آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko) یکی از تأثیرگذارترین افراد در صنعت بلاکچین و ارزهای دیجیتال است. نام او را با پروژه جذاب سولانا می‌شناسیم؛ نوعی بلاکچین با عملکرد بالا که برای مقیاس‌پذیری برنامه‌های غیرمتمرکز طراحی شده است. در این مقاله، می‌خواهیم بیشتر با آناتولی آشنا شویم؛ کسی از یک مهندس سیستم به نوآور خلاق کریپتو تبدیل شد. سفر او در این مسیر، نشان‌دهنده درک عمیق او از علوم رایانه و انگیزه بی‌وقفه‌اش برای حل یکی از اساسی‌ترین مشکلات بلاکچین یعنی مقیاس‌پذیری است. با ما تا انتهای این مقاله خواندنی همراه باشید.
سال‌های اولیه زندگی و تحصیل
آناتولی یاکوونکو در سال ۱۹۸۱ در اوکراین به دنیا آمد. او در اوایل دهه ۱۹۹۰ به‌همراه خانواده‌اش به آمریکا مهاجرت کرد. از همان کودکی، علاقه و استعداد چشمگیری در ریاضیات و علوم رایانه از خود نشان می‌داد. به همین دلیل، زندگی در سرزمین غول‌های فناوری، برای او فرصت ارزشمندی بود تا این استعداد و علاقه را در مسیر درست هدایت کند.
یاکوونکو در دوران نوجوانی شیفته برنامه‌نویسی شد و زبان C را به‌عنوان نخستین زبان برنامه‌نویسی‌اش آموخت. پس از پایان دوره دبیرستان، مدرک کارشناسی خود را در رشته علوم رایانه، از دانشگاه ایلینوی اربانا-شمپین (Illinois Urbana-Champaign) دریافت کرد؛ مؤسسه‌ای که به‌خاطر تربیت نخبگان شناخته‌شده در حوزه‌های مهندسی و علوم رایانه شهرت دارد.
محکم‌کردن پایه‌های شغلی
در دوران دانشگاه، یاکوونکو استارتاپی با عنوان آلیسیر (Alescere) را تأسیس کرد؛ شرکتی که روی توسعه یک پروتکل صدا روی اینترنت (VoIP) برای کسب‌وکارهای کوچک تمرکز داشت. در این پروژه، یاکوونکو پشته‌های پروتکل SIP و RTP و اجزای سمت سرور را طراحی و پیاده‌سازی می‌کرد. بااین‌حال، پس از فارغ‌التحصیلی تصمیم گرفت از شرکت جدا شود و مسیر جدیدی را دنبال کند.
دهه ۱۹۹۰، با رونق دات‌کام و استارتاپ‌های اینترنتی مقارن بود؛ دوره‌ای که تأثیر عمیقی بر مسیر فکری و شغلی یاکوونکو گذاشت. او بعدها زمانی که در Solana’s Hacker House در میامی با مجله فورچون مصاحبه می‌کرد گفت:
آن دوران، ایدئال‌ترین موقعیت برای این بود که یک قطعه کد بنویسیم که فقط یک مشکل باورنکردنی را برای جهان حل کند و به استیو جابز یا بیل گیتس بعدی تبدیل شویم.
یاکوونکو با وجود هشدارهای اساتیدش درباره ترکیدن حباب دات‌کام، بر یادگیری و تجربه عملی در حوزه مهندسی نرم‌افزار و سیستم‌های توزیع‌شده تمرکز کرد و پایه‌های محکمی برای مسیر حرفه‌ای آینده‌اش بنا نهاد.
ورود به سیلیکون ولی و پیوستن به کوالکام
سفر حرفه‌ای یاکوونکو از سال ۲۰۰۳ و با حضور در «سیلیکون ولی» کالیفرنیا که قلب فناوری دنیاست، آغاز شد. ابتدا به شرکت کوالکام (Qualcomm) پیوست و حدود ۱۲ سال مدیریت توسعه سیستم‌عامل‌ها را بر عهده داشت. سپس به‌عنوان مدیر ارشد مهندسی کارکنان منصوب شد و ۳ سال در این سمت باقی ماند. ازجمله کارهایی که یاکوونکو در این شرکت انجام داد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طراحی پشته نرم‌افزاری با کارآیی بالا به‌منظور انتقال حجم پردازشی از CPU به پردازنده سیگنال دیجیتال Hexagon روی تراشه‌های کوالکام همراه با یک تیم ۱۰ نفره؛
- توسعه اپلیکیشن‌های تجاری ازجمله واقعیت افزوده، واقعیت مجازی، پردازش دوربین سه‌بعدی، پردازش پس از ضبط ویدئوی 4K و پروژه Tango گوگل‌ایکس (GoogleX).
از ژوئیه ۲۰۱۶ تا آوریل ۲۰۱۷، یاکوونکو به‌عنوان مهندس نرم‌افزار در پروژه مزوسفر (Mesosphere) مشارکت داشت و در آنجا سیستم‌عامل‌های توزیع‌شده می‌ساخت. سرانجام از مه ۲۰۱۷ تا اکتبر ۲۰۱۷، به‌عنوان مهندس نرم‌افزار در دراپ‌باکس (Dropbox) کار کرد و بر سیستم‌های توزیع‌شده و الگوریتم‌های فشرده‌سازی تمرکز داشت.
با کارکردن در این شرکت‌ها، یاکوونکو توانست مهارت‌های خود را در بهینه‌سازی عملکرد نرم‌افزار و نظارت بر عملیات زیرساختی برای سیستم‌های توزیع‌شده بزرگ‌مقیاس تقویت کند. او دو پتنت (حق ثبت اختراع) برای پروتکل‌های سیستم‌عامل با کارآیی بالا دارد که نشان‌دهنده تعهد او به نوآوری‌های فناورانه است.
اولین نشانه‌های علاقه به بلاکچین
آناتولی از همان ابتدای ظهور بیت کوین، استخراج آن را امتحان کرده بود. بااین‌حال، بعداً به اتریوم و ماشین مجازی اتریوم علاقه‌مند شد؛ زیرا به‌نظرش نوآورانه‌تر از بیت کوین بود.
در سال ۲۰۱۷، یاکوونکو به‌همراه دوستانش یک استارتاپ استخراج ارز دیجیتال با استفاده از واحدهای پردازش گرافیکی (GPU) راه‌اندازی کردند. آنها قصد داشتند از GPUها نه فقط برای استخراج رمزارز، بلکه برای اجرای الگوریتم‌های یادگیری عمیق (Deep Learning) استفاده کنند تا بخشی از هزینه‌های استارتاپ جبران شود. در ابتدا آناتولی بیشتر به یادگیری عمیق توجه داشت اما کمی بعد به رمزارزها و بلاکچین هم علاقه‌مند شد. البته نه به‌خاطر جوّ پرهیجانی که پیرامون صنعت بلاکچین شکل گرفته بود، بلکه به‌دلیل محدودیت‌های فنی بلاکچین! به‌نظر یاکوونکو، مشکلات مقیاس‌پذیری موجود در بلاکچین‌های اولیه، نوعی چالش مهندسی و کاملاً قابل‌حل بود:
«به این فکر کردم که ما در کوالکام چگونه مشکلات مقیاس‌پذیری را با پروتکل‌های وایرلس حل می‌کردیم و این همن چیزی بود که مرا به اعماق معما کشاند».
تولد سولانا: نماد مهندسی سرعت و مقیاس‌پذیری
در سال ۲۰۱۷، یاکوونکو وایت پیپری منتشر کرد و در آن به معرفی مکانیزم اجماع نوآورانه‌ای با عنوان اثبات تاریخچه (Proof of History) پرداخت. او توضیح داد که چگونه PoH می‌تواند مشکل «همگام‌سازیِ زمانی» را که مانع اصلی در طراحی بلاکچین است حل کند، بدون اینکه تمرکززدایی از دست برود.
این روش نوآورانه، شامل یک سیستم زمان‌نگاری (Timestamping) وقایع بود که درست مانند یک ساعت داخلی قابل‌اعتماد، قبل از اجماع به همه نودها اعلام می‌کرد که فلان تراکنش دقیقاً چه زمانی رخ داده است. درنتیجه، نودها می‌توانستند همزمان و بدون تأخیر زمانی تراکنش‌ها را اعتبارسنجی کنند.
به‌این‌ترتیب، یاکوونکو با گردآوری تیمی از متخصصان ازجمله گرگ فیتزجرالد (Greg Fitzgerald)، همکارش در کوالکام و سپس راج گوکال (Raj Gokal)، سولانا لبز (Solana Labs) را تأسیس کرد. مأموریت این بود که از ابتدا یک بلاکچین بسازند که سرعت، امنیت و دسترسی جهانی را در اولویت قرار دهد. آنها می‌خواستند این پروتکل غیرمتمرکز، قادر به پشتیبانی از صدها هزار تراکنش در ثانیه (TPS) بااشد و معیار جدیدی را برای زیرساخت بلاکچین تعیین کند.
محبوبیت سریع سولانا؛ نتیجه مدیریت قدرتمند یاکوونکو
در سال ۲۰۱۸، سولانا در یک دور سرمایه‌گذاری سری A توانست ۲۰ میلیون دلار سرمایه جذب کند. راه‌اندازی سریع شبکه آزمایشی و شبکه اصلی بتای آن در سال ۲۰۲۰ و دریافت حمایت از جانب سرمایه‌گذاران بزرگ در مدت کوتاهی، باعث شد سولانا به یکی از پویاترین سیستم‌های بلاکچینی تبدیل شود. توسعه‌دهندگان برنامه‌های مختلف به این دلیل که امکان پردازش تراکنش‌های بسیار زیادی را در هر ثانیه فراهم می‌کرد، به‌سمت آن جذب شدند و این ویژگی آنها را ترغیب کرد پلتفرم‌های دیفای (DeFi)، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApp)، توکن‌های غیرمثلی (NFT)، بازی‌های بلاکچینی و ساختارهای زیربنایی خود را روی آن بسازند.
به‌این‌ترتیب، یک پلتفرم بلاکچینی با سرعت، مقیاس‌پذیری و کارآمدی اقتصادی فوق‌العاده به جهان معرفی شد که از رویکرد راه‌حل‌های لایه ۲ استفاده نمی‌کرد.
چشم‌انداز یاکوونکو درباره سولانا
یاکوونکو چشم‌انداز خود درباره سولانا را بر سه ستون اصلی بنا نهاده بود: مقیاس‌پذیری، دسترسی غیرمتمرکز و حداقل کارمزد تراکنش. معماری منحصربه‌فرد سولانا و مکانیزم اجماع نوآورانه‌اش که با اثبات سهام (PoS) ادغام شد، رویای پردازش تراکنش‌ها با سرعت برق‌آسا را تحقق بخشید.
بااین‌حال، اختلالات گاه‌به‌گاه شبکه و نگرانی‌ها درباره تمرکزگرایی سولانا، باعث شد این پروژه با انتقادهایی روبه‌رو شود. یاکوونکو دست از تلاش نکشید و خود را متعهد دانست که بر بهبود مداوم شبکه تمرکز کند و توسعه آزاد و جامعه‌محور را در میان کاربران این ارز دیجیتال ترویج دهد. در ادامه، بنیاد سولانا و سولانا لبز با همکاری شبکه جهانی کاربران و توسعه‌دهندگان علاقه‌مند، توانستند ظرفیت و قابلیت‌های شبکه لایه ۱ تک‌زنجیره‌ای سولانا را گسترش دهند.
نوآوری و فلسفه فنی یاکوونکو در بلاکچین
رویکرد یاکوونکو به نوآوری در بلاکچین، در درک فنی عمیق و فلسفه منحصربه‌فرد او در طراحی نرم‌افزار ریشه دارد. او به‌صراحت بر لزوم ایجاد مقیاس‌پذیری بدون فداکردن تمرکززدایی تأکید می‌کند. در واقع، تمام جوانب مهندسی سولانا حول محور همین چالش ایجاد شده‌اند.
یکی از اصول اساسی تفکر یاکوونکو، کد عاملی (Agentic Code) است، یعنی نوشتن سیستم‌هایی که تا حد امکان خودکفا و مستقل باشند و وابستگی به عوامل خارجی (مثل اوراکل‌ها، سرورهای مرکزی و واسطه‌ها) را به حداقل برسانند. این‌ها درس‌هایی است که یاکوونکو در دوران حضورش در کوالکام آموخته است.
تمرکز او همیشه بر راه‌حل‌های عملی است که موانع را برطرف کنند. درست مانند چیزی که در اثبات تاریخچه دیدیم؛ مکانیزم اجماعی که به همگام‌سازی زمانی در نودهای غیرمتمرکز کمک می‌کند و توان عملیاتی را بالا می‌برد.
یکی دیگر از ویژگی‌های معروف یاکوونکو، کنجکاوی بی‌وقفه و دقت فنی اوست. او پیرو مسیرهای ازقبل‌ایجادشده نیست؛ بلکه دوست دارد همه‌چیز را زیر سؤال ببرد. از مکانیزم‌های اجماع گرفته تا کارآیی نرم‌افزار و استفاده از سخت‌افزارها، همیشه به‌دنبال آن است که بهترین و جدیدترین راه‌حل‌ها را پیدا کند.
دیدگاه یاکوونکو درباره وب ۳ و آینده اینترنت
یاکوونکو بر این باور است که شبکه‌های غیرمتمرکز باید با همان سرعت و راحتی برنامه‌های وب سنتی در دسترس کاربران باشند. از نظر او، مقیاس‌پذیری واقعی بلاکچین به سرعت عملیات، اتصال مدولار و دسترسی جهانی توسعه‌دهندگان و کاربران به منابع سخت‌افزاری ارزان وابسته است.
یاکوونکو به سولانا به‌دیدهٔ یک سیستم عملگرای کاربردی می‌نگرد که با آن می‌توان تمام پیشرفت‌های ممکن دنیای غیرمتمرکز را تحقق بخشید. او این پلتفرم را ابزاری برای استقرار حق مالکیت NFTها، توسعه دپین‌ها (DePIN) و اجرای اپلیکیشن‌های پرداخت آنی می‌داند؛ درنتیجه، آینده اینترنت به سولانا نیاز خواهد داشت.
زندگی یاکوونکو بیرون از دنیای بلاکچین
یاکوونکو زندگی بسیار بی‌حاشیه‌ای دارد. نه به‌دنبال رسانه‌هاست و نه جنجال می‌آفریند. حضور عمومی جذابش او را از بنیانگذاران بلاکچین‌های دیگر متمایز کرده است. در اکس (توییتر سابق) فعالیت دارد، در پادکست‌ها و کنفرانس‌ها به‌صورت فعالانه شرکت می‌کند و بینش‌های خود را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.
ثروت خالص او
تا سال ۲۰۲۵، دارایی خالص آناتولی یاکوونکو بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار برآورد شده است که عمدتاً از سهام اولیه او در سولانا لبز و توکن‌هایی که در اختیار دارد تشکیل می‌شود.
پروژه‌ها و علایق شخصی‌اش
درست است که نام یاکوونکو با سولانا گره خورده است، اما پروژه‌های برجسته دیگری هم در فضای خارج از کریپتو وجود دارند که به‌وضوح می‌توان تأثیر یاکوونکو را در آنها دید. پیش از سولانا، او روی طرح‌های متن باز و نمونه‌های اولیه استارتاپی متمرکز بر فناوری‌های فشرده‌سازی و ابزارهای شبکه کار می‌کرد. در پروژه مزوسفر، در سیستم‌های خودکارسازی ابری مشارکت داشت و از همان‌جا تفکر سیستمی عمیق خود را شکل داد.
آناتولی عاشق سرهم‌بندی قطعات الکترونیکی، رقابت‌های شطرنج و ویدیوگیم‌های کلاسیک است! علایقی که نشان می‌دهند چه اشتیاق وافری به حل مسائل پیچیده دارد. او همچنین به فعالیت‌های آموزشی علاقه‌مند است، مهندسان جوان را راهنمایی می‌کند و در طرح‌های نوآورانه دانش آزاد فعال است.
میراث یاکوونکو و نگاه او به آینده
آناتولی یاکوونکو در میانه ۴۰ سالگی‌اش، همچنان به‌عنوان رهبر توسعه سولانا فعالیت می‌کند و تمام تمرکز خود را بر پایه‌های فنی سولانا، کاهش قطعی شبکه و گسترش اکوسیستم توسعه‌دهندگان قرار داده است. او بر این باور است که هرچه فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، اقتصادهای ماشینی و سیستم‌های مالی جهانی غیرمتمرکزتر می‌شوند، سولانا جایگاه مهم‌تری به‌عنوان سیستم‌عامل برای اقتصاد نوین اینترنتی پیدا می‌کند.
میراث او در یکی از سریع‌ترین و کارآمدترین بلاکچین‌ها نهفته است؛ پلتفرمی که الهام‌بخش نسلی از توسعه‌دهندگان برای حل مشکلات پیچیده بدون به‌خطرانداختن هیچ‌یک از سه‌گانه امنیت، مقیاس‌پذیری و تمرکززدایی شده است. یاکوونکو با سولانا در قلب نوآوری وب ۳ قرار دارد و به توانمندسازی توسعه‌دهندگان، افراد خلاق و جامعه کریپتو برای طراحی آیندهٔ شبکه‌های غیرمتمرکز ادامه می‌دهد.
یاکوونکو نسبت به آینده سولانا و مرحله بعدی پذیرش بلاکچین خوش‌بین است. او در اظهارات عمومی خود، اغلب به این موضوع اشاره می‌کند که تجربه بلاکچین باید حالت «نامرئی» داشته باشد. یعنی آن‌قدر استفاده از آن راحت و روان باشد که کاربر اصلاً متوجه نشود دارد از بلاکچین استفاده می‌کند. همان‌طور که امروزه همه ما به‌راحتی از اینترنت استفاده می‌کنیم بدون اینکه بدانیم چه اتفاقاتی در پشت صحنه می‌افتد. او رشد عظیمی را در پرداخت‌های مبتنی بر بلاکچین، مالکیت دیجیتال و بازی‌ها پیش‌بینی می‌کند؛ حوزه‌هایی که سولانا برای خدمت‌رسانی به آنها طراحی شده است.
چند نقل‌قول مهم از آناتولی یاکوونکو
«غیرمتمرکزسازی فقط یک ویژگی نیست، بلکه یک ضرورت برای شبکه‌های جهانی است».
«هدف ما ایجاد زیرساخت برای یک میلیارد کاربر است که در آینده اضافه می‌شوند».
«اگر سرعت بلاکچین در همه جا برای توسعه‌دهندگان قابل‌دسترس و باز نباشد، ارزشی ندارد».
«هیچ بده‌بستانی درباره امنیت و سرعت نداریم؛ این‌ها جزو الزامات هستند».
سخن پایانی
در این مقاله با آناتولی یاکوونکو، بنیانگذار سولانا و یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های صنعت کریپتو، آشنا شدیم. از دانش فنی عمیق او درباره بلاکچین و از جاه‌طلبی‌هایش درباره تبدیل سولانا به بستری برای ساخت اپلیکیشن‌های کاربردی در مقیاس جهانی، از هویت دیجیتال گرفته تا امور مالی قابل‌برنامه‌ریزی، گفتیم. دیدیم که یاکوونکو چگونه به بهبود بی‌وقفه در این صنعت باور دارد و از مدل‌های اجماع جدید و معماری‌های تطبیقی به‌عنوان کلید پذیرش عمومی بلاکچین حمایت می‌کند.
یاکوونکو در همه مصاحبه‌های خود بر سه موضوع مهم تأکید می‌کند: دسترسی، رشد مبتنی بر جامعه و این باور که ارزش واقعی بلاکچین در توانمندسازی کاربران و نه فقط سرمایه‌گذاران نهفته است. حضور او در مصاحبه‌هایی مثل تک‌کرانچ (TechCrunch) و پادکست‌های The Defiant و Bankless در یوتیوب نشان می‌دهد که او به‌عنوان یک بنیانگذار، بیشتر بر تأثیر بلندمدت تمرکز دارد.
سؤالات متداول
بیشترین شهرت یاکوونکو به‌خاطر تأسیس سولانا است. او مخترع اثبات تاریخچه (PoH) است که نوآوری مهمی در مقیاس‌پذیری بلاکچین به شمار می‌رود.
یاکوونکو در ۱۹۸۱ در اوکراین به دنیا آمد و در اوایل دهه ۱۹۹۰ به آمریکا مهاجرت کرد.
ثروت یاکوونکو بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.
یاکوونکو به‌دنبال یک اینترنت سریع، باز و غیرمتمرکز است که در آن هرکسی بتواند به‌آسانی و بدون نیاز به دانش فنی از بلاکچین، تراکنش انجام دهد یا اپلیکیشن طراحی کند.
یاکوونکو به‌خاطر دانش فنی عمیق، فلسفه کدنویسی عامل‌محور، تعهد بی‌وقفه‌اش به مقیاس‌پذیری و عملکرد کاربرپسند بلاکچین شناخته می‌شود. او به‌شکل مداوم درحال به‌روزرسانی و تکرار و تکامل ایده‌ها و نوآوری‌هایش است.
