استیکینگ اتریوم یک روش عالی برای کسب درآمد غیرفعال از دارایی‌های دیجیتال است. در استیکینگ اتریوم، دارندگان ETH می‌توانند کوین‌های خود را سهام‌گذاری (استیک) کنند و در ازای آن سود به دست آورند. بعضی کاربران ترجیح می‌دهند فقط اتر بخرند، آنها را استیک کنند و منتظر واریز سود بمانند. اما، بعضی از کاربران هم هوشمندانه‌تر عمل می‌کنند و بدون ورود سرمایه بیشتر، بهره‌وری بیشتری از استیکینگ اتریوم دارند. در این مقاله، قصد داریم چند راهکار و ترفند مختلف معرفی کنیم که به کمک آنها می‌توانید درآمد خود را از استیکینگ اتریوم بیشتر کنید. البته، به ریسک‌های احتمالی هم اشاره می‌کنیم تا آگاهانه‌تر تصمیم بگیرید. اگر به دنبال ترفندهایی برای چند برابر کردن سود مشارکت خود در شبکه اتریوم هستید، ادامه این مقاله مخصوص خودتان است!
انتخاب پلتفرم استیکینگ با APR بالا و کارمزد پایین
انتخاب بهترین پلتفرم لزوماً یک روش افزایش سود نیست، بلکه یک انتخاب هوشمندانه است! پلتفرم‌های استیکینگ ممکن است نرخ سود متفاوتی داشته باشند و برای خدماتی که ارائه می‌دهند، کارمزدهای (Fee) متفاوتی از کاربران خود کسر کنند. باید اشاره کنیم سود استیکینگ معمولاً در قالب نرخ سود سالیانه (Annual Percentage Rate) یا به‌اختصار APR برآورد می‌شود. این نرخ نشان می‌دهد که اگر یک سال دارایی خود را استیک کنید، چند درصد سود دریافت می‌کنید.
پیش از ورود سرمایه به پلتفرم‌های استیکینگ، بهتر است مطمئن شوید که پلتفرم در ازای نرخ سودی که ارائه می‌دهد، کارمزد زیادی از شما نمی‌گیرد. به‌عنوان مثال، بعضی از صرافی‌های متمرکز و بزرگ مثل بایننس و کوین بیس به خاطر تقاضای زیاد کاربران و امکانات بیشتر، ممکن است بسته به نوع دارایی تا ۲۰ درصد از پاداش استیکینگ را به‌عنوان کارمزد برداشت کنند. بدیهی است که هرچه کارمزد بیشتری از پاداش استیکینگ کسر شود، سود کمتری در حساب شما باقی می‌ماند.
اکثر کاربران دنبال پلتفرم‌هایی هستند که کارمزد پایین یا شفاف دارند، زیرا درآمد استیکینگ معمولاً یک جریان نسبتاً ثابت و بلندمدت است. بنابراین، حتی چند درصد اختلاف سود یا کارمزد می‌تواند در بلندمدت تفاوت چشمگیری در میزان پاداش شما ایجاد کند.
البته، اگر تازه وارد دنیای سهام‌گذاری شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً پیش از استیک کردن دارایی‌هایتان، تحقیق کامل و شخصی انجام بدهید. پلتفرم‌های معتبر و حسابرسی‌شده را بررسی کنید و نظر بقیه کاربران را در مورد آن پلتفرم‌ها بخوانید. پیش از ورود سرمایه، مطمئن شوید که ساختار کارمزدها، ریسک پلتفرم و سابقه امنیتی پلتفرم را کاملاً درک کرده‌اید و صرفاً بر اساس مشاهده چند عدد و رقم در مورد کارمزد یا سود، تصمیم نگیرید.
ترکیب لیکوئید استیکینگ و دیفای
لیکوئید استیکینگ یا همان استیکینگ نقدشونده یک روش هوشمندانه است که به شما اجازه می‌دهد بدون نیاز به قفل کردن سرمایه، سهام‌گذاری و کسب درآمد کنید. در حالت معمولی، برای استیکینگ در شبکه اتریوم باید دارایی‌های ETH خود را در شبکه قفل کنید. تا زمانی که این کوین‌ها در شبکه قفل هستند، به آنها دسترسی نخواهید داشت. لیکوئید استیکینگ این مشکل را حل می‌کند.
وقتی دارایی‌های ETH خود را وارد یک پروتکل لیکوئید استیکینگ مثل لیدو (Lido)، راکت پول (Rocket Pool) یا انکر (Ankr) می‌کنید، پروتکل فرایند فنی استیکینگ را برای شما انجام می‌دهد. علاوه‌بر این، در ازای توکن‌هایی که قفل کرده‌اید، توکن‌های جدیدی با نام لیکوئید استیکینگ توکن (Liquid Staking Tokens) یا LST به شما می‌دهد. توکن‌های LST در واقع نماینده دارایی‌هایی هستند که در شبکه قفل شده‌اند.
هر پلتفرم معمولاً توکن LST منحصربه‌فرد خودش را ارائه می‌دهد. به‌عنوان مثال، اگر از سرویس اوریجین اتر (Origin Ether) استفاده کنید، با استیک کردن ETH توکن‌های LST با نام OETH دریافت می‌کنید و اگر از سرویس Lido استفاده کنید، توکن stETH دریافت می‌کنید. این توکن‌ها نماینده دارایی قفل‌شده در شبکه هستند، بنابراین می‌توانید آنها را در سایر سرویس‌های دیفای مثل پلتفرم آوی (Aave) برای وام‌دهی، ترید، تأمین نقدینگی و فارمینگ به کار بگیرید و سود خود را افزایش دهید.
توکن‌های LST توکن‌های قابل معامله هستند و ارزشی تقریباً برابر با اتریوم دارند. البته، لیکوئید استیکینگ ریسک‌هایی هم، خصوصاً برای تازه‌کارها دارد. مثلاً، ممکن است ارزش توکن‌های LST دچار نوسان شوند و در بازار آزاد، نسبت یک به یک خود را با اتر از دست بدهند. در این حالت، اگر از توکن‌های LST برای وثیقه وام استفاده کرده باشید، ممکن است با افت قیمت توکن LST وثیقه شما هم لیکوئید شود و بخشی از سرمایه خود را از دست بدهید.
از طرفی نباید فراموش کنیم که این پروتکل‌ها قراردادهای هوشمند مبتنی بر اتریوم هستند و اگر باگ یا آسیب‌‌پذیری در کد این قراردادها وجود داشته باشد، احتمال هک شدن یا از دست رفتن دارایی هم وجود دارد. بنابراین، با وجود سود لیکوئید استیکینگ، بهتر است با دقت و آگاهی کامل وارد این حوزه شوید.
لوریج استیکینگ
لوریج استیکینگ (Leverage Staking) یا استیکینگ با اهرم یک روش پیشرفته است که به کاربران کمک می‌کند پاداش استیک کردن خود را چند برابر کنند. در این روش، وام می‌گیرید تا مقدار اتری را که می‌توانید استیک کنید، افزایش دهید. در نتیجه، پاداش حاصل از لوریج استیکینگ هم به‌اندازه وامی که می‌گیرید، بیشتر می‌شود.
لوریج استیکینگ کاری شبیه به لیکوئید استیکینگ انجام می‌دهد، اما هدف و میزان ریسک متفاوتی دارد. در لیکوئید استیکینگ، با استیک کردن اتر، توکنی نماینده اتر دریافت می‌کنید که می‌توانید در سرویس‌های دیفای به کار بگیرید. در لوریج استیکینگ، از توکن‌های LST برای وثیقه‌گذاری استفاده می‌کنید تا وام بگیرید و مقدار بیشتری رمز ارز استیک کنید.
فرایند وام گرفتن و استیک کردن مجدد را می‌توانید بارها تکرار کنید، یعنی دارایی‌های ETH خود را استیک کنید و در ازای آن توکن LST بگیرید. سپس، توکن‌های LST را به‌عنوان وثیقه در یک پلتفرم وام‌دهی قرار دهید تا بتوانید ETH بیشتری وام بگیرید. پس از آن، اترهای وام‌گرفته‌شده را دوباره استیک کنید و در ازای آن، توکن‌های LST بیشتر بگیرید. برخی کاربران با تکرار این فرایند سود APR خود را تا بیش از ۵۰ درصد افزایش می‌دهند.
با وجود احتمال سودآوری، لوریج استیکینگ هم مثل لیکوئید استیکینگ ریسک‌های خودش را دارد. مثلاً، اگر قیمت توکن‌های LST در نوسانات بازار افت کند و نسبت یک به یک خود را با اتر از دست بدهد، ممکن است وثیقه شما هم لیکوئید شود. بنابراین، در این روش هم ریسک‌های احتمالی را حتماً بسنجید و از تنوع‌بخشی، بررسی مداوم بازار و شناخت دقیق پلتفرم‌های لوریج استیکینگ غافل نشوید.
راه‌اندازی نود شخصی
یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای سود حداکثری در استیکینگ راه‌اندازی نود و اعتبارسنج شخصی است. وقتی دارایی‌های ETH خود را در صرافی‌ها و پلتفرم‌های استیکینگ سهام‌گذاری می‌کنید، باید درصدی کارمزد به پلتفرم بپردازید و سود حاصل از اعتبارسنجی را با بقیه اعضای استخر استیکینگ شریک شوید. اما وقتی نود شخصی خودتان را راه می‌اندازید، کارمزد پرداخت نمی‌کنید و می‌توانید تمام پاداش را در اختیار داشته باشید.
بااین‌همه، راه‌اندازی اعتبارسنج شخصی مشکلات و چالش‌های فراوانی دارد. مثلاً در‌حال‌حاضر، برای اینکه تبدیل به اعتبارسنج بشوید، باید حداقل ۳۲ واحد ETH قفل‌شده در شبکه داشته باشید. با قیمت فعلی اتر (در پاییز ۱۴۰۴)، این مسئله بیشتر از ۵ میلیارد تومان برایتان آب می‌خورد!
همچنین، راه‌اندازی یک ولیدیتور شخصی کار ساده‌ای نیست و دانش فنی نسبتاً بالایی احتیاج دارد. باید بتوانید سرور و سیستم خودتان را به‌درستی تنظیم کنید و از پس نگهداری و مدیریت آن بربیایید. همچنین، باید نرم‌افزارهایتان را به‌طور مداوم به‌روزرسانی کنید، همیشه آنلاین باشید و از چندین لایه امنیتی استفاده کنید. علاوه‌بر این، اگر سیستم شما از کار بیفتد یا اشتباه کار کند، ممکن است جریمه (Slashing) شوید و حتی بخشی از سرمایه اصلی خودتان را از دست بدهید.
البته، بعضی از کاربران هم پلتفرم‌های Staking as a Service را برای راه‌اندازی نود خود انتخاب می‌کنند. پلتفرم‌های ارائه‌دهنده خدمات استیکینگ تحت عنوان Staking as a Service یا به‌اختصار StaaS برای افرادی مناسب هستند که ۳۲ اتر دارند، اما نمی‌خواهند وارد دردسرهای فنی راه‌اندازی نود بشوند. در این مدل، یک شرکت یا پلتفرم تمام کارهای فنی مثل اجرای نود و نگهداری سرور را به جای شما انجام می‌دهد. ناگفته نماند که این روش هم مشکلات خاص خودش را دارد. کاربر باید به سرویس مورد نظر اعتماد داشته باشد، زیرا هر نوع خطای فنی از سمت پلتفرم StaaS ممکن است باعث جریمه شدن کاربر شود. همچنین، مسئله کارمزد پلتفرم StaaS هم می‌تواند سود حاصل از پاداش استیکینگ را کاهش دهد.
پاداش MEV و ترتیب‌بندی تراکنش‌ها
وقتی یک اعتبارسنج بلاک جدیدی در شبکه اتریوم ایجاد می‌کند از دو منبع پاداش اصلی بلاک و کارمزد تراکنش‌ها سود دریافت می‌کند. اما نوع دیگری از پاداش هم وجود دارد که می‌تواند سود حاصل از اعتبارسنجی را به حداکثر برساند. این پاداش از ویژگی حداکثر ارزش قابل استخراج (Maximal Extractable Value) یا به‌اختصار MEV به دست می‌آید.
پاداش حاصل از حداکثر ارزش قابل استخراج یا همان پاداش MEV فرصتی است که اعتبارسنج‌ها در اختیار دارند تا تراکنش‌ها را به‌صورت دلخواه مرتب کنند و از اختلاف قیمت‌ها یا فرصت‌های آربیتراژ سود ببرند. اعتبارسنج‌ها می‌توانند با تغییر ترتیب تراکنش‌های داخل بلاک، از فرصت‌های سودآوری مثل آربیتراژ بین صرافی‌ها، لیکوییدیشن در پروتکل‌های وام‌دهی یا حتی معاملات بزرگ در صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده کنند. بد نیست اشاره کنیم آربیتراژ به معنای ساده خرید ارزان‌تر در یک صرافی و هم‌زمان فروش گران‌تر در صرافی دیگر است و سود لیکوییدیشن هم از فرایند تسویه‌حساب وثیقه‌های وام‌گیرنده‌هایی به دست می‌آید که شرایط وام را رعایت نکرده‌اند.
همچنین، از آنجا که خیلی اوقات چندین بازیگر به‌طور هم‌زمان در رقابت هستند تا تراکنش‌های سودآور خودشان را در بلاک بعدی قرار دهند، کارمزدهای بالا برای فرصت‌های رقابتی هم می‌توانند MEV را بیشینه کنند. در روش پاداش MEV، اعتبارسنج‌ها با همکاری ربات‌ها و الگوریتم‌های ویژه‌ای به نام Searcher یا همان جستجوگر، تراکنش‌های خاص را طوری می‌چینند که حداکثر سود حاصل از بلاک را به دست آورند.
البته، در نظر داشته باشید که نام «حداکثر ارزش قابل استخراج» مربوط به زمانی بود که اتریوم برمبنای الگوریتم اثبات کار (PoW) و فرایند استخراج کار می‌کرد. اما، در‌حال‌حاضر که شبکه بر بستر اثبات سهام (PoS) کار می‌کند، اعتبارسنج‌ها هنوز می‌توانند از گزینه انتخاب و تغییر ترتیب تراکنش‌ها در بلاک برای افزایش سودآوری خود بهره ببرند.
در مجموع، پاداش MEV درآمد اعتبارسنج‌ها را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد، اما هم‌زمان ریسک‌هایی مثل ازدحام شبکه و افزایش تمرکز اعتبارسنج‌ها را هم به همراه دارد. همچنین، تحلیل و استفاده از فرصت MEV هم به دانش بالا، سخت‌افزارهای قوی و مهارت‌های فنی احتیاج دارد.
مدیریت سرمایه را هیچوقت فراموش نکنید!
هر روش سهام‌گذاری در اتریوم مزایای خاصی دارد، اما مثل اغلب خدمات دیفای، افزایش درآمد از سهام‌گذاری اتر ریسک‌هایی جدی به همراه دارد که اگر مدیریت نشوند، ممکن است تمام یا بخشی از پاداش استیکینگ و حتی سرمایه اصلی را هم از بین ببرند. به همین خاطر، بهتر است همیشه مسئله تنوع‌بخشی، رعایت اصول مدیریت ریسک و مدیریت سرمایه را جدی بگیرید، یعنی تمام تخم‌مرغ‌هایتان را در یک سبد نچینید و روش‌های مختلف استیکینگ را با هم ترکیب کنید.
تقسیم دارایی‌های ETH بین چندین پلتفرم معتبر استیکینگ می‌تواند یک روش برای مدیریت ریسک باشد. همچنین، می‌توانید بخشی از سرمایه خود را به استیکینگ مستقیم و بخشی دیگر سرمایه را به لیکوئید استیکینگ اختصاص دهید. در این حالت، اگر حتی نوسانات توکن‌های LST یا اسلشینگ باعث از بین رفتن بخشی از سرمایه شما شود، مطمئن هستید که تمام سرمایه شما تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و جریان درآمدتان قطع نمی‌شود.
توجه داشته باشید که معمولاً در هر روشی که سود بالقوه شما بیشتر می‌شود، ریسک‌های بیشتری هم پیش رویتان است. بنابراین، همیشه نظارت مستمر بر بازار و آگاهی از نوسانات قیمت را در دستور کار خودتان قرار دهید و نسبت به مسیری که برای افزایش درآمد خود انتخاب می‌کنید، شناخت کامل داشته باشید.
سوالات متداول
لیکوئید استیکینگ (Liquid Staking) روشی است که به شما اجازه می‌دهد دارایی خود را استیک و هم‌زمان نقدینگی آن را حفظ کنید. در این روش، به ازای توکن‌هایی که سهام‌گذاری می‌کنید، توکن LST دریافت می‌کنید که با نسبتی یک به یک ارزشی معادل توکن اصلی دارند و قابل معامله یا استفاده در دیفای هستند.
لوریج استیکینگ (Leverage Staking) روشی پیشرفته در استیکینگ است که با استفاده از دارایی وام‌گرفته‌شده، مقدار دارایی استیک‌شده و در نتیجه پاداش استیکینگ را چند برابر می‌کند. در لوریج استیکینگ، از توکن‌های LST برای وثیقه‌گذاری و تکرار چرخه وام‌گیری و استیکینگ استفاده می‌شود تا نرخ سود استیکینگ افزایش پیدا کند.
راه‌اندازی نود یا همان اعتبارسنج شخصی این امکان را می‌دهد که اعتبارسنج تمام پاداش استیکینگ را جمع کند. بااین‌همه، راه‌اندازی اعتبارسنج شخصی به دانش فنی بالا و منابع لازم برای نگهداری سرور و آنلاین بودن همیشگی احتیاج دارد و به‌طور مستقیم در معرض ریسک‌هایی مثل اسلشینگ است.
برای کاهش ریسک استیکینگ، می‌توانید روش های پیشرفته استیکینگ را به کار بگیرید. مثلاً، با ترکیبی از استیکینگ مستقیم، لیکوئید استیکینگ و لوریج استیکینگ، ریسک‌ها را کم و بهره‌وری خود را زیاد کنید. انتخاب پلتفرم‌های معتبر و حسابرسی‌شده، نظارت مستمر بر بازار، بررسی قیمت توکن‌های LST و رعایت اصول مدیریت سرمایه برخی دیگر از اصول مدیریت ریسک و مدیریت سرمایه هستند که کمک می‌کنند حتی در شرایط نوسان شدید بازار، جریان درآمد استیکینگ شما پایدار بماند.
