تصور کنید بلاکچینی وجود داشته باشد که بتواند خود را به‌صورت خودکار، بدون نیاز به فورک‌های بحث‌برانگیز و بدون ایجاد دودستگی در جامعه‌اش ارتقا دهد. پلتفرمی که نه تنها سریع و امن است، بلکه جامعه‌اش نیز فعالانه در تصمیم‌گیری‌های حیاتی آن مشارکت می‌کند. این رویایی است که تزوس (Tezos) از ابتدا در سر داشته و به‌دنبال تحقق آن بوده است. پروژه‌ای با تاریخی پر فراز و نشیب، اما با پایه‌های فنی مستحکم که از همان ابتدا برای چالش‌های مقیاس‌پذیری و حاکمیت در بلاکچین طراحی شد.
تزوس با رویکرد منحصربهفرد خود موفق شد در طول سالیان متمادی در میان پروژه‌های پیشرو باقی بماند و همچنان راه خود را برای ساخت آینده‌ای غیرمتمرکز هموار کند. به همین دلیل اکنون به یکی از پروژه‌های ارز دیجیتال محبوب تبدیل شده است. اگر می‌خواهید بدانید ارز دیجیتال تزوس چیست و چه ویژگی‌هایی دارد، در این مطلب از نوبیتکس با تزوس آشنا می‌شویم و سپس سازوکار این شبکه محبوب را زیر ذره‌بین می‌بریم.
تزوس چیست؟
تزوس (Tezos) یک بلاکچین لایه یک متن‌باز است که امکان اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز را فراهم می‌کند. برخلاف بلاکچین‌هایی مانند بیت کوین و اتریوم، تزوس از مدل اجماع اثبات سهام سیال (Liquid Proof‑of‑Stake) استفاده کرده و ویژگی منحصربهفرد خوداصلاح‌گری (Self-Amending) دارد که به آن اجازه می‌دهد بدون هاردفورک، خود را ارتقا دهد و فرایند مدیریت و توسعه را درون‌زنجیره‌ای انجام دهد.
این شبکه بلاکچینی را آرتور بریتمن (Arthur Breitman) و همسرش کتلین بریتمن (Kathleen Breitman) در سال ۲۰۱۴ معرفی کردند. آنها در سال ۲۰۱۷ یکی از بزرگترین عرضه اولیه‌های کوین (ICO) در دنیای ارزهای دیجیتال را انجام دادند و به شهرت رسیدند.
تزوس بر پایه سه لایه مجزا طراحی شده است: لایه شبکه، لایه اجماع و لایه پروتکل. این تفکیک معماری باعث می‌شود هر بخش به‌صورت مستقل توسعه‌پذیر باشد و امکان ارتقاهای هدفمند بدون ایجاد اختلال در سایر اجزا فراهم شود. این نگاه «ماژولار» به معماری بلاکچین، از سال‌ها پیش در تزوس پیاده‌سازی شده است؛ درحالی‌که امروزه پروژه‌هایی مانند اتریوم تازه به‌سمت چنین ساختاری حرکت کرده‌اند.
این شبکه همچنین ارز دیجیتال بومی به نام تزوس دارد که با نماد XTZ در بازار عرضه می‌شود و می‌توان از آن برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها، استیکینگ و مشارکت در فرایند حاکمیت آنچین استفاده کرد.
شبکه خوداصلاح‌گر تزوس دقیقاً چه مشکلی را حل می‌کند؟
بلاکچین‌های قدیمی نسل اول مثل بیت کوین و اتریوم با محدودیت‌های ساختاری مهمی روبه‌رو هستند. مشکلاتی مانند مقیاس‌پذیری پایین، امنیت شبکه یا حتی نحوه به‌روزرسانی پروتکل‌ها مواردی است که اغلب با ارتقاهای بزرگ قابل‌حل هستند. گاهی اوقات تنها راه‌حل این مشکلات هارد فورک شبکه است که باعث ایجاد دو زنجیره متفاوت می‌شود و جامعه کاربران و توسعه‌دهندگان را به دو دسته تقسیم می‌کند.
تاریخچه ارزهای دیجیتال نمونه‌های روشنی از این دو دستگی‌ها را در خود دارد. از تقسیم جامعه اتریوم به دو شاخه اتریوم کلاسیک و اتریوم فعلی تا جدایی بیت کوین کش در سال ۲۰۲۰، همه اینها نمونه‌هایی از نبود اجماع در تصمیمات فنی کلان یک بلاکچین‌اند.
تزوس با ارائه مفهوم نوآورانه‌ای به نام شبکه بلاکچینی خوداصلاح‌گر (Self-Amending Blockchain)، راهکار بنیادینی برای این چالش‌ها پیشنهاد می‌دهد. در این مدل، طراحی تزوس به‌گونه‌ای است که تغییرات مهم در پروتکل می‌توانند بدون نیاز به انشعاب یا هارد فورک، مستقیماً در درون زنجیره و از طریق رأی‌گیری کاربران اعمال شوند. این یعنی ارتقاهای فنی پیچیده‌تر می‌توانند به‌شکل خودکار، هماهنگ و بدون گسست اجتماعی اجرا شوند.
در شبکه‌های غیرمتمرکز، تصمیم‌گیری درباره مسیر آینده پروژه معمولاً موضوعی حساس و بحث‌برانگیز است. نبود اجماع، همان‌طور که در بیت کوین مشاهده شد، می‌تواند اختلافات عمیقی میان توسعه‌دهندگان و کاربران ایجاد کند. این اختلافات نه تنها روند توسعه را کند یا متوقف می‌کند، بلکه حتی روی قیمت دارایی نیز تأثیر منفی می‌گذارد. نتیجه این وضعیت، زایش شبکه‌های جدید با نام و مسیر متفاوت اما با هدف مشابه است؛ چیزی که باعث پراکندگی منابع، کاهش تمرکز نوآوری و گاهی سردرگمی کاربران می‌شود.
تزوس برای حل این بحران، از دو ویژگی کلیدی بهره می‌برد:
دفتر کل خوداصلاح‌گر (Self-Amending Ledger)
این قابلیت به پروتکل اجازه می‌دهد تغییرات مورد توافق جامعه را بدون نیاز به جداسازی یا ایجاد زنجیره جدید، به‌صورت آنچین پیاده‌سازی کند. این کار نه‌تنها مانع از بروز فورک‌های پرهزینه می‌شود، بلکه باعث کاهش هزینه‌های نوآوری و توسعه در آینده نیز خواهد شد؛ چرا که دیگر نیاز به اجرای مجدد پروتکل یا راه‌اندازی زیرساخت جدید وجود ندارد.
مدل حاکمیت درون‌زنجیره‌ای (On-Chain Governance)
در تزوس، تمام هولدرهای توکن XTZ این امکان را دارند که مستقیماً در فرایند تصمیم‌گیری درباره تغییرات پروتکل مشارکت کنند. این رأی‌گیری‌ها ساختار منسجمی دارند و به شبکه کمک می‌کنند بر پایه توافق جمعی پیش برود. جالب‌تر اینکه حتی خود سازوکار رأی‌گیری نیز در آینده قابل اصلاح است؛ یعنی تزوس نه‌تنها قوانین شبکه، بلکه نحوه تصمیم‌گیری درباره قوانین را هم می‌تواند ارتقا دهد.
نکته مهم دیگر آن است که فورک‌ها معمولاً می‌توانند انگیزه‌های اقتصادی کاربران و سهام‌داران را تغییر دهند و به تضعیف تعادل درونی شبکه منجر شوند. تیم توسعه تزوس بر این باور است که با کاهش وابستگی به هارد فورک‌ها، می‌توان اثرات مخرب چنین تغییراتی را نیز به حداقل رساند.
نگاهی به تاریخچه پر فراز و نشیب تزوس
تاریخچه تزوس فراز و نشیب‌های زیادی دارد. ایده این بلاکچین از ذهن آرتور بریتمن و همسرش کتلین در سال ۲۰۱۴ بیرون آمد. این دو وایت‌پیپری از این شبکه را منتشر کردند که در آن، برخلاف بیت کوین که با الگوریتم اجماع اثبات کار خود یکه‌تازی می‌کرد، بر اجماع «اثبات سهام» تاکید داشت؛ ایده پیشگامانه و حتی ناشناخته‌ای برای حاکمیت شبکه که در آن زمان بسیار جسورانه بود.
سه سال بعد و در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۷، تزوس عرضه اولیه کوین (ICO) خود را برگزار کرد و در عرض یک روز موفق به جذب ۲۳۲ میلیون دلار سرمایه شد! رقمی که ده‌برابر بیشتر از انتظارات بنیانگذار آن بود.
در شرایطی که همه فکر می‌کردند تزوس با سرعت تمام به‌سمت موفقیت در حرکت است، اوضاع به‌سرعت از کنترل آرتور و کتلین بریتمن خارج شد و این پروژه درگیر حواشی گسترده‌ای شد. در آن زمان تزوس نیز مثل بسیاری از پروژه‌های ارز دیجیتال دیگر، برای بهره‌مندی از قوانین بانکی منعطف‌تر، یک بنیاد در سوئیس راه‌اندازی کرده بود. بااین‌حال، بریتمن‌ها به یک نکته کلیدی بی‌توجه بودند: طبق قوانین سوئیس، هیئت مدیره یک بنیاد، کنترل کامل بر تمام دارایی‌های آن را در اختیار دارد. درست همین‌جا بود که یوهان گورز (Johann Gevers)، به‌عنوان یکی از اعضای هیئت مدیره و رئیس وقت بنیاد، دست بریتمن‌ها را از دارایی‌های تزوس از جمله نقدینگی حاصل از ICO این پروژه کوتاه کرد.
نبرد سخت بین بنیانگذاران و رئیس بنیاد تزوس
به‌دنبال این اتفاقات نبرد سختی بین بریتمن‌ها و گورز آغاز شد و پس از تلاش‌های مداوم، در سال ۲۰۱۸ سرانجام هیئت مدیره بنیاد تزوس، از جمله یوهان گورز، استعفا دادند. در ادامه بریتمن‌ها دوباره کنترل پروژه و دارایی‌ها را به دست گرفتند که باعث شد جامعه این ارز دیجیتال نفس راحتی بکشد. تزوس همچنین در تاریخ ۲۲ فوریه ۲۰۱۸ بیانیه‌ای منتشر کرد و نوشت:
بنیاد [تزوس] در حال آماده‌سازی خود برای کمک به راه‌اندازی به‌موقع شبکه تزوس است.
بااین‌حال، باز هم وقفه‌ای کوتاه رخ داد. سرانجام، نزدیک به یک سال پس از ICO جنجالی و اتفاقات آن، تزوس شبکه بتانت (Betanet) خود را راه‌اندازی کرد و سرمایه‌گذاران اولیه بالاخره توانستند توکن‌های خود را دریافت کنند.
بلاکچین تزوس چگونه کار می‌کند؟
طبق وایت‌پیپر تزوس، در هسته طراحی این بلاکچین سه جزء اصلی تعریف شده‌اند:
- پروتکل شبکه (Network Protocol): مسئول کشف بلاک‌ها و انتشار تراکنش‌ها در شبکه است.
- پروتکل تراکنش (Transaction Protocol): تعریف می‌کند که چه تراکنش‌هایی معتبر هستند.
- پروتکل اجماع (Consensus Protocol): توافق بر سر یک زنجیره واحد و منحصربهفرد را ایجاد می‌کند.
در قلب این معماری ماژولار، یک پوسته عمومی یا «شِل» (Shell) قرار دارد که بین این پروتکل‌ها واسطه‌گری می‌کند و نسبت به آنها بی‌طرف است. این ساختار باعث می‌شود هر یک از لایه‌ها بدون تأثیرگذاری بر سایر بخش‌ها قابل ارتقا و اصلاح باشند.
پوسته یا شل در حقیقت ترکیبی از لایه شبکه و لایه اجماع است و به‌عنوان چارچوب اجرایی بلاکچین تزوس عمل می‌کند. این بخش شامل موارد زیر است:
- لایه همتا به همتا (P2P): برای انتقال داده‌ها بین نودها.
- ذخیره‌سازی دیسک: برای نگهداری نسخه‌های به‌روزشده دفتر کل.
- پایگاه داده توزیع‌شده: برای مدیریت و همگام‌سازی داده‌های زنجیره با نودهای جدید.
ساختار اختاپوسی
در تصویر مفهومی که منابع رسمی تزوس ارائه داده‌اند، این ساختار به‌شکل یک اختاپوس نمایش داده شده است. چشمی که در مرکز این اختاپوس قرار دارد، لایه پروتکل است و بازوهای آن نماد بلاک‌های پیشنهادی مختلف هستند که از سوی نودها به شبکه عرضه می‌شوند. وظیفه شِل این است که از بین این گزینه‌ها، تنها یکی را انتخاب کرده و به زنجیره رسمی متصل کند.
لایه پروتکل در بالاترین سطح بلاکچین تزوس قرار گرفته است و وظایف مدیریتی را در این شبکه بلاکچینی بر عهده دارد. از جمله وظایف این لایه می‌توان به تفسیر تراکنش‌ها، پردازش قراردادهای هوشمند، پیاده‌سازی قوانین اقتصادی شبکه و مدیریت تغییرات در سطح پروتکل از طریق رأی‌گیری آنچین اشاره کرد.
یکی از ویژگی‌های برجسته این لایه، قابلیت تغییرپذیری آن بدون تأثیرگذاری بر لایه‌های زیرین است. به‌عبارت دیگر، شبکه تزوس می‌تواند نسخه جدیدی از پروتکل خود را پیاده‌سازی کند، بدون اینکه تغییری در لایه‌های شبکه یا اجماع ایجاد شود. ازآنجاکه تزوس تاکنون هرگز هارد فورک نشده، مسیر شبکه و زنجیره بلاک‌های آن به‌صورت خطی و از بلاک اولیه (Genesis Block) تا امروز پیوسته باقی مانده است.
یکی دیگر از بخش‌های مهم بلاکچین تزوس، لایه RPC یا «Remote Procedure Call» آن است که مثل پل ارتباطی بین کاربران و شبکه عمل می‌کند. این لایه بخشی از زیرساخت نودهاست که به اپلیکیشن‌های شخص ثالث مثل کیف پول‌ها، مرورگرهای بلاکچینی و قراردادهای هوشمند اجازه می‌دهد با شبکه تزوس در تعامل باشند.
الگوریتم اجماع اثبات سهام سیال (Liquid Proof of Stake)
تزوس از الگوریتم اجماعی به نام اثبات سهام سیال (LPoS) استفاده می‌کند که نسخه توسعه‌یافته‌ای از «اثبات سهام نمایندگی‌شده» (DPoS) است. هدف اصلی این الگوریتم، ایجاد تعادل میان امنیت شبکه، تمرکززدایی و مشارکت‌پذیری کاربران است.
برخلاف شبکه‌هایی با اجماع اثبات کار که به مصرف بالای انرژی و سخت‌افزارهای قدرتمند نیاز دارند، در LPoS مشارکت در فرایند تولید بلاک صرفاً بر اساس میزان توکن تزوس (XTZ) در اختیار هر فرد تعیین می‌شود.
در این سازوکار کاربران می‌توانند دو نقش زیر را برعهده بگیرند:
- بیکرها (Bakers): اعتبارسنج‌های شبکه که مستقیماً در فرایند ایجاد بلاک‌ها و رأی‌دهی شرکت می‌کنند.
- نمایندگان (Delegators): هولدرهایی که ترجیح می‌دهند به‌جای مشارکت مستقیم، توکن‌های خود را به یک بیکر واگذار کنند.
این مدل نمایندگی را از آن جهت «سیال» می‌نامند که کاربران در هر زمان می‌توانند بدون نیاز به قفل‌کردن دارایی یا ساختارهای پیچیده، نماینده خود را تغییر دهند و کنترل توکن‌هایشان را در اختیار داشته باشند.
در شبکه تزوس فرایند تولید بلاک را به‌جای ماینینگ، بیکینگ (Baking) می‌نامند. در این فرایند، بیکرها به‌صورت تصادفی و بر اساس مقدار XTZای که در اختیار دارند یا دلگیتورها به آنها واگذار کرده‌اند، برای ایجاد بلاک بعدی انتخاب می‌شوند.
هر دور بیکینگ به دو مرحله اصلی تقسیم می‌شود:
- پیشنهاد بلاک (Proposal): بیکری که به‌عنوان پیشنهاددهنده انتخاب می‌شود، بلاکی شامل تراکنش‌های شبکه تهیه کرده و برای اعتبارسنجی ارائه می‌دهد.
- تأیید بلاک (Endorsement): سایر بیکرها با بررسی صحت بلاک، آن را تأیید می‌کنند. اگر بلاک پیشنهادی تأیید لازم را کسب کند، به شبکه اضافه می‌شود.
برای جلوگیری از رفتارهای خرابکارانه، هر بیکر موظف است مقدار مشخصی از توکن‌های خود را به‌عنوان ضمانت‌نامه (Bond) در شبکه قفل کند. این وثیقه متناسب با تعداد بلاک‌هایی که بیکر مسئول ایجاد آنهاست محاسبه می‌شود. در صورت انجام اقدامات متقلبانه مانند دوبار خرج کردن یا ساخت شاخه‌های انشعابی (فورک‌ها)، شبکه این وثیقه را مصادره خواهد کرد.
سازوکار حاکمیتی تزوس
همان‌طور که گفتیم، یکی از ویژگی‌های کلیدی تزوس ارتقای این شبکه بلاکچینی بدون نیاز به فورک کردن است که به واسطه یک فرایند حاکمیتی آنچین صورت می‌گیرد. این سیستم به اعضای شبکه اجازه می‌دهد به‌صورت دموکراتیک، درباره پیشنهادهای مرتبط با ارتقای پروتکل رأی دهند و مسیر آینده تزوس را به‌صورت جمعی مشخص کنند.
در قلب فرایند حاکمیتی تزوس، بیکرها قرار دارند. هر بیکر باتوجه‌به میزان توکن XTZ که در اختیار دارد یا دیگران به او واگذار می‌کنند، می‌تواند در حاکمیت مشارکت کند.
برای تبدیل‌شدن به بیکر، کاربر باید حداقل ۶٬۰۰۰ واحد XTZ در اختیار داشته باشد. اگر کسی این مقدار را ندارد، می‌تواند توکن‌های خود را به یک بیکر تفویض کند و از این طریق به‌طور غیرمستقیم در رأی‌گیری‌ها مشارکت داشته باشد.
روند ارتقای پروتکل تزوس یک فرایند دقیق پنج مرحله‌ای دارد که حدود ۲ ماه و ۱۰ روز زمان می‌برند و به این ترتیب انجام می‌شوند:
دوره پیشنهاد (Proposal Period)
در این مرحله، بیکرها می‌توانند پیشنهادهای خود برای ارتقای پروتکل را ثبت کنند. حداکثر ۲۰ پیشنهاد در این دوره فعال می‌شود و بیکرها به آنها رأی می‌دهند.
اگر یک پیشنهاد بتواند حداقل ۵٪ از آرای جامعه رأی‌دهنده را به دست آورد، وارد مرحله بعد می‌شود.
دوره اکتشاف (Exploration Period)
در این مرحله، از میان پیشنهادهای مرحله قبل، پیشنهاد برتر دوباره مورد رأی‌گیری قرار می‌گیرد. این‌بار برای عبور از مرحله اکتشاف، پیشنهاد باید بتواند ۸۰٪ آرای موافق را کسب کند.
اگر موفق شد، وارد فاز آزمایشی می‌شود؛ اما اگر این حد نصاب را نداشت، باید فرایند را از ابتدا طی کند.
دوره آزمایش (Cooldown and Test Period)
در این فاز، پیشنهاد تأییدشده وارد مرحله بررسی دقیق‌تر، آزمایش فنی و تحلیل اجتماعی می‌شود. در این بازه، یک شبکه آزمایشی موازی (Test Chain) راه‌اندازی می‌شود که دقیقاً مانند شبکه اصلی تزوس عمل می‌کند اما تاثیری بر عملکرد زنجیره اصلی ندارد.
توسعه‌دهندگان و بیکرها می‌توانند در این فاز تغییرات را به‌صورت آنی و لحظه‌ای بررسی کنند و بعد از شناسایی ایرادات احتمالی، از ثبات آن اطمینان یابند.
دوره ارتقا (Promotion Period)
پس از پایان دوره آزمایشی، مرحله دوم رأی‌گیری با اکثریت ویژه برگزار می‌شود تا مشخص شود که آیا تغییر پیشنهادی باید رسماً در شبکه اصلی پیاده‌سازی شود یا نه. اگر مجدداً ۸۰٪ آرا موافق حاصل شود، پیشنهاد به مرحله نهایی منتقل خواهد شد.
اگر پیشنهاد این مرحله را نیز با موفقیت پشت سر بگذارد، وارد مرحله اجرایی می‌شود و برای پیاده‌سازی روی شبکه اصلی آماده خواهد شد.
دوره اجرا (Adoption Period)
در این مرحله، همه اعضای شبکه از جمله بیکرها، کاربران و توسعه‌دهندگان فرصت دارند نرم‌افزارها و ابزارهای خود را به‌روز کنند و برای تغییر آماده شوند.
در پایان این دوره، پروتکل جدید به‌طور خودکار و بدون نیاز به دخالت دستی فعال می‌شود و ارتقا به‌صورت یکپارچه روی شبکه اعمال خواهد شد.
تزوس تاکنون چندین به‌روزرسانی مهم را از طریق همین فرایند حاکمیتی پشت سر گذاشته است که هیچ‌کدام به فورک شبکه منجر نشده‌اند. از جمله این به‌روزرسانی‌ها می‌توان به ارتقای بابیلون (Babylon) در سال ۲۰۱۹، دلفی (Delphi) در سال ۲۰۲۰، ایتاکا (Ithaca) در سال ۲۰۲۲، مومبای (Mumbai) و نایروبی (Nairobi) در سال ۲۰۲۳ اشاره کرد.
ارز دیجیتال XTZ چیست؟
ارز دیجیتال تزوس با نماد اختصاری XTZ، توکن بومی شبکه بلاکچینی تزوس است که نقشی اساسی در ساختار اقتصادی و فنی این شبکه دارد و برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها، اجرای قراردادهای هوشمند، بیکینگ (همان استیکینگ) و مشارکت در فرایند اجماع به کار می‌رود. کاربران می‌توانند با هولد توکن XTZ در سازوکار حاکمیتی تزوس شرکت کرده و به پیشنهادهای مختلف رأی دهند.
نگاهی به توکنومیک ارز دیجیتال تزوس
هیچ سقف مشخصی برای عرضه تزوس تعیین نشده و توکن‌های جدید عمدتاً از طریق فرایند بیکینگ تولید و میان بیکرها و دلگیتورها توزیع می‌شوند. البته مکانیسم‌هایی برای سوزاندن بخشی از توکن‌ها در شبکه وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به توکن‌سوزی حین ذخیره‌سازی داده‌ها در شبکه یا اسلشینگ هنگام رفتار مخرب بیکرها اشاره کرد.
نرخ تورم سالانه تزوس بسته به فعالیت بیکرها و سیاست‌های توکن‌سوزی بین ۴ تا ۵ درصد در نوسان است، هرچند در برخی منابع نرخ‌های بالاتری نیز گزارش شده‌اند، اما باتوجه‌به اینکه بخش زیادی از توکن‌ها در شبکه قفل هستند، فشار عرضه تا حدی کنترل‌شده باقی می‌ماند.
مروری بر کیف پول‌های تزوس
تزوس یکی از ارزهای دیجیتال محبوب بازار رمزارزهاست و درحال‌حاضر، کیف پول‌های مختلفی از آن پشتیبانی می‌کنند. به‌طور کلی کیف پول‌های ارز دیجیتال به دو دسته نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تقسیم می‌شوند که کاربران می‌توانند باتوجه‌به نیازشان از آنها استفاده کنند.
از جمله کیف پول‌های نرم‌افزاری تزوس می‌توان به کیف پول گالئون (Galleon)، ایرگپ (AirGap)، زن‌گو (ZenGo)، کوکای (Kukai)، تراست‌ولت (Trust Wallet) و اتمیک ولت (Atomic Wallet) اشاره کرد. کیف پول‌های سخت‌افزاری مانند Ledger Nano S/X و Trezor Model T نیز گزینه امن و مناسبی برای ذخیره‌سازی بلندمدت XTZ هستند.
همکاری‌های تزوس
شبکه تزوس در سال‌های اخیر موفق شده است با مجموعه‌ای از شرکت‌ها و نهادهای مطرح در حوزه فناوری، مالی، بازی و هنر وارد همکاری شود و جایگاه خود را به‌عنوان یک بلاکچین پیشرو در فضای وب ۳ و دیفای تثبیت کند. این همکاری‌ها نه‌تنها اعتبار تزوس را افزایش داده‌اند، بلکه کاربردهای عملی و ملموسی برای فناوری آن ایجاد کرده‌اند. از جمله همکاری‌های مهم تزوس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- Google Cloud: در بهمن ۱۴۰۱ (فوریه ۲۰۲۳)، گوگل کلاد با بنیاد تزوس وارد همکاری شد تا خدمات توسعه اپلیکیشن‌های وب ۳ را گسترش دهد. در این همکاری، کاربران گوگل کلاد می‌توانند به‌عنوان بیکر (اعتبارسنج) در شبکه تزوس فعالیت کنند. همچنین خود گوگل کلاد نیز به جمع بیکرهای تزوس پیوسته است.
- Ubisoft: شرکت بزرگ بازی‌سازی یوبی‌سافت، از طریق آزمایشگاه نوآوری استراتژیک خود، به‌عنوان یک بیکر سازمانی در شبکه تزوس فعالیت می‌کند. این شرکت با همکاری Nomadic Labs، در حال بررسی کاربردهای فناوری بلاکچین در صنعت بازی است.
- Fireblocks: این پلتفرم که در حوزه حضانت و معاملات دارایی‌های دیجیتال برای نهادهای مالی فعالیت دارد، پشتیبانی از استانداردهای توکن FA1.2 و FA2 روی شبکه تزوس را به خدمات خود اضافه کرده و از طریق Web3 Engine امکان توسعه محصولات مبتنی بر تزوس را فراهم کرده است.
- Deloitte Luxembourg: در مهر ۱۴۰۲ (اکتبر ۲۰۲۳)، دفتر لوکزامبورگ شرکت Deloitte اعلام کرد که به‌عنوان بیکر رسمی به شبکه تزوس می‌پیوندد. هدف از این همکاری، کشف فرصت‌های جدید در زمینه وب ۳ و اعتبارسنجی مستقیم تراکنش‌ها در شبکه است.
- موزه اورسه (Musée d’Orsay): در شهریور ۱۴۰۲ (سپتامبر ۲۰۲۳)، بنیاد تزوس با این موزه مشهور هنری فرانسه وارد همکاری یک‌ساله شد. این همکاری شامل برگزاری رویدادها، کنفرانس‌ها و برنامه‌های آموزشی برای معرفی وب ۳ و هنر دیجیتال به مخاطبان گسترده‌تر موزه بود.
مزایا و معایب تزوس
تزوس یکی از قدیمی‌ترین بلاکچین‌های دنیای کریپتو است که معماری خاصش همچنان آن را در بین بلاکچین‌های پیشرو قرار می‌دهد. اگر بخواهیم مزایا و معایب تزوس را در یک جا بررسی کنیم به این موارد می‌رسیم:
مزایای تزوس
- قابلیت اصلاح‌پذیری آنچین: بزرگترین مزیت تزوس، طراحی ماژولار و معماری خوداصلاح‌گر آن است که به این شبکه اجازه می‌دهد بدون نیاز به هارد فورک به‌روزرسانی‌های مهم را انجام دهد.
- حاکمیت دموکراتیک و مشارکتی: در تزوس، هولدرهای توکن XTZ می‌توانند مستقیماً در فرایند تصمیم‌گیری برای ارتقای پروتکل شرکت کنند یا با واگذاری حق رأی خود به دیگر بیکرها، به‌طور غیرمستقیم تأثیرگذار باشند.
- مصرف انرژی پایین: تزوس از مکانیزم اجماع اثبات سهام سیال استفاده می‌کند که درمقایسه‌با اثبات کار (مانند بیت کوین) مصرف انرژی بسیار کمتری دارد و سریع‌تر است.
- تراکنش‌های ارزان و سازگار با محیط زیست: شبکه تزوس به‌دلیل ساختار سبک و کارمزد پایینی که دارد، انتخاب مناسبی برای بسیاری از توسعه‌دهندگان و پروژه‌های غیرمتمرکز بلاکچینی است.
- امنیت قراردادهای هوشمند: تزوس از زبان برنامه‌نویسی میکلسون (Michelson) استفاده می‌کند که امکان تأیید رسمی قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند. این قابلیت، ریسک خطاها و حملات سایبری را کاهش می‌دهد و تزوس را برای کاربردهای حساسی مانند دیفای و قراردادهای مالی ایدئال می‌سازد.
معایب تزوس
- رقابت شدید با بلاکچین‌های بزرگتر: با وجود نوآوری‌های تزوس، این بلاکچین با رقابت شدیدی از سوی شبکه‌هایی مانند اتریوم، سولانا و BNB اسمارت چین مواجه است که اکوسیستم‌های بزرگتر و توسعه‌یافته‌تری دارند.
- پیچیدگی زبان برنامه‌نویسی میکلسون: زبان میکلسون اگرچه قدرتمند و ایمن است، برای توسعه‌دهندگانی که با زبان‌های رایج‌تر مانند سالیدیتی (Solidity) اتریوم آشنا هستند، ممکن است پیچیده‌تر و یادگیری آن زمان‌بر باشد.
- حواشی اولیه و تأثیر بر اعتبار: اتفاقاتی که پس از عرضه اولیه کوین تزوس رخ داد و حواشی که تیم مدیریتی این پروژه را درگیر کرد، به شهرت آن آسیب زیادی زد و هنوز هم ممکن است بر دیدگاه برخی از سرمایه‌گذاران تأثیر بگذارد.
- رشد کندتر اکوسیستم نسبت به رقبا: اگرچه برنامه‌های غیرمتمرکز مختلفی درحال‌حاضر در اکوسیستم تزوس در حال توسعه هستند، هنوز فعالیت‌ها در این شبکه به‌اندازه رقبایی مثل اتریوم و سولانا گسترده نیست. علاوه بر این، تعداد برنامه‌های غیرمتمرکز و حجم کل ارزش قفل‌شده (TVL) در تزوس نسبت به این بلاکچین‌ها کمتر است که می‌تواند جذابیت آن را برای سرمایه‌گذاران و کاربرانی که به‌دنبال اکوسیستم‌های پویاتر هستند، کاهش دهد.
آینده تزوس چگونه خواهد بود؟
با توجه به طراحی نوآورانه و همکاری‌های استراتژیک، آینده تزوس بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسد. ویژگی خوداصلاح‌گر تزوس باعث می‌شود این شبکه به یکی از انعطاف‌پذیرترین پروتکل‌های بلاکچینی در برابر تغییرات سریع فناوری تبدیل شود و توجه بسیاری از شرکت‌های بزرگ را جلب کند.
بااین‌حال، موفقیت تزوس در آینده به توانایی توسعه‌دهندگان آن در غلبه بر چالش‌های رقابتی و گسترش اکوسیستم این پروژه بستگی دارد. درحال‌حاضر، اتریوم و سولانا به ترتیب بیشترین میزان ارزش کل قفل‌شده (TVL) را در بازار دیفای در اختیار دارند و در این رتبه‌بندی تزوس در رتبه ۶۲ام قرار دارد.
بنابراین، اگر تزوس بتواند مزیت‌های رقابتی جدیدی ارائه کند و پروژه‌ها و توسعه‌دهندگان مختلف را به‌سمت خودش جذب کند، می‌تواند در آینده صنعت بلاکچین نیز نقشی داشته باشد و به یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد دیجیتال غیرمتمرکز تبدیل شود.
سخن پایانی
تزوس بلاکچین نوآورانه‌ای است که با بهره‌گیری از معماری ماژولار، سیستم اجماع اثبات سهام سیال و سازوکار حاکمیتی آنچین، خود را به‌عنوان یک شبکه پایدار و قابل ارتقا معرفی می‌کند. توکن XTZ در قلب این اکوسیستم قرار دارد و به کاربران این امکان را می‌دهد تا در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت کرده و از پاداش‌های شبکه بهره‌مند شوند.
در این مطلب از نوبیتکس با ارز دیجیتال تزوس آشنا شدیم و سازوکار این بلاکچین را به‌طور کامل بررسی کردیم. درصورتی‌که همچنان سؤالی در ذهن شما باقی مانده است آن را در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.
سؤالات متداول
تزوس یک بلاکچین لایه یک متن‌باز است که می‌توان روی آن قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز را اجرا کرد.
تزوس راه‌حل نوآورانه‌ای با عنوان خوداصلاح‌گری ارائه می‌کند که به‌موجب آن، هر تغییری در بلاکچین تزوس به‌جای ایجاد هاردفورک، در خود شبکه به رأی گذاشته شوند.
نوبیتکس از معاملات تزوس پشتیبانی می‌کند و به راحتی می‌توانید این ارز دیجیتال را در بازار ریالی و تتری نوبیتکس خرید و فروش کنید.
