تحلیل تکنیکال یک بخش جدانشدنی از بازار ارز دیجیتال است و نقش بسیار مهمی در ترید دارد. الگوی مثلث یکی از ابزارهای ساده و کاربردی در تحلیل تکنیکال است. الگوی مثلث به ما کمک می‌کند که تغییر جهت روند قیمت را تشخیص دهیم و بتوانیم از رشد و ریزش قیمت سود کسب کنیم. در این مقاله، الگوی مثلث، انواع این الگو و نحوه معامله با آن‌ها را توضیح داده‌ایم.
الگوی مثلث چیست؟
الگوی مثلث (Triangle) یکی از ابزارهای ساده و کاربردی در تحلیل تکنیکال است. الگوی مثلث از دو خط روند یا ترند لاین (Trendline) تشکیل شده است که در نهایت به هم وصل می‌شوند و یک زاویه تشکیل می‌دهند؛ به‌همین دلیل به این الگو، الگوی مثلث گفته می‌شود. این الگو زمانی رسم می‌شود که قیمت بین دو سطح در حال نوسان باشد و این نوسانات رفته‌رفته کمتر شوند.
الگوی مثلث معمولا نشان‌دهنده ادامه‌دار بودن روند قیمت است؛ یعنی انتظار می‌رود که پس از شکست مثلث، روند قیمت مثل قبل ادامه پیدا کند. با این حال، امکان معکوس شدن روند نیز وجود دارد. در داخل الگوی مثلث، نمودار قیمت حداقل ۵ بار با خطوط حمایت و مقاومت برخورد می‌کند؛ مثلا ۲ بار با خط مقاومت و ۳ بار با خط حمایت.
انواع الگوی مثلث در تحلیل تکنیکال
الگوی مثلث انواع مختلفی دارد که بر اساس شکل ظاهری و اثری که بر ادامه قیمت دارند، باهم متفاوت‌اند. در ادامه مقاله، با انواع مختلف الگوهای مثلث و کاربرد هر یک آشنا می‌شوید.
الگوی مثلث صعودی
الگوی مثلث صعودی (Ascending Triangle) زمانی شکل می‌گیرد که یک سطح مقاومتی ثابت داشته باشیم و قیمت رفته‌رفته کف‌های بالاتر تشکیل دهد. الگوی مثلث صعودی نشان‌دهنده این است که خریداران نمی‌توانند مقاومت پیش رو را بشکنند؛ اما با توجه به کف‌های بالاتر که در نمودار شکل می‌گیرد، قیمت به‌مرور افزایش یافته و به مقاومت نزدیک می‌شود.
با افزایش فشار خریداران بر مقاومت، در نهایت مثلث به سمت بالا یا پایین شکسته می‌شود. در اکثر مواقع، خریداران موفق می‌شوند و الگوی مثلث صعودی به سمت بالا شکسته می‌شود. با شکست مقاومت، روند صعودی می‌شود و قیمت رشد می‌کند. با این حال اگر مقاومت بسیار قوی باشد و خریداران نتوانند قیمت را به بالای آن برسانند، مثلث به سمت پایین شکسته می‌شود. با شکست مثلث صعودی از سمت پایین، روند قیمت نزولی می‌شود. برای مثال، در تصویر زیر مثلث صعودی به سمت پایین شکسته شده و قیمت نزولی شده است:
الگوی مثلث نزولی
الگوی مثلث نزولی (Descending Triangle) دقیقا برعکس الگوی مثلث صعودی است. در این الگو یک حمایت ثابت و قوی داریم و قیمت در امتداد یک خط روند نزولی، به‌مرور قله‌های پایین‌تر تشکیل می‌دهد. در واقع، قدرت فروشندگان از خریداران بیشتر است و قیمت رفته‌رفته به سطح حمایتی نزدیک‌تر می‌شود.
در اکثر مواقع، فروشندگان برنده رقابت هستند و حمایت به سمت پایین شکسته می‌شود؛ اما ممکن است با یک حمایت بسیار قوی روبه‌رو باشیم و فروشندگان نتوانند قیمت را به زیر حمایت ببرند. در این صورت مثلث نزولی به سمت بالا شکسته می‌شود و قیمت رشد می‌کند. در صورت شکست مثلث نزولی به سمت بالا، قیمت معمولا تا ارتفاع ضلع عمودی مثلث رشد می‌کند. به‌عنوان مثال، در تصویر زیر مثلث نزولی به سمت بالا شکسته شده است:
الگوی مثلث متقارن
الگوی مثلث متقارن (Symmetrical Triangle) نوعی از الگوی مثلث است که در آن، کف‌ها و قله‌های تشکیل‌شده در نمودار قیمت به‌مرور به هم نزدیک‌تر شده و یک مثلث تشکیل می‌دهند. در واقع، روند قیمت رفته‌رفته کف‌های بالاتر و قله‌های پایین‌تر تشکیل می‌دهد. شکل گرفتن الگوی مثلث متقارن در نمودار به این معنی است که قدرت خریداران و فروشندگان تقریبا با هم برابر است و قیمت در یک نقطه تثبیت می‌شود.
زمانی که نمودار قیمت به انتهای مثلث می‌رسد، مثلث متقارن رو به بالا یا رو به پایین شکسته می‌شود. در این الگو، نمی‌توان با اطمینان گفت که روند قیمت به کدام سمت حرکت خواهد کرد. بنابراین، برای تصمیم‌گیری و ورود به معامله، باید منتظر شکسته شدن مثلث و تثبیت آن در خارج از این الگو باشیم. تصویر زیر، نمونه‌ای از شکست صعودی در الگوی مثلث متقارن را نشان می‌دهد:
الگوی مثلث پهن‌شونده یا انبساطی
الگوی مثلث پهن‌شونده یا انبساطی (Expanding Triangle) با ۳ نوع قبلی متفاوت است. در الگوهای قبلی، دو خط روند که ضلع‌های مثلث را تشکیل می‌دهند به هم نزدیک می‌شوند؛ اما در الگوی مثلث انبساطی، خط‌ها از هم دور می‌شوند و رفته‌رفته مثلث پهن‌تر و بزرگ‌تر می‌شود.
در الگوی مثلث انبساطی، نمودار به‌جای اینکه فشرده شود، به‌مرور گسترش پیدا می‌کند و نوسانات قیمت بزرگ‌تر می‌شوند. روند قیمت به‌مرور مثلث را در یک نقطه به سمت بالا یا پایین می‌شکند و از آن خارج می‌شود. اگر مثلث به سمت پایین شکسته شود، روند قیمت نزولی و اگر به سمت بالا شکسته شود، روند صعودی می‌شود.
چگونه با الگوی مثلث معامله کنیم؟
در بخش قبل با انواع مختلف الگوهای مثلث آشنا شدیم و فهمیدیم که هر الگو ویژگی‌های متفاوتی دارد؛ به‌همین دلیل، استراتژی و نحوه ترید با هر الگو را جداگانه توضیح می‌دهیم.
معامله با الگوی مثلث صعودی
الگوی مثلث صعودی برخلاف نامش در روند نزولی تشکیل می‌شود و با شکست مثلث، قیمت بیشتر سقوط می‌کند. در معامله با الگوی مثلث صعودی، نقطه ورود معامله (فروش یا شورت) باید زمانی باشد که نمودار مثلث را رو به پایین شکسته و از خط حمایت رد شده است.
تصویر بالا، مثالی از نحوه معامله با یک الگوی مثلث صعودی است. همانطور که مشاهده می‌کنید، نقطه ورود زمانی است که الگو از ضلع پایین (حمایت) شکسته شده است. حد سود تعیین‌شده باید به‌اندازه بزرگترین ضلع الگو یا ارتفاع مثلث (Height) باشد.
توجه داشته باشید که الگوی مثلث صعودی در این نمودار در مقایسه با مثلث صعودی عادی کمی پهن‌تر است. در الگوهای پهن‌تر، سود بیشتری می‌توان گرفت؛ اما ریسک این الگوها نیز بیشتر است.
معامله با الگوی مثلث نزولی
همانطور که در تعریف الگوی مثلث نزولی اشاره شد، در اکثر مواقع حمایت این الگو شکسته شده و قیمت نزولی می‌شود. در این شرایط، تریدرها وارد معامله فروش یا پوزیشن شورت می‌شوند؛ اما حتما باید از شکسته شدن الگوی مثلث نزولی به سمت پایین اطمینان حاصل شود.
به‌طور کلی، نقطه ورود زمانی است که نمودار قیمت حمایت را به سمت پایین بشکند. حد سود معمولا به‌اندازه ارتفاع مثلث تعیین می‌شود. حد ضرر نیز همان خط حمایت شکسته‌شده است که حالا به مقاومت تبدیل شده است.
همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، قیمت پس از شکست حمایت سقوط کرده است. نقطه ورود (Entry) لحظه شکست حمایت است و حد سود (TP) تقریبا به‌اندازه ارتفاع مثلث تعیین شده است. حد ضرر (SL) نیز کمی بالاتر از حمایت قبلی یا مقاومت فعلی است.
معامله با الگوی مثلث متقارن
در الگوی مثلث متقارن، جهت حرکت روند قیمت به قدرت فروشندگان یا خریداران بستگی دارد؛ یعنی ممکن است مثلث رو به بالا یا رو به پایین شکسته شود. به‌همین دلیل، هنگام معامله با الگوی مثلث متقارن زمانی وارد معامله می‌شویم که نمودار الگوی مثلث را در یک جهت شکسته باشد.
تارگت یا هدف معامله معمولا به‌اندازه بزرگترین قسمت نمودار در داخل مثلث است؛ یعنی از نقطه ورود معامله به‌اندازه بیشترین فاصله دو ضلع مثلث را می‌توان به‌عنوان حد سود یا تارگت قرار داد. بسته به جهت شکست الگو، حد ضرر نیز کمی پایین‌تر یا بالاتر از نقطه شکست تعیین می‌شود؛ یعنی اگر مثلث به سمت پایین شکسته شود، حد ضرر کمی بالاتر از نقطه ورود و اگر مثلث به سمت بالا شکسته شود، حد ضرر کمی پایین‌تر از نقطه شکست خواهد بود.
در مثال بالا، الگوی مثلث متقارن از ضلع پایین شکسته شده و روند نزولی است. نقطه ورود، لحظه شکست حمایت و حد سود، به اندازه بزرگترین قسمت مثلث است (خط آبی یا ارتفاع مثلث). حد ضرر معامله نیز کمی بالاتر از نقطه ورود تعیین شده است.
معامله با الگوی مثلث انبساطی
همانند الگوهای قبل، در الگوی مثلث انبساطی نیز باید از شکسته شدن مثلث مطمئن شویم. نقطه ورود زمانی است که نمودار قیمت از خط حمایت یا مقاومت عبور کند. اگر الگوی مثلث انبساطی رو به سمت بالا شکسته شود و روند صعودی باشد، معمولا قیمت به‌اندازه بلندترین محدوده الگو رشد می‌کند. اگر الگو به سمت پایین شکسته شود و روند قیمت نزولی باشد، قیمت به‌اندازه بیشترین فاصله اضلاع مثلث سقوط می‌کند.
در مثال بالا، نمودار قیمت در داخل الگوی مثلث ۳ قله و ۳ کف تشکیل داده و در نهایت مقاومت مثلث را به سمت بالا شکسته است. روند صعودی است و نقطه ورود (معامله خرید یا لانگ) لحظه شکست مثلث است. حد سود معامله نیز به اندازه بزرگترین ارتفاع مثلث (قبل از آخرین روند)، یعنی به‌اندازه فاصله قله سوم تا کف سوم تعیین شده است (خط نقطه‌چین). حد ضرر معامله کمی پایین‌تر از نقطه ورود و پایین‌تر از خط مقاومت تعیین شده است؛ چون پس از شکست الگو، ممکن است قیمت دوباره کمی به داخل مثلث برگردد و بعد دوباره رشد کند.
مزایای الگوی مثلث
الگوی مثلث یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال است که در عین سادگی، کاربردهای زیادی دارد. در ادامه، مهم‌ترین مزیت‌های الگوی مثلث را بررسی می‌کنیم.
به‌راحتی قابل تشخیص است
در نمودار قیمت، الگوی مثلث را به‌راحتی می‌توان تشخیص داد. حتی با کمی تمرین، زمان تشخیص الگوی مثلث در نمودار به حداقل می‌رسد و بسیار سریع‌تر می‌توانید این الگو را شناسایی کنید.
نسبت ریسک به ریوارد خوبی دارد
حد ضرر الگوی مثلث در مقایسه با حد سود یا هدف معامله بسیار کوچک‌تر است. این یعنی نسبت سود به زیان در معامله با الگوی مثلث زیاد و اصطلاحا این الگو نسبت ریسک به ریوارد خوبی دارد.
در هر بازار و با هر تایم فریمی قابل استفاده است
استفاده الگوی مثلث، احتمال موفقیت معامله را افزایش می‌دهد. این الگو در هر نوع بازاری مثل بازار ارز دیجیتال یا بازار سهام و تایم فریم‌های مختلف قابل استفاده است.
می‌توان آن را با شاخص‌های دیگر استفاده کرد
اگر الگوی مثلث به‌همراه شاخص‌های دیگر استفاده شود، دقت و صحت آن بیشتر می‌شود. تریدرها می‌توانند الگوی مثلث را به‌همراه سایر اندیکاتورها و ابزارهای تحلیل تکنیکال مثل حجم معاملات یا شاخص قدرت نسبی (RSI) استفاده کنند تا شانس موفقیت معاملات خود را افزایش دهند.
نقاط ورود و خروج معامله در این الگو واضح است
در الگوی مثلث، نقطه ورود و خروج معامله تقریبا تعیین‌شده و واضح است. این ویژگی به تریدرها کمک می‌کند که درک واضحی از نمودار داشته باشند و استراتژی معاملاتی موثری را برای خود بسازند.
معایب الگوی مثلث
همانند تمام ابزارهای کاربردی، الگوی مثلث نیز یک ابزار بی‌نقص و بدون ایراد نیست؛ بلکه معایبی دارد که هر تریدر باید آن‌ها را بداند. در ادامه، تعدادی از معایب الگوی مثلث را بررسی می‌کنیم.
گاهی سیگنال‌های اشتباه می‌دهد
همانطور که اشاره کردیم، الگوی مثلث یک ابزار بی‌نقص نیست و گاهی ممکن است سیگنال‌های اشتباه صادر کند. سیگنال‌های اشتباه از سمت الگوی مثلث ممکن است باعث گمراه شدن تریدر، تصمیم‌گیری‌های اشتباه از سمت او و ضرر شود.
در تایم فریم‌های کوتاه چندان موثر نیست
الگوی مثلث بیشتر در تایم فریم‌های بلندمدت کاربرد دارد و در بازه‌های زمانی کوتاه، زیاد موثر نیست. در تایم فریم‌های کوتاه، شکست‌هایی که در الگوی مثلث اتفاق می‌افتند معمولا فیک هستند.
نباید صرفا بر این الگو متکی بود
الگوی مثلث به‌تنهایی قابل اعتماد نیست و بهتر است که به‌عنوان یک ابزار کمکی استفاده شود. برای مثال، شکست الگوی مثلث زمانی معتبر و قابل اعتماد است که شاخص حجم معاملات نیز بررسی شود.
نحوه رسم آن ذهنی است
خطوط روندی که در الگوی مثلث رسم می‌شود، تعیین‌شده نیست و ممکن است بر اساس دیدگاه هر تریدر متفاوت باشد. ممکن است تریدر الگوی مثلث را به‌صورت نادرست رسم کند و تصمیماتی بگیرد که در نهایت به ضرر او منجر شود.
اغلب با شکستهای کوچک همراه است
شکستهای قیمت که از الگوی مثلث صورت می‌گیرند، اغلب کوچک هستند؛ یعنی از شکستهای این الگو نمی‌توان سود زیادی گرفت.
جمع‌بندی
الگوی مثلث، یکی از ابزارهای ساده و کاربردی در تحلیل تکنیکال است که اغلب به‌عنوان یک ابزار کمکی در کنار سایر شاخص‌های تکنیکال استفاده می‌شود. الگوی مثلث انواع مختلفی دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به الگوی‌های مثلث صعودی، مثلث نزولی، مثلث متقارن و مثلث انبساطی اشاره کرد. نحوه معامله با هر الگو با انواع دیگر متفاوت است و به جهت شکست مثلث بستگی دارد. الگوی مثلث مزیت‌ها و معایبی دارد که باید از آن‌ها آگاه باشید تا بتوانید به‌صورت بهینه و موثر از این الگو استفاده کنید.
سؤالات متداول
الگوی مثلث انواع مختلفی دارد که در هر کدام از آن‌ها، روند و جهت شکست قیمت متفاوت است. به‌طور کلی، صعودی یا نزولی بودن الگوی مثلث به این بستگی دارد که مثلث از کدام جهت شکسته شود.
هدف از شناسایی و رسم الگوی مثلث، تشخیص تغییر جهت حرکت نمودار و همراه شدن با روند قیمت است.
حمایت در الگوی مثلث، همان ضلع پایین مثلث و مقاومت، همان ضلع بالایی مثلث است.
الگوی مثلث به‌تنهایی یک ابزار کاملا معتبر محسوب نمی‌شود و بهتر است به‌همراه شاخص‌های دیگر استفاده شود. ضمنا، این الگو در تایم فریم‌های بزرگ در مقایسه با تایم فریم‌های کوتاه معتبرتر است.
