زمانی که ارزهای دیجیتال یک ایده نو و اولیه بودند و اغلب مردم موفقیت آن را زیر سوال می‌بردند را یادتان هست؟ با این حال روز به روز بر محبوبیت ارزهای دیجیتال در سراسر دنیا اضافه شد و افراد زیادی به این بازار علاقه نشان دادند. نکته قابل توجه در این بازار اما نوسانی بودن آن است. برخی تریدرها از این نوسان کسب سود می‌کنند؛ از طرف دیگر اما گروهی نیز به نگهداری دارایی خود روی می‌آورند. این افراد که به اصطلاح HODLER نامیده می‌شوند اما نمی‌توانستند با نگهداری دارایی خود از ارزهای دیجیتال تحت مالکیت‌شان استفاده نوآورانه‌ای بکنند. اینجاست که مفهومی تحت عنوان وام‌دهی ارز دیجیتال (Crypto lending) موجودیت پیدا می‌کند. وام‌دهی ارز دیجیتال یک پدیده نوظهور در دنیای رمزارزهاست که در سال‌های اخیر رونق خوبی پیدا کرده است. وام‌دهی ارز دیجیتال می‌تواند نوید شروع یک کسب‌و‌کار نوظهور برای کارآفرینان عرصه بازار ارزهای دیجیتال باشد.
با وام‌دهی ارزهای دیجیتال، افرادی که به نگهداری دارایی‌های خود روی آورده‌اند می‌توانند یک سود خوب کسب کنند و به نوعی تبدیل به ماشین‌های وام‌دهی شوند. بدین صورت که آنها دارایی‌های خود را به‌صورت وام در اختیار دیگران می‌گذارند و از طریق دریافت بهره کسب سود می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با وام‌دهی ارز دیجیتال، چگونگی کار کردن این سیستم و دانستن مزایا و معایب آن در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
وام‌دهی ارز دیجیتال چیست؟
تصویر یک- آلت: وام‌دهی ارز دیجیتال
وام‌دهی ارز دیجیتال مجموعه ای از فرآیندهاست که طی آن دارایی‌های ارز دیجیتال سپرده‌گذاری شده به کسانی که درخواست وام دارند قرض داده می‌شود؛ سپس در ازای این وام، قرض‌گیرندگان مبلغی را تحت عنوان بهره و به‌صورت مستمر به وام‌دهندگان پرداخت می‌کنند. این پرداخت‌ها به شکل رمزارزی و معمولا با استفاده از همان دارایی رمزارزی که وام‌دهی با آن صورت گرفته خواهد بود. همچنین بهره این وام می‌تواند در فواصل زمانی روزانه، هفتگی یا ماهانه پرداخت شود. به طور کلی دو نوع پلتفرم وام‌دهی ارز دیجیتال وجود دارد که شامل وام‌دهندگان امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) و متمرکز می‌شود. هر دوی این پلتفرم‌ها معمولا دارای نرخ بهره بالایی هستند. پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال برای اولین بار در سال ۲۰۲۰ به شهرت رسیدند و از آن زمان تاکنون به گسترش خود ادامه دادند؛ تا جایی که امروزه ارزش کل قفل شده (TVL) در پلتفرم‌های مختلف وام‌دهی ارز دیجیتال به میلیاردها دلار رسیده است.
وام‌دهی ارز دیجیتال چگونه کار می‌کند؟
تصویر دو- آلت: وام ارز دیجیتال چگونه کار می‌کند؟
پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال به سرمایه‌گذاران فرصت‌هایی برای قرض گرفتن دارایی‌های سپرده‌گذاری‌شده دیگران پیشنهاد می‌دهند. مکانیزم عملکرد وام‌دهی ارز دیجیتال بدین صورت است که وام‌دهنده مقداری از دارایی خود را به‌صورت وام در اختیار افراد دیگر قرار می‌دهد و سپس از طریق دریافت بهره سود دریافت می‌کند. وام‌های رمزارزی عموما به عنوان محصولات وام‌دهی جانبی شناخته می‌شوند که به سپرده‌گذاری حداقل ۱۵۰–۱۰۰ درصدی کاربران نیاز دارند. به مانند سیستم وام‌دهی سنتی در بانک‌ها، نرخ بهره وام در پلتفرم‌های مختلف متفاوت است و به بازپرداخت‌های ماهانه نیاز دارد. از طرف دیگر، برخلاف وام سنتی بانکی، موعد وام‌های ارز دیجیتال می‌تواند از ۷ روز تا ۱۸۰ روز باشد البته امکان بازپرداخت‌ها به‌صورت ساعتی نیز در برخی پلتفرم‌ها فراهم شده است.
انواع وام‌های ارز دیجیتال
وام‌های وثیقه‌ای
وام‌های وثیقه‌ای محبوبترین نوع وام ارز دیجیتال هستند و نیاز به سپرده‌های رمزارزی دارند تا از آنها به عنوان وثیقه برای گرفتن وام استفاده شود. اکثر پلتفرم‌ها در این نوع وام‌دهی به این صورت کار می‌کنند که معمولا تا سقف درصد خاصی (حداکثر ۹۰ درصد) از مبلغ وثیقه به وام‌گیرنده وام می‌دهند. نکته قابل ذکر این است که هرچه این درصد پایین‌تر باشد، نرخ بهره وام نیز کمتر است و همچنین ریسک مارجین کال (Margin Call) شدن کمتر می‌شود.
وام اعتباری رمزارزی
در این نوع از وام، به جای وام‌دهی سنتی با طول زمان بازپرداخت از پیش مشخص‌شده، برخی از پلتفرم‌ها یک وام اعتباری رمزارزی را پیشنهاد می‌دهند. این وام یک نوع وام وثیقه‌ای است که به کاربران اجازه می‌دهد تا سقف درصد خاصی از سپرده وام بگیرند اما با این تفاوت که هیج برنامه مشخص و قیدشده‌ای برای زمان بازپرداخت وجود ندارد.
وام‌های بدون وثیقه
این وام‌ها آنچنان پرطرفدار نیستند اما دقیقا به صورت وام‌های شخصی عمل می‌کنند. در این نوع وام‌دهی، متقاضیان باید یک درخواست برای دریافت وام پر کنند، مراحل احراز هویت را طی کنند و در نهایت یک ارزیابی اعتبار را پشت سر بگذارند تا واجدشرایط بودن آنها برای دریافت وام مشخص شود. نکته قابل توجه این است که این وام‌ها با ریسک بالای از دست دادن سرمایه برای وام‌دهندگان همراه هستند؛ چرا که هیچ وثیقه‌ای در صورت لیکوئید شدن سرمایه در کار نیست.
وام‌های آنی (فلش)
این نوع از وام‌ها به طور معمول در صرافی‌های ارز دیجیتال در دسترس هستند. این وام‌ها، وام‌های فوری هستند و ریسک بسیار بالایی دارند. عمدتا از این نوع وام برای نوعی نوسان‌گیری (آربیتراژ) در بازار استفاده می‌شود. به‌طوری که کاربران با این وام اقدام به خرید رمزارز در قیمت‌های پایین می‌کنند و در یک مدت زمان کم اقدام به فروش آن دارایی در قیمت‌های بالاتر می‌کنند.
مراحل دریافت وام ارز دیجیتال
برای دریافت یک وام ارز دیجیتال کاربران ابتدا باید در یک پلتفرم وام‌دهی متمرکز مثل BlockFi حساب کاربری بسازند. راه دیگر برای شروع درخواست وام نیز اتصال به یک کیف پول دیجیتالی مربوط به یک پلتفرم وام‌دهی غیرمتمرکز برای مثال Aave است. سپس، کاربران نوع سپرده و وثیقه، همچنین نوع وام و مقداری که می‌خواهند وام بگیرند را مشخص می‌کنند. ذکر این نکته لازم است که مقادیر وام می‌تواند بسته به میزان وثیقه و سپرده‌های مختلف متفاوت است. در نهایت برای به پایان رساندن تراکنش و مراحل دریافت وام، کاربران باید وثیقه خود را درون کیف پول ارز دیجیتال پلتفرم وام‌دهی مورد نظر بگذارند و سپس مقدار وام درخواستی بلافاصله به حساب کاربر انتقال پیدا می‌کند.
چگونه یک پلتفرم را برای وام ارز دیجیتال انتخاب کنیم؟
پیدا کردن یک پلتفرم وام‌دهی ارز دیجیتال مطمئن که بتواند نیازهای شما را برآورده کند و با شرایط شما هم‌خوانی داشته باشد یک مسئله بسیار مهم برای داشتن یک تجربه خوب و موفق از وام ارز دیجیتال است. برخی از عوامل مهمی که باید برای انتخاب یک پلتفرم وام‌دهی ارز دیجیتال در نظر بگیرید عبارتند از:
- نرخ بهره
- ریسک و امنیت پلتفرم‌ها
- هزینه‌های موجود برای گرفتن وام
- مدت زمان بازپرداخت وام
- حداقل میزان سپرده‌گذاری
- وثیقه
- محدودیت‌های جغرافیایی
- شهرت پلتفرم
- پشتیبانی مشتری پلتفرم
- رمزارزهای پشتیبانی‌شده
برترین پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال
تصویر سه- آلت: برترین پلتفرم‌های وام ارز دیجیتال
در زیر به معرفی برخی از برترین پلتفرم‌های وام ارز دیجیتال می‌پردازیم.
۱- بلاک‌فای (BlockFi)
بلاک‌فای با بیش از ۱۰ میلیون دلار دارایی رمزارزی یکی از محبوبترین پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال است. پیشرفت آن در سال‌های اخیر آنقدر چشمگیر بود که این پلتفرم در سال ۲۰۲۱ در لیست ۵۰ مورد برتر فینتک مجله فوربس قرار گرفت. کاربران می‌توانند در بلاک‌فای تا ۵۰ درصد ارزش وثیقه خود وام دریافت کنند. همچنین این پلتفرم از چندین و چند عملیات ایمنی برای تامین امنیت کاربران خود استفاده می‌کند. نکته قابل توجه در مورد این پلتفرم اما این است که بلاک‌فای به دلیل مشمولیت‌های قانونی در ایالات متحده آمریکا قابل استفاده نیست.
۲- بایننس
تعجبی ندارد که بایننس را به عنوان بزرگترین صرافی ارز دیجیتال جهان در این لیست ببینیم. بایننس برای مشتریان آمریکایی خود بیش از ۶۵ رمزارز را برای عملیات وام‌دهی فراهم کرده است. همچنین کارمزدهای بایننس جز کمترین کارمزدهای موجود در وام‌دهی ارز دیجیتال هستند.
۳- سلسیوس (Celcius)
سلسیوس از آن دسته پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال است که به‌سرعت نامی برای خود دست و پا کرد. سلسیوس تاکنون بیش از ۱ میلیارد دلار دارایی رمزارزی را به‌عنوان سود وام در اختیار کاربرانش قرار داده است. این مقدار سود پرداختی بیشتر از هر پلتفرم رمزارزی دیگر است. سلسیوس امکان وام‌دهی بر روی ۴۶ دارایی ارز دیجیتال را ارائه می‌دهد و دارای نرخ بهره نسبتا کمتری نسبت به دیگر پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال است.
۴- کوین لون (CoinLoan)
این پلتفرم به‌عنوان یکی از پیشروهای وام‌دهی ارز دیجیتال محسوب می‌شود. امروزه، کوین لون پوششی جهانی برای انواع استیبل کوین‌ها، ارزهای فیات و رمزارزهای مختلف (ارزهای خاصی مانند Moreno) فراهم می‌کند. این پلتفرم قابلیت این را دارد که کاربران بتوانند چندین وام را به‌صورت همزمان دریافت کنند. این مسئله به کاهش ریسک از دست دادن کامل سرمایه در صورت افت شدید ارزش یک ارز دیجیتال کمک می‌کند.
۵- آوه (Aave)
آوه یک پلتفرم وام‌دهی غیرمتمرکز و بر مبنای اتریوم است که شما می توانید از طریق آن دارایی ارز دیجیتال خود را قرض دهید یا دارایی دیگران را قرض بگیرید. این پلتفرم یکی از بهترین پلتفرم‌های وام‌دهی برای وام‌های آن چین(On-Chain) است. در این پلتفرم می‌توان با گذاشتن وثیقه رمزارزی به دریافت وام پرداخت. همچنین می‌توان به منظور عملیات نوسان‌گیری، وام‌های آنی بدون وثیقه نیز دریافت کرد. نرخ بهره نیز در این پلتفرم نسبتا پایین است.
۶- یو هودلر (YouHodler)
این پلتفرم به وام‌های سریع خود معروف است. بیش از ۴۰ ارز دیجیتال برای دریافت وام در این پلتفرم در دسترس هستند و کاربران می توانند تا ۹۰ درصد وثیقه خود وام دریافت کنند. همچنین شرایط بازپرداخت در این پلتفرم وابستگی شدیدی به میزان وثیقه و مقدار وام دریافتی دارد.
مقایسه وام‌دهی غیرمتمرکز و متمرکز
پلتفرم‌های وام‌دهی غیرمتمرکز(DeFi) مانند آوه به‌صورت غیرحضانتی هستند. این پلتفرم‌ها به جای اینکه از یک سازمان متمرکز برای پیشبرد عملیات وام‌دهی خود استفاده کنند، از قراردادهای هوشمند بهره می‌گیرند. نکته قابل ذکر اینکه پلتفرم‌های غیرمتمرکز نمی‌توانند به‌صورت مستقیم ارزهای فیات را به‌عنوان وام در اختیار کاربران قرار دهند. به این دلیل، در این نوع پلتفرم‌ها، استیبل کوین‌هایی در اختیار کاربران قرار می‌گیرد که می‌توانند با پول نقد تعویض شوند. وام‌های پلتفرم‌های غیرمتمرکز معمولا نرخ بهره بیشتری نسبت به وام‌های ارز دیجیتال پلتفرم‌های حضانتی (متمرکز) دارند. نکته قابل توجه اما وجود شفافیت بیشتر در پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال غیرمتمرکز است.
مزایا و معایب وام‌دهی ارز دیجیتال
در جدول زیر به مزایا و معایب وام ارز دیجیتال پرداخته شده است.
| مزایا | معایب |
| نیازی به چک اعتباری ندارد | ریسک از دست دادن کل سرمایه |
| تایید و انتقال سریع | نرخ بهره بالا |
| تاریخ‌های بازپرداخت انعطاف‌پذیر | مشکلات امنیتی |
| عدم وجود کاغذبازی‌ها و مسائل فرمالیته | الزام دارا بودن ارز دیجیتال |
| تنوع در نوع استفاده از وام | عدم وجود تنظیم قوانین و مقررات |
| امکان انتخاب ارز دیجیتال برای دریافت وام | امکان لیکوئید شدن وثیقه |
وام‌دهی ارز دیجیتال با چه ریسک‌هایی همراه است؟
وام‌دهی ارز دیجیتال چه برای وام‌دهنده و چه برای وام‌گیرنده به طور ذاتی یک امر پر ریسک محسوب می‌شود. چرا که هم سپردهها و هم وام‌های داده‌شده در یک بازار همواره پرنوسان هستند. این امکان وجود دارد که در طول یک شب میلیاردها سپرده و وام از بین بروند و دست فعالان این حوزه را در پوست گردو بگذارند. برخی از مواردی که می‌توانند وام‌دهی ارز دیجیتال را به یک عملیات با ریسک بالا تبدیل کنند عبارتند از:
مارجین کال
مارجین کال یا کال مارجین در وام‌دهی ارز دیجیتال زمانی رخ می‌دهد که سپرده‌ای که کاربران از طریق آن اقدام به وثیقه‌گذاری کردند با افت ارزش روبرو می‌شود، تا جایی که ممکن است مارجین کال را فعال کند. برای مثال در وام وثیقه‌ای، اگر ارزش سپرده کمتر از آن درصد معینی از سپرده شود که به‌عنوان وام در اختیار وام‌گیرنده قرار گرفته است، مارجین کال رخ می‌دهد. هنگامی که این اتفاق رخ دهد، کاربران یا باید به مبلغ وثیقه خود اضافه کنند یا اینکه ریسک لیکوئید شدن را به جان بخرند.
عدم قابلیت نقدشوندگی
وقتی که دارایی‌های رمزارزی در پلتفرم‌های وام‌دهی وثیقه‌گذاری می‌شوند، به نوعی غیر قابل نقدشوندگی هستند و نمی‌توان به سرعت به آنها دسترسی داشت. اگرچه که ممکن است برخی پلتفرم‌ها در صورت انصراف کاربران از وام به‌سرعت مبلغ وثیقه را به آنها برگردانند اما بسیاری از پلتفرم‌ها دارای لیست‌های انتظار طولانی‌مدت برای انجام این کار هستند.
نرخ بهره بالا
اگر چه تعدادی از این وام‌ها با بهره کم در اختیار کاربران قرار می‌گیرند اما معمولا وام‌های ارز دیجیتال با بهره بسیار بالایی نسبت به انواع دیگر وام‌ها همراه هستند.
عدم وجود تنظیم مقررات
پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال تحت قوانین و مقررات تنظیم‌شده‌ای نیستند و نمی‌توانند به‌اندازه بانک‌ها مطمئن باشند. در وام‌دهی ارز دیجیتال امکان از دست دادن کامل سرمایه وجود دارد و هیچ تضمینی وجود ندارد.
سیستم وام‌دهی ارز دیجیتال چه تفاوتی با سیستم وام بانکی دارد؟
وام‌دهی ارز دیجیتال با وام‌دهی سیستم بانکی تفاوت‌هایی دارد که در زیر به بررسی آنها می پردازیم.
بیمه
از لحاظ بیمه وام‌دهی، وام‌های سنتی بسیار بالاتر از وام‌های ارز دیجیتال قرار می‌گیرند. چرا که بانک‌ها تا نسبت خوبی به بیمه وام‌های خود می‌پردازند. برای مثال، شرکت بیمه سپرده‌گذاری فدرال ایالات متحده آمریکا در اکثر بانک‌های این کشور سپردهها را تا ۲۵۰ هزار دلار تحت پوشش بیمه قرار می‌دهد. پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال اما از چنین قابلیتی برخوردار نیستند. اما برخی پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال به شرکت‌های خصوصی بیمه‌ای برای تامین بیمه کاربران خود روی آورده‌اند که تاحدودی می تواند بر امنیت دارایی‌های کاربران بیفزاید. برای مثال پلتفرم وام‌دهی Nexo از این قابلیت برخوردار است.
نرخ بهره
نرخ بهره در وام‌های سنتی بانکی به مراتب پایین‌تر از وام‌های ارز دیجیتال است.
بازدهی (سود)
میزان بازدهی و کسب سود از وام‌های ارز دیجیتال می‌تواند بسیار بیشتر از وام‌های بانکی باشد.
آیا وام‌دهی ارز دیجیتال از امنیت لازم برخوردار است؟
وام‌دهی ارز دیجیتال به مانند یک شمشیر دو لبه است. از یک طرف، بسیاری از وام‌ها بر پایه وثیقه هستند و این امکان وجود دارد که وام‌دهندگان با لیکوئید شدن سرمایه از دست رفته و ضررهای خود را جبران کنند. همچنین نرخ بهره وام‌دهی ارز دیجیتال نسبت به وام‌های بانکی بسیار بیشتر است. از طرف دیگر اما پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال این قدرت را دارند که به‌راحتی پول سرمایه‌گذاران را قفل کنند و هیچ پیگرد قانونی نیز برای آنها در کار نباشد. همچنین در این زمینه ریسک‌هایی برای وام‌گیرندگان نیز وجود دارد؛ چرا که ممکن است وثیقه آنها با افت ارزش روبرو شود و مجبور شوند دارایی خود را در قیمت‌های بسیار پایینی به فروش برسانند. در سال‌های اخیر سازمان‌های تنظیم مقررات پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال را به‌منظور پایبندی به قوانین و مقررات هدف قرار داده‌اند. این مسئله می‌تواند به امنیت بیشتر وام‌دهی ارز دیجیتال کمک کند. به طور کلی وام ارز دیجیتال برای کسانی که به طور موشکافانه به مطالعه و تحقیق در مورد پلتفرم‌های وام‌دهی موجود می‌پردازند می‌تواند یک گزینه مناسب و امن باشد. اما ذکر این نکته ضروری است که هرگز نمی‌توان بر پر ریسک بودن وام‌دهی ارز دیجیتال چشم بست.
جمع‌بندی
وام‌دهی ارز دیجیتال یک راه خوب برای کسب سود برای کسانی است که دارایی رمزارزی دارند و بیشتر تمایل به نگهداری دارایی خود در بلندمدت دارند. نکته مهم اما در دنیای وام ارز دیجیتال انتخاب یک پلتفرم مناسب از سوی سرمایه‌گذاران است. اگرچه وام‌دهی ارز دیجیتال با ریسک‌هایی همراه است، بسیاری از پلتفرم‌های مربوطه ادعا می‌کنند که کاربران آنها می‌توانند از امنیت بسیار بالای آنها لذت ببرند و عملیات وام‌دهی و وام‌گرفتن خود را انجام دهند. در واقع پلتفرم‌های مذکور اطمینان حاصل می‌کنند که وام‌گیرندگان وثیقه کافی را برای وام‌هایی که می‌گیرند فراهم کنند. علاوه بر اینها، بسیاری از این پلتفرم‌ها با شرکت‌های خصوصی بیمه قرارداد دارند تا بتوانند امنیت بیشتری را برای کاربران خود رقم بزنند. کاربران می‌توانند با توجه به شرایط موجود در هر یک از پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال، پلتفرم مورد نظر و متناسب با نیاز خود را انتخاب کنند. لازم به ذکر است که شما می‌توانید با بررسی عواملی چون نرخ بهره، نوع و مقدار وثیقه، میزان امنیت و میزان پشتیبانی از رمزارزهای مختلف برای دریافت وام، پلتفرم مناسب را برای دریافت وام یا دادن وام ارز دیجیتال انتخاب کنند. نکته قابل توجه اینکه با توجه به ذات نوسانی بازارهای مالی، به طور مشخص بازار ارزهای دیجیتال، سرمایه‌گذاران باید با بررسی مناسب و آگاهی از ریسک‌های موجود که می‌تواند به از دست رفتن کامل سرمایه در دنیای وام‌دهی ارز دیجیتال ختم شود اقدام به فعالیت در این حوزه کنند.
