تقریباً هیچچیز در دنیا از سیاست و اقتصاد جدا نیست؛ قیمت بیت کوین و رمز ارزها هم از این قاعده مستثنا نیستند. قیمتها در بازار کریپتو فقط با عرضه و تقاضا بالا و پایین نمیشوند، بلکه تصمیمهای سیاسی و شرایط اقتصادی جهانی مثل یک نخ نامرئی پشت صحنه حضور دارند و مسیر بازار را جهت میدهند. در این بین، اقتصاد بعضی کشورها نقش پررنگتری در نوسانات بازار کریپتو دارند و یک تصمیم یا جنجال خبری از آنها میتواند موجی در قیمت بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال راه بیندازد. به همین دلیل، سرمایهگذاران حرفهای کریپتو با دقت اخبار سیاسی و اقتصادی این کشورها را دنبال میکنند. ما هم در این مقاله میخواهیم فهرستی از مهمترین کشورهای اثرگذار روی فضای کریپتو را معرفی کنیم تا از این به بعد، اخبار سیاسی و اقتصادی مرتبط با بیت کوین و رمز ارزها را آگاهانهتر و هدفمندتر دنبال کنید.
ایالات متحده آمریکا
دادههای تاریخی نشان میدهند که اقتصاد آمریکا بیشترین تأثیر را روی بازار کریپتو دارد. دلار آمریکا ارز واسطهای بینالمللی است و وضعیت این ارز در کنار فعالیتهای اقتصادی و بازارهای مالی آمریکا میتواند نقش مهمی در تعیین جهت بازار رمز ارزها ایفا کند. مطالعات اقتصادی نشان میدهند که بین شاخص قدرت دلار ایالات متحده (DXY) و قیمت بیت کوین یک رابطه منفی و معنادار وجود دارد؛ یعنی هر زمان دلار قویتر میشود، فشار نزولی روی قیمت بیت کوین هم بیشتر میشود.
علاوه بر این، قیمت ارزهای دیجیتال با عملکرد بازار سهام ایالات متحده، بهویژه شاخص شرکتهای تکنولوژی در بورس نزدک رابطه تنگاتنگی دارد. آمارها نشان میدهند که وقتی فضای بازار سهام ایالات متحده صعودی است و قیمت سهام شرکتهای آمریکایی رو به افزایش است، این خوشبینی به بازار کریپتو هم سرایت میکند و میتواند باعث رشد قیمت بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال شود.
عامل مهم دیگری که بهشدت روی نوسانات کریپتو اثرگذار است، تصمیمگیری فدرال رزرو در مورد نرخ بهره و تورم است. وقتی فدرال رزرو برای مهار تورم، نرخ بهره را افزایش میدهد و بهاصطلاح سیاست انقباضی پیش میگیرد، معمولاً فضای بازار «ریسک گریز» میشود؛ در این شرایط، سرمایهگذاران از داراییهای پرنوسانی مثل بیت کوین و سایر رمز ارزها فاصله میگیرند و به سمت گزینههای کمریسکتری مثل اوراق قرضه دولتی میروند. در مقابل، کاهش نرخ بهره و سیاستهای انبساطی (یا همان چاپ پول) نقدینگی بازار را بالا میبرد و هزینه وامگیری را کم میکند؛ این شرایط باعث شدت گرفتن رالی در بازار کریپتو میشود؛ زیرا سرمایهگذارها پول بیشتری در دست دارند و بهدنبال بازده بالاتر هستند.
نکته بعدی اهمیت ورود سرمایهگذارهای نهادی به بازار بیت کوین و رمز ارزهاست؛ دفاتر تعداد زیادی از بزرگترین و ثروتمندترین شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر، استارتاپهای بلاک چینی و غولهای تکنولوژی در ایالات متحده آمریکا، بهویژه در مراکز مالی و فناوری مانند نیویورک و سیلیکون ولی مستقر هستند. این مسئله وزنه سنگین دیگری به نقش آمریکا در شکلدهی جریان سرمایه، روایتهای غالب بازار و جهتگیری کلی بازار کریپتو میدهد.
بهعنوان مثال، اقداماتی مثل تأیید و تصویب صندوقهای قابل معامله (ETF) اسپات بیت کوین و اتریوم در سال ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ راه را برای ورود وال استریت و سرمایهگذاران بزرگ نهادی آمریکا به بازار کریپتو هموار کرد و حجم عظیمی سرمایه به فضای کریپتو سرازیر شد. در مقابل، تصمیمگیریهای منفی نهادهایی مثل کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) و کمیسیون معاملات آتی کالا ایالات متحده (CFTC) از جمله سختگیریهای نظارتی، شکایتهای حقوقی از پروژهها یا ابهام در قوانین میتواند بهسرعت فضای بازار را متشنج کند، اعتماد سرمایهگذاران را کاهش دهد و باعث خروج سرمایه کلان از بازار کریپتو شود.
به همین دلیل، سرمایهگذارها با دقت اخبار اقتصادی مهم آمریکا، مثل جلسات فدرال رزرو و دادههای تورمی مثل شاخص قیمت مصرفکننده (CPI) در ایالات متحده را بهدقت زیر نظر دارند؛ زیرا این متغیرها نه فقط جهت سیاستهای پولی ایالات متحده را مشخص میکنند، بلکه بهطور مستقیم روی قیمت دلار، میزان نقدینگی جهانی و سطح ریسکپذیری بازارها هم اثر دارند.
برخی از مهمترین شاخصهای اقتصادی کلیدی در آمریکا که سرمایهگذارهای کریپتو بهطور مرتب آنها را دنبال میکنند، شامل این موارد میشوند:
- نرخ بهره فدرال رزرو (Federal Reserve Interest Rate): افزایش یا کاهش نرخ بهره نشاندهنده تغییر فضا بین بازار «ریسکپذیر» و «ریسکگریز» است.
- شاخص قیمت مصرفکننده (CPI): این شاخص میزان تورم آمریکا را نشان میدهد و نقش مهمی در تصمیمات فدرال رزرو درباره نرخ بهره دارد. افزایش CPI معمولاً منجر به افزایش نرخ بهره و کاهش تقاضا برای بیتکوین میشود، در حالی که کاهش CPI احتمال کاهش نرخ بهره و سیاستهای انبساطی را بالا میبرد و تقاضا برای بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال را افزایش میدهد.
- شاخص دلار آمریکا (DXY): این شاخص اغلب رابطهای معکوس با قیمت بیت کوین دارد؛ یعنی قوی شدن دلار باعث فشار نزولی روی بیت کوین میشود.
- عملکرد شاخص نزدک (NASDAQ): شاخص نزدک نشاندهنده وضعیت سهام شرکتهای فناوری آمریکاست و معمولاً با نوسانات قیمت بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال همبستگی دارد؛ وقتی شاخص نزدک صعودی است، خوشبینی به بازار کریپتو نیز افزایش مییابد و احتمال رشد قیمتها بیشتر میشود. در مقابل، نزول شاخص نزدک میتواند فشار فروش و کاهش تقاضا در بازار کریپتو را تشدید کند.
بهطور کلی، سیاستها و قوانین ایالات متحده قدرتمندترین قطبنمایی است که جهت حرکت بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را مشخص میکند.
چین
چین یکی از بزرگترین و در عین حال جنجالیترین بازارهای ارزهای دیجیتال جهان را دارد. تاریخ نشان میدهد کاربران، ماینرها و فعالان بازار چین بارها تلاش کردهاند بازار کریپتو را در دست بگیرند، اما سیاستهای سرکوبگرانه و سختگیرانه دولت چین بر سر راه آنها سنگ انداخته است.
تأثیر چین در حدی است که در سال ۲۰۱۷ تخمین زده میشد یوان چین حدود ۸۰ درصد از کل تراکنشهای بیت کوین را به خود اختصاص داده باشد؛ اما دولت چین برای حفظ حاکمیت ملی و ثبات مالی، بهتدریج فعالیتهای کریپتو را در این کشور محدود و سپس متوقف کرد. همچنین در سپتامبر ۲۰۲۱، چین ممنوعیتی گسترده روی صرافیها و خرید وفروش رمز ارزها اِعمال کرد و این داراییها را ابزاری برای پولشویی و تهدیدی برای جایگاه پول ملی خود دانست.
با این همه، دولت چین در موضع عقبنشینی نیست! پروژه یوان دیجیتال (e-CNY) که اولین و پیشرفتهترین ارز دیجیتال یک بانک مرکزی بزرگ در جهان است، سرمایهگذاری سنگینی روی فناوری بلاک چین انجام داده است؛ این پروژه به دولت چین اجازه میدهد کنترل کامل اکوسیستم مالی دیجیتال را در دست داشته باشد.
در کنار این موارد، از نظر تاریخی چین با وجود ممنوعیتهای گسترده، قطب اصلی استخراج بیت کوین در جهان بوده است. این کشور محل اولیه شروع به کار شرکتهای بزرگی مثل بیتمین (Bitmain) بود که بخش بزرگی از تجهیزات تخصصی ماینینگ دنیا را تولید میکردند. در اوج این روند در سال ۲۰۲۰، حدود ۶۷ درصد از کل هش ریت بیت کوین در اختیار چین بود. با این حال، دولت چین بیکار ننشست و با سرکوب گسترده ماینینگ در سال ۲۰۲۱ باعث تعطیلی یا مهاجرت بسیاری از ماینرها شد.
بهطور کلی، چین سهم بزرگی از اقتصاد جهان را در اختیار دارد و هر تغییر مقررات به ضرر کریپتو در این کشور معمولاً باعث شدت گرفتن موج فروش سریع در بازارهای آسیایی میشود و این اثر بهصورت زنجیرهای به آمریکا و اروپا هم منتقل میشود. بهعنوان مثال، در سال ۲۰۲۱ ممنوعیت استخراج در چین باعث واکنش شدید سرمایهگذارها به از دست رفتن ناگهانی بخش بزرگی از زیرساخت شبکه بیت کوین شد؛ نتیجه این وضعیت چیزی جز سقوط شدید قیمت بیت کوین نبود.
از نظر تاریخی، بازار کریپتو نسبت به اکثر تصمیمهای کلان اقتصادی و سیاسی چین در خصوص رمز ارزها حساسیت نشان میدهد. در حال حاضر هم با وجود ادامه ممنوعیت رسمی رمز ارزها در چین، فعالان بازار همچنان اخبار اقتصادی و سیاسی این کشور را با دقت دنبال میکنند. برخی از مهمترین عوامل مرتبط با کشور چین برای سرمایهگذارهای کریپتو شامل این موارد میشوند:
- وضع قوانین جدید و سرکوبهای قانونگذاری دولت چین: از نظر تاریخی، وضع هر ممنوعیت جدیدی در صنعت رمز ارز چین، زمینهساز نوسانات قیمتی شدید بیت کوین و سایر رمز ارزها شده است.
- پیشرفت یوان دیجیتال: این پروژه نشاندهنده تلاش دولت چین برای ایجاد یک ارز دیجیتال ملی کنترلشده و مبتنی بر حاکمیت دولتی است.
- اخبار مربوط به ماینرهای چینی: چین تولیدکننده بخش بزرگی از سختافزارها و دستگاههای ایسیک ماینینگ در جهان به شمار میرود. همچنین، با وجود محدودیتهای رسمی دولت چین، استخراج رمز ارزها همچنان بهصورت غیررسمی و محدود در بعضی مناطق چین جریان دارد. علاوه بر این، شایعات و گمانهزنیها درباره بازگشایی مراکز استخراج یا تغییر سیاستها هم بهسرعت بر عرضه و قیمت بیتکوین اثر میگذارند و باعث نوسانات شدید در بازار میشوند.
اتحادیه اروپا
بازیگر بزرگ بعدی در اکوسیستم کریپتو، اتحادیه اروپاست. ثبات سیاسی و اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه اروپا (EU) شاخصهای مهمی برای جذب اعتماد سرمایهگذارها به شمار میروند. بهعنوان مثال، نظارت شفاف نهادهای مالی مثل سازمان فدرال نظارت بر خدمات مالی آلمان (BaFin) باعث شده است یک سوم شهروندان آلمان، ارزهای دیجیتال را بخشی کلیدی از آینده مالی بدانند.
از طرف دیگر، تصمیمگیریهای بانک مرکزی اروپا (ECB) در تعیین نرخ بهره و سیاستهای پولی میتواند جریان سرمایه و تقاضا برای داراییهای پرریسک مانند بیتکوین و سایر رمز ارزها را کم یا زیاد کند. علاوه بر این، تصویب قوانین شفاف و چارچوبهای قانونی برای سرمایهگذاری روی ارزهای دیجیتال در سطح اتحادیه اروپا نقش مهمی در جذب سرمایهگذاران نهادی و افزایش اعتماد عمومی به بازار کریپتو دارد. این ترکیب از نظارت دقیق، ثبات اقتصادی و شفافیت قانونی باعث شده اتحادیه اروپا یکی از مهرههای کلیدی در اکوسیستم جهانی ارزهای دیجیتال باشد.
نمیتوانیم از نقش اتحادیه اروپا در تنظیم بازار کریپتو صحبت کنیم و حرفی از قانون میکا (MiCA) یا همان قانون بازارهای داراییهای کریپتو (Markets in Crypto Assets) به میان نیاوریم. قانون میکا که از اواخر سال ۲۰۲۴ بهطور کامل اجرایی شد، چارچوبی تاریخی است که قوانین همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا را در خصوص داراییهای دیجیتال هماهنگ و یکپارچه میکند.
میکا داراییهای دیجیتال را به سه دسته مشخص تقسیم میکند: توکنهای مرجع دارایی (ART)، توکنهای پول الکترونیکی (EMT) و سایر داراییهای کریپتویی مانند توکنهای کاربردی. این قانون از عرضهکنندههای پروژههای رمز ارز میخواهد وایتپیپرهای دقیق و شفاف ارائه دهند. همچنین، ارائهدهندگان خدمات کریپتو باید فقط تحت مجوز اتحادیه اروپا فعالیت کنند تا سواستفادهها در بازار کمتر شوند. البته، برخی محدودیتها مثل سقف تراکنشهای روزانه استیبل کوینها هم برای حفظ ثبات پولی در این قانون گنجانده شدهاند.
شفافیت قانونی MiCA نوآوری و رقابت منصفانه را تشویق میکند و همزمان جلوی زیادهروی سفتهبازی در بازار بزرگ اروپا را میگیرد. استانداردهای قانون میکا باعث افزایش مشروعیت بازار کریپتو، جذب سرمایهگذارهای نهادی و پایداری بازار وضع شدهاند. رویکرد جامع این قانون بهتدریج بهعنوان الگویی برای بقیه کشورها از جمله ایالات متحده مورد توجه قرار گرفته است. تصویب قوانین مشابه میتواند با کاهش ریسکهای قانونی و جلوگیری از سواستفادههای بازیگران مخرب، باعث شود موسسات مالی بزرگ هم به اضافه کردن داراییهای دیجیتال به سبد سرمایهگذاری خود تمایل بیشتری پیدا کنند.
کشورهای دچار ابَرتورم
شهروندان کشورهایی که ثبات اقتصادی دارند، سرمایه اضافه خود را برای کسب سود بیشتر وارد بازارهای پرریسکی مثل کریپتو میکنند تا از سفتهبازی این داراییها سود کسب کنند. با این حال، مردم در کشورهایی که اقتصاد بیثباتی دارند، داراییهای دیجیتال را بیشتر بهعنوان یک ذخیره ارزش قابل اعتماد نسبت به ارز ملی خود و پناهگاهی برای حفظ ارزش داراییهایشان در نظر میگیرند تا کسب سود سفتهبازی.
بهعنوان مثال، شهروندان کشورهایی مثل ترکیه، آرژانتین و ونزوئلا برای مقابله با کاهش سریع قدرت خرید خود، به خرید بیت کوین و استیبل کوینها روی آوردهاند. بین ژوئیه ۲۰۲۴ تا ژوئن ۲۰۲۵، حجم معاملات رمز ارز در ترکیه به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار رسید، در حالی که نرخ تورم این کشور حدود ۳۲ درصد بود. همچنین در سال گذشته، کاربران ونزوئلایی که با تورمی بیش از ۱۷۰ درصد دستبهگریبان هستند، بیش از ۴۴.۶ میلیارد دلار معاملات کریپتو انجام دادند. در همین زمان، آرژانتینیها هم زیر فشار تورم کشور خود، تقریباً ۹۳.۹ میلیارد دلار کریپتو جابهجا کردند.
بد نیست یادآوری کنیم بیتکوین با سقف عرضه ثابت ۲۱ میلیون واحد، بهعنوان یک دارایی ضد تورمی شناخته میشود و ارزش آن در بلندمدت معمولاً روند صعودی دارد. در مقابل، ارزش ارزهای فیات، بهویژه در کشورهایی که با ابَرتورم مواجهاند، همواره کاهش مییابد و قدرت خرید مردم را به مرور تحلیل میبرد. به همین دلیل، بسیاری از شهروندان این کشورها برای حفظ ارزش داراییهای خود، ترجیح میدهند بخشی از پساندازشان را به داراییهای دیجیتال تبدیل کنند، حتی اگر ریسک نوسانات کوتاهمدت بازار کریپتو وجود داشته باشد.
در شرایط ابَرتورم، رمز ارزها بیش از آنکه ابزاری برای سرمایهگذاری پرریسک باشند، به یک پناهگاه مالی امن و ذخیره ارزش جایگزین تبدیل میشوند و نقش مهمی در محافظت از ثروت افراد در برابر کاهش ارزش پول ملی ایفا میکنند. بنابراین، وقتی کشوری وارد دورههای بحرانی اقتصادی میشود، طبیعی است که شاهد هجوم سرمایهها به بازار کریپتو باشیم.
کشورهای نوآور و کریپتو فرندلی
سیاستهای حمایتی و چارچوبهای قانونی شفاف برای تبدیل داراییهای دیجیتال به یک کلاس دارایی اصلی ضروری هستند. السالوادور پیشتاز این مسیر بود و در سال ۲۰۲۱ اولین کشوری شد که بیت کوین را بهعنوان پول قانونی پذیرفت. این حرکت تاریخی با انگیزههای اقتصادی مثل افزایش شمول مالی برای اقشار ضعیفتر جامعه و در جهت تسهیل استفاده از داراییهای دیجیتال برای خرید کالا و تسویه بدهیها انجام شد. السالوادور مشوقهای گستردهای هم ارائه کرد که شامل درآمد بدون مالیات از معاملات بیت کوین و برنامههای ویژه برای جذب کارآفرینان کریپتو از سرتاسر جهان بود.
دولتهای دیگری مثل امارات متحده عربی، سنگاپور و سوئیس هم با ایجاد محیطهایی نوآور و مطلوب، چارچوبهای قانونی شفاف و زیرساختهای تخصصی برای استارتاپهای حوزه رمز ارز، روند پذیرش ارزهای دیجیتال را سریعتر کردهاند. ایجاد دره کریپتو (کریپتو ولی) در زوگ سوئیس با امنیت حقوقی لازم برای استارتاپهای رمز ارز، راهاندازی سازمان ناظر داراییهای مجازی (Virtual Asset Regulatory Authority) یا وارا (VARA) در امارات با چارچوبهای مشخص برای داراییهای دیجیتال و تصویب قانون خدمات پرداخت (Payment Services Act) در سنگاپور با حمایت قانونی از پذیرندگان رمز ارز باعث رشد شرکتهای بزرگ بلاک چینی و ایجاد هزاران شغل مرتبط با این صنعت شدهاند.
در این بین، کشورهایی مثل آلمان و پرتغال هم با پیش گرفتن سیاستهای حمایتی مثل کاهش مالیات بر درآمد سرمایهگذاران بلندمدت بیت کوین و رمز ارزها توانستهاند به رشد سرمایهگذاری در این حوزه کمک کنند. هنگکنگ، کانادا، برخی ایالتهای آمریکا مثل وایومینگ و تگزاس، جزایر کیمن، برمودا، استرالیا و پاناما هم با کاهش مالیات روی سود کریپتو و قوانین شفاف برخی دیگر از مناطق جغرافیایی مطلوب برای رشد شرکتهای بینالمللی کریپتو و تشویق سرمایهگذارهای بلندمدت این حوزه محسوب میشوند.
کریپتو زیر ذرهبین اقتصاد جهانی
بیت کوین و بقیه رمز ارزها رابطهای پیچیده و چندلایه با اقتصاد جهانی دارند و تحت تأثیر سیاستها و تحولات اقتصادی کشورهای مهم جهان، فراز و فرود خود را طی میکنند. بیت کوین، استیبل کوینها و سایر رمز ارزها هم بهعنوان ذخیره ارزش و هم بهعنوان ابزار تنوعبخشی پورتفو عمل میکنند و به همین دلیل، بهشدت وابسته به شرایط اقتصادی و سیاستهای پولی جهانی هستند. اقتصاد ایالات متحده با سلطه دلار و تصمیمگیریهای کلیدی فدرال رزرو، چین با قوانین جنجالی و سلطه تاریخی ماینرهای چینی، اتحادیه اروپا با ایجاد قوانین شفاف مثل قانون میکا، کشورهای بیثبات با هجوم سرمایه شهروندان به بازار کریپتو و کشورهای دوستدار کریپتو مثل سوئیس و امارات متحده عربی با ایجاد فضایی مطلوب برای استارتاپهای بلاک چینی، هر یک اثر خود را روی بازار میگذارند و باعث نوسانات قیمت رمز ارزها میشوند. به همین دلیل، پیگیری و تحلیل دقیق تحولات اقتصادی و سیاستگذاری کشورهای مهم برای تصمیمگیری هوشمندانه در بازار کریپتو یکی از کلیدیترین ابزارهای موفقیت سرمایهگذاران و معاملهگران است و بدون این آگاهی، سرمایهگذاری در این بازار پرنوسان میتواند پرریسک و ناپایدار باشد.
سوالات متداول
ایالات متحده با سلطه دلار، فدرال رزرو و بازار سهام فناوری، چین با قوانین سختگیرانه و پروژه یوان دیجیتال و اتحادیه اروپا با ثبات اقتصادی و قوانین شفاف مثل میکا پررنگترین نقش را روی بیت کوین، جریان سرمایه در بازار کریپتو و اعتماد سرمایهگذاران رمز ارز بازی میکنند.
افزایش نرخ بهره و تقویت دلار معمولاً فشار نزولی روی بیتکوین ایجاد میکند؛ زیرا سرمایهگذاران در این شرایط پول کمتری در اختیار دارند و به همین دلیل، سراغ داراییهای کمریسکتر میروند. در مقابل، کاهش نرخ بهره و ضعف نسبی دلار، نقدینگی را بالا میبرد و تقاضا برای بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال را افزایش میدهد.
چین با قوانین سختگیرانه، پروژه یوان دیجیتال و کنترل روی استخراج بیتکوین و اتحادیه اروپا با ثبات اقتصادی نسبی و قوانین شفاف مثل قانون میکا میتوانند روی نوسانات صعودی و نزولی قیمت بیت کوین و بقیه رمز ارزها موثر باشند.
