi) است که سال ۲۰۱۸ با هدف بهبود و غیرمتمرکز کردن بازارهای جهانی راه‌اندازی شد. پروژه اوما که بر بستر بلاکچین اتریوم اجرا می‌شود قصد دارد با غلبه بر محدودیت‌های جغرافیایی، دسترسی به بازارهای مالی غیرمتمرکز را برای مردم سراسر دنیا امکان‌پذیر کند. بر اساس آمار کوین مارکت کپ عرضه کل توکن اوما ۱۱۷٫۷۳۰٫۹۹۸ واحد است که از این تعداد ۷۶٫۳۲۷٫۴۱۳ توکن در گردش هستند و مارکت کپ ارز اوما را به بیش از ۳۸۸ میلیون دلار رسانده‌اند. در این مقاله از مجله نوبیتکس قصد داریم به معرفی ارز اوما (UMA) و ویژگی‌های آن بپردازیم. اگر دوست دارید بدانید ارز اوما چیست و چطور کار می‌کند در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
ارز اوما چیست؟
اوما (UMA) مخفف عبارت «Universal Market Access» به معنای دسترسی همگانی به بازار است که خود را یک پروتکل منبع‌باز برای تسهیل طراحی و ساخت قراردادهای مالی غیرمتمرکز و دارایی‌های مصنوعی در سراسر جهان معرفی می‌کند. ارز بومی این پروژه نیز UMA نام دارد و بر بستر بلاکچین اتریوم کار می‌کند. اوما با هدف دموکراتیک کردن بازارهای مالی و فراهم کردن امکان دسترسی تمام مردم جهان به این بازارها راه‌اندازی شد.
پروتکل اوما یک سیستم اوراکل خوشبینانه (Optimistic Oracle یا به اختصار OO) است که امکان درخواست و دریافت سریع اطلاعات را برای قراردادهای مالی فراهم می‌سازد. در واقع اوراکل خوشبینانه به عنوان یک واسط عمومی بین قراردادهایی که درخواست قیمت می‌کنند و سیستم حل اختلاف اوما با عنوان مکانیزم صحت‌سنجی داده‌ها (DVM) عمل می‌کند.
تاریخچه ارز اوما
سال ۲۰۱۸ دو نفر از تریدرهای سابق گلدمن ساکس با نام الیسون لو و هارت لامبر پروژه اوما (UMA) را با هدف دسترسی همگانی به بازارهای جهانی، امن‌تر کردن و همچنین غیرمتمرکز ساختن این بازارها راه‌اندازی کردند. این دو تریدر از دانشی که در معاملات مشتقه داشتند برای طراحی و ساخت یک پروتکل منبع‌باز استفاده کردند که به هرکسی در هر کجای جهان امکان طراحی و ساخت قراردادهای مالی بدون اعتماد را می‌دهد.
مأموریت ارز اوما
بنیانگذاران اوما معتقدند اوراکل خوشبینانه UMA یک ماشین حقیقت‌یاب غیرمتمرکز است که می‌تواند هرگونه حقیقت یا داده قابل صحت‌سنجی را روی یک بلاکچین ثبت کند. هدف اصلی پروتکل اوما ایجاد یک ساختار غیرمتمرکز است که بتواند دسترسی همگانی به بازارهای دیفای را تسهیل کند و آن را در اختیار طیف گسترده‌تری از مردم قرار دهد. سیستم اوراکل اوما داده‌های مورد نیاز پروژه‌ها از جمله یک بریج کراس-چین، پروتکل‌های بیمه، مشتقات سفارشی و بازارهای پیش‌بینی را فراهم می‌سازد.
اوراکل اوما برای ساخت انواع محصولات و پروتکل‌های دیگر کاربرد دارد. برای مثال یک پلتفرم DAO با نام «Outcome» بر بستر اوما ساخته شده است که از امکانات KPI، توکن‌های موفقیت و حاکمیت خوشبینانه پشتیبانی می‌کند. پروژه دیگری تحت عنوان «Across» که یک بریج کراس-چین برای بلاکچین‌های لایه ۲ است نیز از اوما برای تأمین امنیت خود استفاده می‌کند.
ویژگی‌های ارز اوما
پروتکل اوما به کاربران اجازه می‌دهد تا برای اهداف و سناریوهای مختلفی قراردادهای مالی بسازند. علاوه بر این کاربران اوما می‌توانند قراردادهای دنیای واقعی مثل قراردادهای فیوچرز، CFD ها، ارزهای دیجیتال و معاملات مشتقه را دیجیتالی کنند و خودشان بدون نیاز به واسط این قراردادها را بر بستر بلاکچین اتریوم بسازند و اجرا کنند.
توسعه دارایی‌های مصنوعی
علاوه بر این کاربران اوما می‌توانند با استفاده از این پروتکل دارایی‌های مصنوعی (Synthetic Assets) بسازند که ویژگی‌هایی مشابه با سایر دارایی‌ها دارند. برای مثال کاربران می‌توانند با سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مصنوعی، بدون خرید فیزیکی آنها صاحب این ارزهای دیجیتال باشند. از آنجایی که اوما روی بلاکچین اتریوم کار می‌کند هرکسی می‌تواند قراردادهای مالی و دارایی‌های مصنوعی خود را با استفاده از این پروتکل توسعه دهد.
قراردادهای مالی بدون قیمت
اوما برای تسهیل روند ساخت دارایی‌های مصنوعی و قراردادهای هوشمند از یک مدل معماری پیچیده استفاده می‌کند که شامل دو بخش اصلی «طرح‌های قرارداد مالی بدون قیمت» (Priceless Financial Contract Designs) و یک «سرویس اوراکل غیرمتمرکز» است. طرح‌های قرارداد مالی بدون قیمت شامل قالب‌هایی برای قراردادهای هوشمند روی اوما است که امکان طراحی و توسعه ارزهای مصنوعی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
سرویس اوراکل غیرمتمرکز اوما
سرویس اوراکل غیرمتمرکز (Decentralized Oracle Service) اوما از دو بخش اصلی سرویس اوراکل خوشبینانه (OO) و مکانیزم صحت‌سنجی داده‌ها (DVM) تشکیل شده است. مکانیزم DVM اختلافات و لیکوئید شدن‌ها را مدیریت می‌کند. علاوه بر این، بعد از منقضی شدن قرارداد و هنگام تسویه، به توکن‌های مصنوعی رسیدگی می‌کند.
کاربردهای اوما (UMA)
پروتکل و ارز اوما کاربردهای مختلفی در حوزه ارز دیجیتال و بازارهای مالی غیرمتمرکز دارد. از جمله مهم‌ترین کاربردهای UMA می‌توان به این موارد اشاره کرد:
حاکمیت
اوما می‌تواند به سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز یا دائو (DAO) کمک کند تا آرای پروپوزال‌های خود را که راهنمایی برای جوامع آنها هستند اعتبارسنجی کنند. بسیاری از DAO ها از سرویس اسنپ‌شات (Snapshot) برای ثبت آرای آف-چین خود استفاده می‌کنند، اما اوما سرویسی تحت عنوان «oSnap» را برای ثبت این آرا روی بلاکچین ارائه می‌کند.
بازارهای پیش‌بینی
بازارهای پیش‌بینی مختلف از جمله پیش‌بینی‌های ورزشی، پیش‌بینی قیمت آتی ارزهای دیجیتال و غیره که بازار «Polymarket» یکی از آنهاست، به کاربران اجازه می‌دهند تا در رویدادها و مسابقات پیش‌بینی شرکت کنند. داده‌های این پیش‌بینی‌ها باید هنگامی که در دنیای واقعی رخ می‌دهند توسط یک اوراکل به صورت آنچین صحت‌سنجی شود.
توکنیزه کردن دارایی‌های واقعی
اوما امکان دسترسی به داده‌های قیمت دارایی‌های دنیای واقعی را در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) آنچین فراهم می‌سازد. این داده‌ها می‌تواند مربوط به دارایی‌های بدون قرارداد هوشمند مثل بیت کوین (BTC) و یا دارایی‌های واقعی و ملموس مثل املاک، طلا یا سهام شرکت‌ها باشد.
بریج‌های کراس-چین
اوما می‌تواند برای صحت‌سنجی داده‌های کراس-چین یا بین زنجیره‌ای نیز کاربرد داشته باشد. اوما با استفاده از بریج «Across» تبادل دارایی‌ها بین شبکه اتریوم و راهکارهای لایه ۲ بلاکچین مثل آربیتروم (Arbitrum) و اپتیمیزم (Optimism) را تسهیل می‌کند. اوما و Across با همکاری هم، پایداری قیمت دارایی‌ها را روی زنجیره‌های مختلف حفظ می‌کنند.
توکنومیک ارز اوما (UMA)
عرضه کل ارز اوما ۱۱۷٫۷۳۰٫۹۹۸ واحد و تعداد توکن‌های در گردش آن ۷۶٫۳۲۷٫۴۱۳ واحد است که بخشی از آن در آپریل ۲۰۲۰ روی یونی سواپ (Uniswap) عرضه شد. بنیاد «Risk Labs» دو میلیون واحد UMA و حدود ۵۳۵ هزار دلار اتریوم را وارد یک استخر نقدینگی کرد تا کاربران بتوانند توکن‌ها را خرید و فروش کنند. حدود ۴۸.۵ میلیون از توکن‌های UMA به بنیانگذاران و سرمایه‌گذاران Risk Labs تعلق گرفت. حدود ۳۵ میلیون اوما نیز بین توسعه‌دهندگان و کاربران شبکه توزیع شد و ۱۴.۵ میلیون واحد از آن هم برای فروش‌های آتی توکن نگه داشته شده است.
توکن‌های اضافی اوما از طریق فرآیند مشارکت در شبکه (مثل رأی‌دهی در اختلافات) مینت شد. هرچند زمانی که نسخه دوم مکانیزم DVM اوما منتشر شد این روند نیز تغییر کرد. نرخ تورم اوما در طول زمان تثبیت شد و توکن‌های مینت شده جدید UMA در حال حاضر با نرخ انتشار ثابتی به استیک کنندگان آن پاداش داده می‌شوند.
بررسی قیمت ارز اوما
ارز اوما (UMA) هنگام عرضه اولیه ۰.۲۶ دلار قیمت داشت. قیمت اوما از زمان عرضه تا به حال نوسانات زیادی را تجربه کرده است. بر اساس آمار کوین مارکت کپ کمترین قیمت اوما در ماه می ۲۰۲۰ بود که به ۱.۱۶ دلار رسید. بیشترین قیمت اوما تاکنون ۴۳.۳۷ دلار بوده است که در تاریخ ۴ فوریه ۲۰۲۱ به ثبت رسید. مارکت کپ اوما در ژانویه ۲۰۲۴ بالغ بر ۳۸۰ میلیون دلار و حجم معاملات روزانه آن نیز بیش از ۲۴۰ میلیون دلار است.
روش‌های به دست آوردن ارز اوما (UMA)
توکن یا ارز اوما به شیوه‌های مختلفی به دست می‌آید. ساده‌ترین روش، خرید ارز اوما از صرافی‌های متمرکزی مثل بایننس و کوین‌بیس یا صرافی‌های غیرمتمرکزی مثل یونی سواپ و سوشی سواپ است. علاوه بر این کاربران می‌توانند با استیکینگ توکن‌های اوما، علاوه بر کمک به تأمین امنیت اوراکل خوشبینانه اوما مقداری پاداش نیز در قالب ارز UMA دریافت کنند. میزان پاداش استیکینگ اوما بسته به وضعیت شبکه و میزان و مدت نگهداری توکن‌ها می‌تواند به بیش از ۳۰ درصد سالیانه هم برسد.
شرکت در رأی‌گیری‌های پروژه اوما نیز یکی دیگر از راه‌های به دست آوردن ارز اوما است. هولدرهایی که به شکل پیوسته در رأی‌گیری‌ها مشارکت داشته باشند پاداش بیشتری دریافت خواهند کرد. درصد مالکیت رأی‌دهندگان موفق به تدریج از رأی‌دهندگان ناموفق یا غیرفعال بیشتر می‌شود. علاوه بر این، در صورت برگزاری ایردراپ اوما می‌توان با مشارکت در آن مقداری ارز اوما به دست آورد.
کیف پول‌های ارز اوما
همانطور که اشاره کردیم ارز اوما UMA بر بستر بلاکچین اتریوم کار می‌کند. بنابراین تمام کیف پول‌های مبتنی بر اتریوم امکان نگهداری ارز اوما را دارند. از جمله مشهورترین کیف پول‌های ارز اوما می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- کیف پول تراست والت (Trust Wallet)
- کیف پول متامسک (MetaMask)
- کیف سخت افزاری پول لجر (Ledger)
- کیف پول سخت افزاری ترزور (Trezor)
ارزهای مرتبط با اوما
ارزهای زیادی در حوزه‌های مشابه اوما فعالیت دارند و روی مشکلات حوزه دیفای و بازارهای مالی متمرکز شده‌اند. از جمله ارزهای مرتبط با اوما می‌توان به این موارد اشاره کرد:
ارز چین لینک (ChainLink)
چین لینک (ChainLink یا به اختصار LINK) که در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد به قراردادهای هوشمند اجازه می‌دهد تا به منابع کلیدی آف-چین مثل داده‌ها، API های مختلف و پرداخت‌های بانکی سنتی دسترسی داشته باشند. چین لینک با فراهم کردن دسترسی امن به این منابع، به قراردادهای هوشمند اجازه می‌دهد تا عملکردی مشابه توافقنامه‌های دنیای واقعی داشته باشند. در واقع چین لینک یکی از اولین شبکه‌هایی است که امکان ادغام داده‌های آف‌چین در قراردادهای هوشمند را فراهم ساخت.
شبکه چین لینک توسط یک جامعه بزرگ و منبع‌باز از تأمین‌کنندگان داده، اپراتورهای نودها، توسعه‌دهندگان قراردادهای هوشمند، پژوهشگران، متخصصان امنیت و غیره مدیریت می‌شود. تمرکز لینک چین بر این است که امکان مشارکت غیرمتمرکز را برای تمام اپراتورهای نودها و کاربرانی که به دنبال همکاری در توسعه شبکه هستند فراهم سازد.
شبکه پالیگان و ارز متیک (MATIC)
پالیگان (Polygon) که پیش از این با نام شبکه متیک (Matic Network) شناخته می‌شد یک پلتفرم بلاکچینی لایه ۲ بر بستر اتریوم است که با هدف مقیاس‌پذیر کردن پروژه‌های بلاکچینی راه‌اندازی شد. ارز بومی شبکه پالیگان با نام متیک (MATIC) یک توکن مبتنی بر استاندارد ERC-20 است که از آن برای انجام خدمات پرداخت و نقل و انتقال بین کاربران در شبکه پالیگان استفاده می‌شود. کارمزد تراکنش‌ها روی زنجیره‌های جانبی یا سایدچین‌های پالیگان نیز با استفاده از توکن‌های متیک پرداخت می‌شود. سایدچین‌های پالیگان از نظر ساختاری به نحوی طراحی شده‌اند که از انواع پروتکل‌های دیفای (DeFi) موجود در اکوسیستم اتریوم پشتیبانی می‌کنند.
پالیگان از یک نسخه سفارشی‌سازی شده فریم ورک پلاسما (Plasma) استفاده می‌کند که بر پایه مکانیزم اثبات سهام (PoS) ساخته شده و روی زنجیره اصلی اتریوم اجرا می‌شود. این فناوری منحصر به فرد موجب افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها می‌شود و امکان میزبانی بی نهایت اپلیکیشن غیرمتمرکز (dApps) روی این شبکه را بدون بروز مشکلات متداول در بلاکچین‌های اثبات کار (PoW) فراهم می‌سازد.
سخن پایانی
ارز اوما (UMA) با شعار دسترسی همگانی به بازارهای مالی غیرمتمرکز کار خود را آغاز کرده است و قصد دارد فرآیند ساخت قراردادهای هوشمند و دارایی‌های مصنوعی را ساده کند. سیستم اوراکل اوما برای ساخت انواع محصولات و پروتکل‌ها کاربرد دارد و هرکسی می‌تواند از هر کجای جهان قراردادهای مالی خود را با کمک اوما طراحی کند و بسازد.
