بیت کوین و اتریوم به عنوان دو غول دنیای ارزهای دیجیتال، هر کدام جایگاه خود را در این بازار تثبیت کرده‌اند. با وجود تفاوت در ماهیت این دو رمزارز، سوالی که مطرح می‌شود این است؛ آیا اتریوم جایگزین بیت کوین می‌شود؟ برای یافتن پاسخ این سوال و بررسی این دو غول بازار رمزارزها، ادامه مقاله را مطالعه کنید.
بیت کوین چیست و چه کاربردهایی دارد؟
بیت کوین به عنوان اولین و شناخته‌شده‌ترین ارز دیجیتال، با ویژگی‌های خاصی که دارد لقب طلای دیجیتال را به خود اختصاص داده است. این طلای دیجیتال در ژانویه ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد و یک ایده جدید را معرفی کرد. ایده بیت کوین در یک نقشه‌راه یا وایت پیپر (White Paper) توسط شخص یا گروهی ناشناس به نام ساتوشی ناکاموتو ارائه شد. در وایت‌پیپر بیت کوین این ارز دیجیتال ابزاری با هدف ارائه روشی غیرمتمرکز برای انتقال ارزش به عنوان جایگزینی برای ارزهای سنتی معرفی شده است. با گذشت زمان، مردم متوجه شدند که یکی از نوآوری‌های اساسی پشت بیت کوین یعنی بلاکچین، می‌تواند برای اهداف دیگری نیز مورد استفاده قرار گیرد.
اگرچه بیت کوین اولین تلاش برای ایجاد یک ارز آنلاین از این نوع نبود، اما توانست خود را به‌عنوان موفق‌ترین نمونه نمایش دهد و به این ترتیب به عنوان پیش‌رو در میان تمام ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود و به دنبال آن اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال ظهور کردند.
اتریوم چیست و چه کاربردهایی دارد؟
اتریوم به عنوان بزرگترین و شناخته‌شده‌ترین پلتفرم نرم‌افزاری متن‌باز (Open Source) و غیرمتمرکز در اواخر سال ۲۰۱۳ پیشنهاد شد و در سال ۲۰۱۵ ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) و چند توسعه‌دهنده دیگر آن را راه‌اندازی کردند. هدف اتریوم فراتر از یک انتقال ارزش ساده عنوان شد و تلاش کرد با ایجاد بستر قراردادهای هوشمند (Smart Contract) خود، میزبانی طیف وسیعی از برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) را فراهم کند تا بدون توقف، تقلب، کنترل یا دخالت شخص ثالث اجرا شوند. اتریوم برای دستیابی به این هدف زبان برنامه نویسی خاص خود را معرفی کرد.
اتر با نماد ETH توکن بومی اتریوم بوده و به‌طورکلی ۴ کاربرد اصلی را برای خود مشخص نموده است:
- به عنوان یک ارز دیجیتال در صرافی‌ها معامله می‌شود
- به عنوان یک دارایی برای سرمایه‌گذاری نگهداری می‌شود
- برای خرید کالا و خدمات استفاده می‌شود
- در شبکه اتریوم برای پرداخت کارمزد تراکنش استفاده می‌شود
به عبارت دیگر، اتریوم یک بلاکچین قابل برنامه‌ریزی است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا از زیرساخت بلاکچین آن برای ساخت پروژه‌های خود استفاده کنند؛ کاری که با بیت کوین امکان‌پذیر نیست.
مقایسه بیت کوین و اتریوم
مهم‌ترین تفاوت بین بیت کوین و اتریوم به اهداف آنها برمی‌‌گردد. بیت کوین با هدف تبدیل شدن به یک سیستم نقدی غیرمتمرکز و دیجیتال به عنوان جایگزینی برای پول سنتی ایجاد شد. از سوی دیگر، اتریوم فقط یک ارز دیجیتال نیست، بلکه یک پلتفرم منبع‌باز برای ایجاد و اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) است. بلاکچین اتریوم نه تنها تراکنش‌ها را تأیید و ثبت می‌کند، بلکه میزبان DAppها و قراردادهای هوشمندی است که می‌توانند بدون نیاز به واسطه و به طور مستقیم با هم تعامل داشته باشند. این دو رمزارز در بسیاری از جنبه‌ها با هم تفاوت دارند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
مقایسه قیمت بیت کوین و اتریوم
قیمت بیت کوین و اتریوم مانند بسیاری از دارایی‌های دیجیتال دیگر، دست‌خوش نوسانات زیادی بوده است. با توجه به ارزش بازار بالاتر و استفاده گسترده‌ترِ بیت کوین، این ارز دیجیتال معمولاً به عنوان عامل اصلی حرکت بازار ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود. زمانی که قیمت بیت کوین بالا می‌رود، اغلب شاهد افزایش قیمت سایر ارزهای دیجیتال، از جمله اتریوم هستیم. عوامل متعددی از جمله عرضه و تقاضا، احساسات بازار، اخبار و رویدادهای مربوط به مقررات و اتفاق‌هایی مانند هاوینگ بیت کوین که به‌تازگی رخ داده است، بر آینده بیت کوین تأثیر می‌گذارند.
در حالی که قیمت اتریوم، تا حد زیادی تحت تأثیر بیت کوین قرار دارد، گاهی تحت تأثیر عوامل منحصر به فرد خود مانند به‌روزرسانی‌های پلتفرم، استفاده در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و تقاضا برای فضای بلاک شاهد تغییرات قیمتی برای این ارز دیجیتال هستیم. قیمت اتریوم به نوبه خود بر قیمت ارزهای دیجیتال کوچک‌تر تاثیرگذار است؛ مانند پروژه‌های دیفای، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) و سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) که از فضای بلاک اتریوم استفاده می‌کنند.
مقایسه ارزش بازار بیت کوین و اتریوم
ارزش بازار یک ارز دیجیتال با تعداد کل کوین‌هایی که تاکنون ایجاد شده‌اند و می‌توانند ایجاد شوند رابطه مستقیمی دارد. بیت کوین دارای عرضه محدود ۲۱ میلیون کوین بوده و ارزش بازار آن بیش از ۱ تریلیون دلار ثبت شده است. در مقابل، اتریوم هیچ محدودیتی برای عرضه ندارد، به این معنی که از نظر تئوری تعداد نامحدودی ارز دیجیتال اتر عرضه خواهد شد. ارزش بازار اتریوم به ۴۰۰ میلیارد دلار می‌رسد که تقریباً یک سوم ارزش بازار بیت کوین است.
مقایسه اقتصادی توکنی بیت کوین و اتریوم
مکانیزم عرضه بیت کوین، آن را به یک دارایی ضد تورمی تبدیل کرده است که باعث شده ارزش بیت کوین با گذشت زمان در برابر تورم حفظ شود. اما نرخ تورم اتریوم با توجه به فعالیت شبکه و سیاست‌های پولی متغیر است. بعد از به‌روزرسانی مرج (The Merge)، میزان کل عرضه روزانه اتریوم از حدود ۱۵ هزار واحد در روز به حدود ۱٬۵۰۰ واحد کاهش پیدا کرد. این کاهش قابل توجه را می‌توان معادل سه بار نصف شدن پاداش استخراج یا هاوینگ در شبکه بیت کوین در نظر گرفت که سبب منفی‌شدن تورم اتریوم بعد از به‌روزرسانی مرج شده است.
مقایسه بلاکچین بیت کوین و اتریوم
هرچند که دو شبکه بیت‌کوین و اتریوم از سیستم دفتر کل توزیع شده و رمزنگاری استفاده می‌کنند، اما از لحاظ فنی تفاوت‌های زیادی با هم دارند. برای مثال، تراکنش‌های شبکه اتریوم می‌توانند شامل کد اجرایی باشند، در حالی که اطلاعات ثبت شده در بیت کوین تنها برای ثبت اطلاعات تراکنش به کار می‌روند. دیگر تفاوت‌ها شامل زمان تایید بلاک است؛ یک تراکنش اتریوم در عرض چند ثانیه تایید می‌شود، در حالی که برای بیت‌کوین این زمان چند دقیقه است.
الگوریتم اجماع بیت کوین و اتریوم نیز با هم فرق می‌کند؛ بیت‌کوین از اثبات کار (Proof-of-Work) و اتریوم از اثبات سهام (Proof-of-Stake) استفاده می‌کند.
پروتکل اثبات کار بیت کوین، به نودها (Node) یا اعتبارسنج‌های شبکه اجازه می‌دهد تا در مورد وضعیت تمام اطلاعات ثبت‌شده به توافق برسند و به این ترتیب از برخی حملات به شبکه جلوگیری می‌شود. مکانیزم اجماع اثبات کار بیت کوین چندان مقیاس‌پذیر نیست؛ یعنی شبکه فقط می‌تواند تعداد محدودی تراکنش (حدود ۷ تراکنش در ثانیه) پردازش کند. در مقابل، مکانیسم اجماع اثبات سهام اتریوم مقیاس پذیرتر است، می‌تواند تا ۳۰ تراکنش در ثانیه را پردازش کند و به علاوه مدام در حال به‌روزرسانی برای افزایش مقیاس‌پذیری است. با این حال، اتریوم با به روزرسانی‌هایی مانند انتقال به PoS و استفاده از شاردینگ (Sharding)، به طور فعال این مسائل مقیاس‌پذیری را برطرف می‌کند.
یکی از انتقادات عمده به مدل مبتنی بر اثبات کار این است که به دلیل قدرت محاسباتی مورد نیاز که توسط سخت‌افزارهای قدرتمند تأمین می‌شود، بسیار پرمصرف است. اثبات سهام قدرت محاسباتی را با استیکینگ (Staking) یا قفل‌کردن مقداری ارز دیجیتال جهت مشارکت در شبکه و تأیید تراکنش‌های جایگزین می‌کند. این تغییر می‌تواند به این معنا باشد که اتریوم از نظر مصرف انرژی نسبت به بیت کوین کارآمدتر است و پیامدهای زیست‌محیطی کمتری دارد.
مقایسه کاربردهای بیت کوین و اتریوم
مهم‌ترین کاربرد بیت‌کوین به عنوان پول دیجیتال است و برخی آن را طلای دیجیتال می‌دانند. BTC عمدتا به عنوان محافظت در برابر نوسانات بازار سنتی و حفظ ارزش شناخته می‌شود. اتریوم اما به دلیل داشتن قابلیت قرارداد هوشمند داخلی، کاربردهای گسترده‌تری دارد. قراردادهای هوشمند اساساً همان برنامه‌های غیرمتمرکز هستند. این قابلیت، اتریوم را به ستون فقرات جنبش امور مالی غیرمتمرکز تبدیل کرده است که هدف آن بازسازی سیستم‌های مالی سنتی بدون نیاز به واسطه‌های قابل اعتماد در امور مالی سنتی است.
اتریوم همچنین پلتفرمی مناسب برای اکثر توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT) است که دارایی‌های دیجیتال منحصر به فردی هستند و می‌توانند مالکیت یا اثبات اصالت را برای هر چیزی از آثار هنری دیجیتال گرفته تا املاک مجازی نشان دهند. سایر کاربردهای اتریوم شامل سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO)، مدیریت زنجیره تأمین و موارد متنوع دیگر است.
اتریوم می‌تواند جایگزین بیت کوین شود؟
پاسخ به این سوال دشوار است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از کارشناسان معتقدند که اتریوم به دلیل قابلیت‌های بیشتر و جامعه توسعه‌دهنده فعال‌تر، ممکن است در برخی حوزه‌ها در نهایت از بیت کوین پیشی بگیرد. در ادامه با ابعاد مختلف این موضوع آشنا خواهید شد.
جایگزینی اتریوم با بیت کوین به‌عنوان بزرگترین ارز دیجیتال
احتمال تغییر جایگاه اتریوم با بیت‌کوین را با اصطلاحی به نام فلیپنینگ (Flippening) تعریف می‌کنند. با وجود اینکه بیت‌کوین ۶ سال زودتر از اتریوم فعالیت خود را آغاز کرد و ارزهای دیجیتال قدیمی‌تر از اتر هم وجود دارند، این رمزارز موفق شد به سرعت جایگاه دوم را به خود اختصاص دهد.
با توجه به پویایی شبکه اتریوم و افزایش سریع‌تر قیمت اتر (ارز دیجیتال بومی شبکه بلاکچین اتریوم) نسبت به بیت کوین طی سال‌های گذشته، می‌توان به وقوع این چرخش امیدوار بود. حتی اگر قیمت هر دوی آنها کاهش یابد، صرفا عملکرد بهتر اتریوم نسبت به بیت کوین در طول زمان نیز می‌تواند منجر به چرخش بین ارزهای اول و دوم بازار شود.
مولفه دوم که درباره وقوع فلیپنینگ باید مورد توجه باشد کل واحدهای در گردش این دو کوین است. بر خلاف بیت کوین که دارای تعداد مشخص حداکثر ۲۱ میلیون واحداست و انتظار می‌رود تا سال ۲۱۴۰ میلادی به آن برسد، اتریوم هیچ سقفی برای کل عرضه اتر ندارد. افزایش ملایم عرضه در دو دهه‌ٔ آینده می‌تواند باعث افزایش ارزش کل بازار بیت کوین شود و از وقوع چرخش احتمالی جلوگیری کند.
از طرفی دیگر با وجود به‌روزرسانی‌های متعدد اتریوم اگر استفاده از آن همچنان بالا رود و عرضه کم شود، ممکن است ارزش کل بازار اتریوم از بیت کوین سبقت بگیرد و فلیپنینگ رخ دهد. اما این اتفاق (فلیپنینگ) به معنی بالا رفتن قیمت اتریوم نیست. این اتفاق حتی می‌تواند در حالی رخ دهد که قیمت هر دو ارز دیجیتال پایین بیاید، ولی افت قیمت اتریوم کمتر از بیت‌کوین باشد.
جایگزینی اتریوم با بیت کوین به‌عنوان بزرگترین شبکه
اگرچه بیت کوین همچنان بزرگترین ارزش بازار رمزارزها را به خود اختصاص داده است، اتریوم طی چند سال گذشته فعال‌ترین شبکه بلاکچینی است. ارائه خدماتی مانند پروتکل‌های وام‌دهی و معاملات و همچنین بازی‌ها و سایر خدمات غیرمتمرکز که بیت کوین قادر به انجام آن نیست، سبب پذیرش گسترده اتریوم و افزایش محبوبیت ارز دیجیتال بومی این شبکه یعنی اتر شده است.
سوددهی بیشتر اتریوم در مقایسه با بیت کوین
جدول زیر بر اساس قیمت لحظه‌ای، بازده یک ساله تا ۵ساله آینده اتریوم و بیت کوین را نشان می‌دهد.
| اتریوم | بیت‌کوین | |
| بازدهی ۱ساله | ۳۸.۶۸٪ | ۴۹.۶۰٪ |
| بازدهی ۲ساله | ۱۳.۰۳٪ | ۶۲.۷۴٪ |
| بازدهی ۳ ساله | ۱۳.۷۵٪ | ۱۲.۵۶٪ |
| بازدهی ۵ ساله | حدوداً ۱٬۷۸۵٪ | حدوداً ۱٬۰۲۲٪ |
سخن پایانی
آینده بیت کوین و اتریوم به عوامل متعددی بستگی دارد. بیت کوین به عنوان ذخیره ارزش جایگاه تثبیت‌شده‌ای دارد و اتریوم بیشتر بر روی کاربردهای متنوع بلاکچین تمرکز می‌کند. بنابراین، هر دو ارز دیجیتال می‌توانند در کنار هم به حیات خود ادامه دهند و هر کدام سهم خود را از بازار داشته باشند.
سوالات متداول
حدودا ۸۵۲ میلیارد دلار تفاوت بین ارزش بازار اتریوم و بیت کوین وجود دارد.
بیت کوین و اتریوم جزو محبوب‌ترین ارزهای دیجیتال هستند، اما صرفاً با در نظر گرفتن سوددهی سال‌های گذشته بیت کوین و اتریوم، اتریوم گزینه بهتری است.
پیش‌بینی آینده به خصوص در بازار رمزارزها به طور قطعی غیرممکن است و با توجه به اهداف خود می‌توانید توضیحات مقاله را مطالعه و تصمیمی‌گیری کنید.
با توجه به تایید ETFهای بیت‌کوین از نظر پذیرش بیت‌کوین فعلاً بهتر از اتریوم عمل کرده است.
