لایت کوین و بیت کوین دو نام قدیمی در دنیای رمزارزها هستند که از روزهای اول ظهور کریپتو دوشادوش هم ایستاده‌اند. حتی بسیاری از افراد همان‌طور که به بیت کوین لقب «طلای دیجیتال» می‌دهند، لایت کوین را هم «نقره دیجیتال» می‌دانند. اگر بیت کوین را به‌عنوان ذخیره ارزش در نظر بگیریم، لایت کوین هم می‌تواند گزینه‌ای برای انجام خریدهای روزمره باشد.
لایت کوین از دل بیت کوین بیرون آمد. تیم سازنده لایت کوین فقط کد بلاک چین بیت کوین را اندکی تغییر داد تا تراکنش‌های لایت کوین سریع‌تر و ارزان‌تر انجام شوند. به همین دلیل، افراد زیادی این دو کوین معتبر بازار کریپتو را با هم مقایسه می‌کنند. اما درنهایت، در این مسابقه کدام‌یک پیروز می‌شوند؟ لایت کوین بخریم یا بیت کوین؟ پاسختان را در ادامه این مطلب خواهید گرفت.
نگاهی به بیت کوین و لایت کوین
هر کدام از این رمزارزها داستان و ویژگی‌های مخصوص خود را دارند. شناخت مشخصات بیت کوین (Bitcoin) و لایت کوین (Litecoin) در کنار درک تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو به تصمیم‌گیری بهتر برای سرمایه‌گذاری کمک می‌کند. به همین خاطر، برای مقایسه شفاف‌تر بیت کوین و لایت کوین، ابتدا بهتر است با تاریخچه کوتاهی از هر کدام آشنا شویم.
بیت کوین
اواخر سال ۲۰۰۸ یک نفر (یا یک تیم) با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو مقاله‌ای به نام «بیت‌کوین: یک سیستم پول الکترونیکی همتا به همتا» منتشر کرد (Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System) که دنیای فناوری و اقتصاد را تکان داد. در این مقاله که تحت عنوان وایت پیپر بیت کوین شناخته می‌شود، ساتوشی یک سیستم پرداخت آنلاین به نام بیت کوین معرفی کرد. او توضیح داد که بیت کوین می‌تواند بدون نیاز به هیچ مرجع مرکزی مثل بانک، فرستنده و گیرنده تراکنش را به‌طور مستقیم به هم مرتبط کند.
ساتوشی ناکاموتو در وایت پیپر بیت کوین یک ارز دیجیتال جدید معرفی کرد که در سیستم کاملاً غیرمتمرکز حریم خصوصی تراکنش‌ها را حفظ می‌کند. سوم ژانویه ۲۰۰۹ (یعنی ۱۴ دی ۱۳۸۷)، اولین واحد بیت کوین استخراج شد تا اولین ارز رمزنگاری‌شده رسماً متولد شود. مشکل مهمی که ساتوشی آن را به کمک کدهای رمزنگاری‌شده حل کرد، چالش دو بار خرج کردن (Double Spending) بود. ساده بگوییم: چالش دو بار خرج کردن یعنی این که یک نفر بتواند یک واحد پول را دوبار خرج کند؛ بیت کوین به‌شکلی طراحی شد که این اتفاق نیفتد.
تمام تراکنش‌های بیت کوین روی یک دفتر کل توزیع‌شده و غیرقابل‌‌دستکاری ثبت می‌شوند. هر عضو از جامعه بیت کوین می‌تواند یک نسخه از این دفتر کل را داشته باشد و روی آن نظارت کند. به‌علت همین نظارت عمومی، همه‌چیز در بیت کوین به‌صورت امن و منصفانه مدیریت می‌شود. بااین‌همه، بیت کوین چالش‌هایی مثل مقیاس‌پذیری هم دارد؛ یعنی وقتی تعداد تراکنش‌ها زیاد می‌شوند، شبکه ممکن است کند شود یا کارمزدها افزایش پیدا کنند.
لایت کوین
در سال ۲۰۱۱، یکی از مهندس‌های سابق گوگل به نام چارلی لی (Charlie Lee) برای رفع چالش‌های بیت کوین، تغییراتی در کد منبع بیت کوین انجام داد و یک کوین جدید به نام لایت کوین خلق کرد. چارلی لی لایت کوین را به‌عنوان «نسخه سبک و لایت (light) بیت کوین» معرفی کرد، مثل «نقره در برابر طلای بیت کوین». لی با راه‌اندازی لایت کوین، تلاش کرد قسمت‌های کارآمد بیت کوین را حفظ کند و با اعمال برخی تغییرات، چالش مقیاس‌پذیری و سرعت بلاک چین بیت کوین را رفع کند.
همچنین، لایت کوین برخی از ویژگی‌های بیت کوین مثل الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) و نصف‌شدن پاداش استخراج در رویدادهای هاوینگ (Halving) را حفظ کرد، اما به‌جای الگوریتم SHA-256 بیت کوین، از الگوریتم اسکریپت (Scrypt) استفاده کرد که باعث می‌شود استخراج بلاک‌ها حدود ۴ برابر سریع‌تر از بیت کوین انجام شوند.
تفاوت‌های بیت کوین و لایت کوین
با اینکه لایت کوین از کد منبع بیت کوین استفاده کرده است و این دو کوین شباهت‌های زیادی با هم دارند، در بعضی بخش‌های فنی و عملکردی با هم متفاوت هستند. در ادامه، این شباهت‌ها و تفاوت‌ها را مفصل‌تر توضیح می‌دهیم.
الگوریتم استخراج
بیت‌کوین از الگوریتم استخراج SHA-256 استفاده می‌کند که به دستگاه‌های خاص، قدرتمند و گران‌قیمتی به نام ایسیک (ASIC) نیازمند است. این دستگاه‌ها مخصوص استخراج طراحی شده‌اند و مصرف انرژی بالایی دارند. در مقابل، لایت کوین الگوریتم Scrypt را به کار می‌برد.
الگوریتم اسکریپت به دستگاه‌های پرمصرف ایسیک احتیاج ندارد، اما رم (حافظه) بیشتری مصرف می‌کند. مزیت اسکریپت این است که با کارت گرافیک (GPU) یا حتی CPU معمولی هم می‌توان آن را استخراج کرد، یعنی ماینر احتیاجی به دستگاه ASIC ندارد. البته، طی چند سال اخیر دستگاه‌های ایسیک مختص الگوریتم Scrypt هم وارد بازار شده‌اند، اما استخراج لایت کوین در مجموع به قدرت پردازشی کمتری نسبت به بیت کوین نیاز دارد و انرژی کمتری مصرف می‌کند. بنابراین، استخراج لایت کوین درمقایسه‌با استخراج بیت کوین آسیب زیست‌محیطی کمتری به بار می‌آورد.
سرعت تراکنش و زمان ساخت بلاک
در شبکه بیت کوین استخراج و ساخت هر بلاک جدید حدود ۸ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. اگر تقاضا زیاد باشد و شبکه شلوغ شود، مدت‌زمان آن بیشتر می‌شود. بیشتر ماینرها هم تراکنش‌هایی را زودتر تأیید می‌کنند که کارمزد بیشتری دارند. هر بلاک بیت کوین حدود ۱ مگابایت فضا دارد و می‌تواند بین ۲٬۰۰۰ تا ۲٬۵۰۰ تراکنش را در خود جا بدهد. به‌خاطر همین محدودیت حجم و زمان، بیت‌کوین حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ تراکنش را در دقیقه پردازش می‌کند.
در مقابل، لایت کوین شبکه سریع‌تری است و استخراج هر بلاک جدید آن حدود ۲٫۵ دقیقه طول می‌کشد. البته به این نکته هم باید اشاره کنیم که لایت کوین هم در صورت شلوغی شبکه یا افت نرخ هش، ممکن است کندتر شود. اندازه هر بلاک لایت کوین هم مثل بیت کوین یک مگابایت است، اما چون بلاک‌ها سریع‌تر ساخته می‌شوند، تراکنش‌های لایت کوین هم زودتر انجام می‌شوند. در کل، لایت کوین قابلیت پردازش یک تا دو تراکنش در ثانیه را دارد و اخیراً تا رکورد ۷ تراکنش در ثانیه هم پیش رفته است.
کارمزد شبکه
در هر دو شبکه بیت کوین و لایت کوین، برای انجام تراکنش باید مقداری کارمزد به ماینرها بپردازید. این کارمزد بسته به شلوغی شبکه، اندازه تراکنش و اولویتی که تعیین می‌کنید، می‌تواند متغیر باشد. در شبکه بیت کوین، ترافیک شبکه گاهی کارمزدها را تا چندین دلار افزایش می‌دهد. این مسئله انجام پرداخت‌های روزمره با شبکه اصلی بیت کوین را چالش‌زا کرده است. به‌عنوان مثال، به‌تازگی متوسط کارمزد بیت کوین حدود ۰٫۶ تا ۱ دلار آمریکا بوده است.
در مقابل، شبکه لایت کوین در حد چند سنت برای انجام تراکنش‌ها کارمزد می‌گیرد و بیشتر اوقات، کارمزد آن افزون‌تر از ۰٫۰۱ تا ۰٫۰۵ دلار نمی‌شود. تفاوت قابل‌توجه بین کارمزدهای بیت کوین و لایت کوین، ناشی از سرعت بالای پردازش تراکنش در شبکه لایت کوین درمقایسه‌با بیت کوین است. ازآنجاکه تراکنش‌ها در شبکه لایت کوین کمتر در صف پردازش می‌مانند و راحت‌تر وارد بلاک‌های جدید می‌شوند، کارمزد لازم برای رقابت تأیید تراکنش هم کمتر می‌شود. در نمودار زیر، تفاوت بین کارمزدهای بیت کوین و لایت کوین را مشاهده می‌کنید. خط قرمز پایین نمودار، نشان‌دهنده کارمزدهای اندک لایت کوین است و خط آبی نوسان شدید کارمزدهای سنگین بیت کوین را نشان می‌دهد.
امنیت
بیت کوین امن‌ترین شبکه بلاکچین دنیاست. این شبکه از مکانیزم اثبات کار و تابع رمزنگاری SHA-256 استفاده می‌کند و قدرت پردازش بسیار بالایی در حد ۹۰۰ اگزاهش در ثانیه دارد. همچنین، بیش از ۲۰ هزار ماینر در شبکه بیت کوین فعال هستند، به همین علت، بیت کوین کاملاً غیر متمرکز است و در عمل هک‌شدنی نیست. بالا بودن قدرت پردازش بیت کوین نشان‌دهنده فعالیت زیاد بر بستر بلاک چین بیت کوین و پرطرفدار بودن آن است.
لایت کوین هم امنیت بالایی دارد. این شبکه مبتنی بر اثبات کار تاکنون دچار هیچ حمله اینترنتی یا خاموشی اضطراری نشده است. بااین‌همه، ازآنجاکه لایت کوین فقط ۹۰۰ ماینر دارد و قدرت پردازشی آن حدود ۲٫۶ پتاهش بر ثانیه است، روی کاغذ امنیت به‌نسبت کمتری درمقایسه‌با بیت کوین دارد. البته، نباید فراموش کنیم که طی بیش از یک دهه لایت کوینرها دچار هیچ تهدید سایبری نشده‌اند.
درآمد منفعل
برخلاف شبکه‌هایی مثل اتریوم یا سولانا که فعالیت گسترده‌ای در زمینه دیفای دارند، ساتوشی ناکاموتو بیت کوین را فقط برای پرداخت‌های مستقیم بین کاربران راه انداخت و در ابتدا، به آن به‌عنوان ابزاری برای سرمایه‌گذاری یا ذخیره ارزش نگاه نمی‌کرد. بااین‌حال، درحال‌حاضر بسیاری از سرمایه‌گذاران بیت کوین، برترین ارز دیجیتال بازار را به‌عنوان پوشش تورم به کار می‌گیرند و وقتی قیمت بیت کوین بیشتر می شود، با فروش آن کسب سود می‌کنند. همچنین، با گسترش فناوری و نیاز بازار، طرفداران بیت کوین هم پلتفرم‌هایی مثل استکس (Stacks) و بابیلون (Babylon) را راه انداختند تا با اتصال بیت کوین به بازار داغ دیفای و امور مالی غیرمتمرکز، بتوانند از بیت کوین هم درآمد منفعل کسب کنند.
در این بین، طرفدارهای لایت کوین هم بیکار ننشسته‌اند و تلاش‌هایی برای عرضه خدمات دیفای روی لایت کوین انجام داده‌اند. یکی از این تلاش‌ها عرضه رپد لایت کوین (Wrapped Litecoin) با نماد WLTC بوده است. همچنین، کاردانو هم تلاش می‌کند با لایت کوین وارد همکاری شود تا قابلیت‌های دیفای در این دو شبکه بلاکچینی افزایش پیدا کنند. درحال‌حاضر، اگر بخواهیم واقع‌بینانه‌تر نگاه کنیم، لایت کوین درمقایسه‌با بیت کوین، گام‌های کمتری در مسیر دیفای برداشته است. به همین خاطر، فعلاً باید بگوییم که لایت کوین به‌غیر از سرمایه‌گذاری و هودل کردن کاربرد خاصی برای طرفدارانش ندارد.
سقف عرضه
در شبکه بیت کوین، هر بلاک جدید به‌طور میانگین هر ۱۰ دقیقه یک بار استخراج می‌شود و ماینرها برای هر بلاک، مقدار مشخصی پاداش دریافت می‌کنند. ماینرها می‌توانند با فروش واحدهای جدید بیت کوین، کسب درآمد داشته باشند و بیت کوین‌های جدید را وارد بازار کنند. پاداش بلاک برای ماینرها در هر چهار سال به نصف کاهش پیدا می‌کند تا درنهایت، در سال ۲۱۴۰ میلادی به صفر برسد. بنابراین، کد منبع بیت کوین به‌شکلی طراحی شده است که فقط ۲۱ میلیون واحد کوین را تولید کند و پس از استخراج آخرین واحد از ۲۱ میلیون واحد بیت کوین، عرضه آن در عمل متوقف شود.
در مقابل، سقف عرضه لایت کوین نسبت به سقف عرضه بیت کوین ۴ برابر بیشتر و معادل با ۸۴ میلیون واحد است. لایت کوین هم از فرایند هاوینگ استفاده می‌کند و برای استخراج بلاک‌ها، به ماینرهای لایت کوین پاداش می‌دهد. بااین‌حال، ازآنجاکه سرعت پردازش تراکنش‌ها و استخراج هر بلاک در بلاک چین لایت کوین ۴ برابر بیشتر از بیت کوین است و طی ۲٫۵ دقیقه انجام می‌شود، میزان کوین بیشتری هم وارد بازار لایت کوین می‌شود. در زمان نگارش این مطلب، حدود ۱۹٫۹۳ میلیون واحد بیت کوین و حدود ۷۶٫۳۸ میلیون واحد لایت کوین در بازار کریپتو در گردش هستند.
پذیرش و حمایت جامعه
جامعه بیت کوین یکی از فعال‌ترین جوامع دنیای کریپتو است. بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری و مؤسسات مالی بزرگ مثل بلک راک (BlackRock) و مورگان استنلی (Morgan Stanley) هم مدت‌هاست که به صف پذیرندگان و سرمایه‌گذاران بیت کوین پیوسته‌اند. همچنین، تأیید صندوق معاملاتی ETF بیت کوین در سال ۲۰۲۴ هم نقطه عطف مهمی بود که سرمایه‌گذارهای سنتی زیادی را به‌شکل قانونی به بازار بیت کوین آورد و جریان‌های جدیدی از سرمایه را به فضای بیت کوین سرازیر کرد.
جامعه لایت کوین هم پرانرژی است و قدرتمندانه از لایت کوین پشتیبانی می‌کند. بسیاری از پلتفرم‌ها و فروشگاه‌ها، لایت کوین را به‌عنوان یک گزینه پرداخت پذیرفته‌اند و بسیاری از پرداخت‌های روزمره بین‌المللی به‌واسطه لایت کوین انجام می‌شوند. همچنین، چندین ETF لایت کوین را مراجع قانونی مثل کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) در دست بررسی دارند و احتمال دارد به‌زودی آنها را تأیید کنند. تأییدیه ETFها می‌تواند باعث افزایش تقاضا و رشد قیمت لایت کوین شود.
| ویژگی‌ها | بیت کوین | لایت کوین |
| سال راه‌اندازی | ۲۰۰۹ | ۲۰۱۱ |
| سرعت استخراج بلاک | بین ۸ تا ۱۰ دقیقه | حدود ۲٫۵ دقیقه |
| کارمزد بلاک | حدود ۱ دلار | حدود ۰٫۰۱ تا ۰٫۰۵ دلار |
| الگوریتم استخراج | SHA-256 | Scrypt |
| تعداد کل کوین‌ها | ۲۱ میلیون واحد | ۸۴ میلیون واحد |
| کاربرد اصلی | ذخیره ارزش | پرداخت‌های روزمره |
بیت کوین بخرم یا لایت کوین؟
بیت کوین و لایت کوین شباهت‌های زیادی دارند؛ اما کاربران معمولاً هر کدام از این شبکه‌ها را برای اهداف متفاوتی انتخاب می‌کنند. طرفدارهای پروپاقرص بیت کوین، آن را طلای دیجیتال و کمیابی می‌دانند که می‌تواند از سرمایه آنها در برابر تورم حفاظت کند. علاوه بر این، بیت کوین از نظر افراد زیادی ذخیره ارزش محسوب می‌شود و در سبد سرمایه‌گذاری افراد و سازمان‌ها سهم مخصوص خودش را دارد. همچنین، اخیراً کاربردهای روبه‌افزایش دیفای هم روی بیت کوین فعال شده‌اند که به کاربران اجازه می‌دهند از بیت کوین برای وام‌دادن، وام‌گرفتن یا استیکینگ استفاده کنند.
در مقابل، افرادی که لایت کوین نگه می‌دارند، بیشتر دنبال ساده‌‌کردن پرداخت‌های روزمره و بین‌المللی خود هستند. کارمزد پایین و سرعت نسبتاً بالای لایت کوین درمقایسه‌با بیت کوین باعث می‌شود این کوین برای خریدهای کوچک یا پرداخت‌های روزانه ایدئال باشد. همچنین، سریع‌بودن و ارزان‌بودن لایت کوین، پای این ارز دیجیتال را به درگاه‌های پرداخت فروشگاه‌های معتبر زیادی مثل شرکت معروف هاستینگ وب هاستینگر (Hostinger) و فروشگاه گیمینگ الدورادو (Eldorado) باز کرده است. در تصویر زیر، کشورهایی را مشاهده می‌کنید که در سال ۲۰۲۵، کاربران‌شان بیشتر پرداخت لایت کوین انجام داده‌اند. همان‌طور که می‌بینید، آمریکایی‌ها رکورددار پرداخت‌های لایت کوین هستند.
به‌طور کلی، بیت کوین با عرضه محدودتر و کمیاب‌تر، ارزش بیشتری دارد؛ در مقابل، لایت کوین با عرضه بیشتر و تراکنش‌های سریع‌تر، بیشتر روی کاربردپذیری و سرعت تمرکز می‌کند.
آینده بیت کوین و لایت کوین
در سال ۲۰۲۵، بیت‌کوین هنوز هم به‌عنوان طلای دیجیتال و ذخیره ارزش در دنیای رمز ارزها می‌درخشد. ورود سرمایه‌گذارهای نهادی بیشتر، تأیید ETFها، بر سر کار آمدن جمهوری دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری حامی ارزهای دیجیتال و شرایط اقتصادی مطلوب باعث شده است بعضی از تحلیلگران قیمت‌هایی بالاتر از ۲۰۰ هزار دلار را برای آینده کوتاه‌مدت بیت کوین تصور کنند. در مقابل، لایت کوین همچنان نقش نقره دیجیتال خودش را به‌خوبی ایفا می‌کند و با کاربردپذیری بالا، واسطه تراکنش‌های بین‌المللی گسترده‌ای در هر روز است. همچنین، خبرهایی مثل احتمال تأیید ETF لایت کوین و فاصله چشمگیری که این کوین با اوج قیمتی خودش دارد، چشم‌انداز قیمتی لایت کوین را هم تا حد زیادی روشن کرده است.
بیت کوین و لایت کوین هر دو از قدیمی‌ترین و قابل‌اعتمادترین ارزهای دیجیتال هستند و امتحان خودشان را در گذر زمان پس داده‌اند. هر دو شبکه بلاکچینی بسیار ایمن و غیرمتمرکز هستند و به‌صورت همتا به همتا با کد متن باز اراده می‌شوند. ویژگی‌های مختلف این دو شبکه باعث شده است بیت کوین ذخیره ارزش باثباتی باشد و لایت کوین برای پرداخت‌های روزمره به گزینه‌ای ایدئال تبدیل شود. بنابراین، انتخاب هر کوین به هدف، آینده‌نگری و استراتژی سرمایه‌گذاری شما بستگی دارد. به‌طور کلی، ترکیب حساب‌شده‌ای از ارزش بلندمدت و سرمایه امن بیت کوین در کنار کاربردپذیری و پتانسیل کسب سود کوتاه‌مدت از لایت کوین می‌تواند انتخاب مناسبی برای دوستداران ارزهای دیجیتال باشد.
سؤالات متداول
انتخاب بیت کوین یا لایت کوین برای ترید یا سرمایه‌گذاری به هدف کوتاه‌مدت و بلندمدت شما بستگی دارد. بیت‌کوین با سقف عرضه محدود و پذیرش بیشتر، گزینه مناسبی برای ذخیره ارزش بلندمدت است، درحالی‌که لایت‌کوین با تراکنش‌های سریع‌تر و کارمزد پایین‌تر خود، برای ترید کوتاه‌مدت و پرداخت‌های روزمره کارآمدتر است.
کارمزد تراکنش‌های لایت کوین به‌مراتب کمتر از کارمزد تراکنش‌های بیت کوین است. بیت کوین به‌علت شلوغی شبکه و زمان طولانی استخراج بلاک اغلب بین ۰٫۵ دلار تا ۱ دلار کارمزد تراکنش کسر می‌کند. کارمزد شبکه سبک‌تر و سریع‌تر لایت کوین بسیار پایین‌تر است و معمولاً چند سنت بیشتر آب نمی‌خورد.
لایت کوین ۴ برابر سریع‌تر از بیت کوین کار می‌کند. استخراج هر بلاک بیت کوین حدود ۱۰ دقیقه زمان لازم دارد، درحالی‌که زمان لازم برای استخراج هر بلاک لایت کوین حدود ۲٫۵ دقیقه است. بنابراین، لایت کوین تراکنش‌ها را سریع‌تر و ارزان‌تر پردازش می‌کند و تجربه پرداخت روان‌تر و آسان‌تری به کاربر می‌دهد.
بیت کوین سقف عرضه ۲۱ میلیون واحدی دارد و کمیاب‌تر و ارزش‌محورتر است. این محدودیت عرضه در کنار تقاضای بسیار بالا برای بیت کوین، باعث رشد قیمت قابل‌توجه آن در طول زمان شده است. لایت کوین سقف عرضه ۸۴ میلیون واحدی دارد و هنوز به پذیرش گسترده‌ای مشابه با بیت کوین نرسیده است. بنابراین، طبق قانون عرضه و تقاضا، کمیاب‌تر بودن بیت کوین باعث ارزشمندتر شدن آن شده است.
