سریع‌ترین بلاکچین کدام است؟ رده‌بندی شبکه‌ها بر اساس سرعت

سرعت، همان متغیری است که طی سال‌های اخیر تعریف بلاکچین را دگرگون کرده است. اگر زمانی تمرکز اصلی شبکه‌های بلاکچینی صرفاً روی امنیت و غیرمتمرکز بودن بود، امروز بدون سرعت بالا عملاً هیچ شبکه‌ای شانسی برای رقابت در دنیای دیفای، بازی‌های بلاکچینی، NFTها و اپلیکیشن‌های وب ۳ ندارد. کاربران دیگر حاضر نیستند برای تایید یک تراکنش ساده چند دقیقه یا حتی چند ثانیه منتظر بمانند؛ تجربه کاربری باید هم‌سطح سیستم‌های متمرکز باشد.

از طرف دیگر، سرعت تنها یک عدد تبلیغاتی نیست. پشت هر TPS بالا، معماری فنی پیچیده، انتخاب‌های سخت در اجماع، و گاهی کمی فدا کردن تمرکززدایی قرار دارد. همین موضوع باعث شده پاسخ به سوال «سریع‌ترین بلاکچین کدام است؟» ساده و تک‌بعدی نباشد. در این مقاله، با نگاهی کاملاً تحلیلی و مبتنی بر داده‌های به‌روز شبکه‌های بلاکچینی را بر اساس سرعت واقعی بررسی می‌کنیم و می‌بینیم کدام پروژه‌ها در عمل، نه در شعار، سریع‌تر هستند.

منظور از TPS در شبکه‌های بلاکچینی چیست؟

TPS یا Transactions Per Second به زبان ساده نشان می‌دهد که یک بلاکچین در هر ثانیه قادر است چند تراکنش را پردازش و ثبت کند. این معیار یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای سنجش توان عملیاتی یک شبکه محسوب می‌شود، اما در عین حال یکی از پرچالش‌ترین و گمراه‌کننده‌ترین مفاهیم در فضای بلاکچین است. بسیاری از پروژه‌ها عدد TPS را به‌عنوان ابزار بازاریابی استفاده می‌کنند، در حالی که آن عدد ممکن است هرگز در شرایط واقعی شبکه محقق نشود.

نکته مهم اینجاست که TPS همیشه یک عدد ثابت نیست. یک شبکه می‌تواند TPS تئوریک بسیار بالایی داشته باشد، اما در عمل و در شرایط واقعی استفاده کاربران، به عددی بسیار پایین‌تر برسد. به همین دلیل، پلتفرم‌هایی مثل چین‌اسپکت (Chainspect) بین «TPS لحظه‌ای واقعی»، «حداکثر TPS در بازه ۱۰۰ بلاک» و «حداکثر TPS تئوریک» تفاوت قائل می‌شوند. این تفکیک کمک می‌کند تصویر دقیق‌تری از عملکرد واقعی شبکه داشته باشیم.

از سوی دیگر، TPS به‌تنهایی تضمین‌کننده تجربه کاربری خوب نیست. ممکن است شبکه‌ای TPS بالایی داشته باشد، اما زمان نهایی‌شدن تراکنش (Finality) طولانی باشد یا در زمان شلوغی دچار اختلال شود. بنابراین هنگام مقایسه سرعت بلاکچین‌ها، باید TPS را در کنار معیارهایی مثل زمان بلاک، زمان نهایی‌سازی و پایداری شبکه بررسی کرد.

در نهایت، باید توجه داشت که نوع تراکنش‌ها نیز روی TPS تأثیر می‌گذارد. پردازش یک انتقال ساده با اجرای یک قرارداد هوشمند پیچیده قابل مقایسه نیست. به همین دلیل، مقایسه TPS بین شبکه‌ها بدون درک معماری فنی آنها می‌تواند گمراه‌کننده باشد.

همچنین بخوانید: مقیاس‌پذیری در بلاک چین چیست و چه راه حل‌هایی دارد؟

سرعت یک شبکه بلاکچینی به چه عواملی بستگی دارد؟

اولین و مهم‌ترین عامل، مکانیزم اجماع است. شبکه‌هایی که از مدل‌هایی مثل اثبات سهام، اثبات سهام نمایندگی شده یا الگوریتم‌های اختصاصی استفاده می‌کنند، معمولاً سرعت بالاتری نسبت به بلاکچین‌های مبتنی بر اثبات کار دارند. بنابراین انتخاب الگوریتم اجماع، مستقیماً روی زمان تولید بلاک، نهایی‌شدن تراکنش و توان پردازشی شبکه اثر می‌گذارد.

عامل دوم، معماری شبکه و نحوه پردازش تراکنش‌ها است. برخی بلاکچین‌ها مانند سولانا یا سومنیا از پردازش موازی تراکنش‌ها استفاده می‌کنند، در حالی که شبکه‌های سنتی‌تر تراکنش‌ها را به‌صورت خطی پردازش می‌کنند. معماری‌هایی مثل DAG یا شاردینگ نیز نقش مهمی در افزایش سرعت دارند و چالش‌های رایج بلاکچین‌های قدیمی را برطرف می‌کنند.

سومین عامل، میزان تمرکززدایی است. معمولاً شبکه‌هایی که سرعت بسیار بالایی دارند، تعداد اعتبارسنج‌های کمتری دارند یا شرایط سخت‌تری برای اعتبارسنج شدن تعریف کرده‌اند. این موضوع باعث افزایش سرعت می‌شود، اما در برخی موارد، تمرکز شبکه را بالا می‌برد. بنابراین سرعت بالا اغلب نتیجه یک فدا شدن تمرکززدایی، همان اصل و آرمان اولیه بلاکچین‌هاست.

در نهایت، سطح استفاده واقعی از شبکه نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. شبکه‌ای که TPS تئوریک بالایی دارد اما کاربران کمی دارد، ممکن است در ظاهر سریع‌تر از شبکه‌ای باشد که تحت فشار استفاده سنگین قرار می‌گیرد. به همین دلیل، عملکرد هر شبکه از نظر سرعت ممکن است در هر لحظه متفاوت باشد.

سریع‌ترین بلاکچین کدام است؟

بر اساس داده‌های وب‌سایت چین‌اسپکت در تاریخ ۱۵ دسامبر ۲۰۲۵ (۲۴ آذر ۱۴۰۴)، ده شبکه بلاکچینی زیر در حال حاضر بالاترین سرعت پردازش تراکنش را دارند. معیار رتبه‌بندی نیز، TPS واقعی لحظه‌ای است، نه صرفاً اعداد تئوریکی که خود تیم توسعه اعلام می‌کند:

بلاکچین	توکن بومی	سرعت تراکنش‌ها (TPS واقعی)	حداکثر TPS تئوریک
اینترنت کامپیوتر	ICP	۹۸۵ تراکنش در ثانیه	۲۰۹٬۷۰۸ تراکنش در ثانیه
سولانا	SOL	۶۵۹ تراکنش در ثانیه	۶۵٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه
بی‌ان‌بی چین	BNB	۱۵۹ تراکنش در ثانیه	۲٬۲۲۲ تراکنش در ثانیه
بیس	ندارد	۱۳۸ تراکنش در ثانیه	۳٬۵۷۱ تراکنش در ثانیه
ترون	TRX	۱۰۹ تراکنش در ثانیه	۲٬۵۱۶ تراکنش در ثانیه
استلار	XLM	۹۴ تراکنش در ثانیه	۲٬۰۳۲ تراکنش در ثانیه
سامنیا	SOMI	۹۲ تراکنش در ثانیه	۱٬۰۵۰٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه
سی	SEI	۷۹ تراکنش در ثانیه	۱۲٬۵۰۰ تراکنش در ثانیه
تاراکسا	TARA	۷۵ تراکنش در ثانیه	۵۰٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه
نیر پروتکل	NEAR	۶۶ تراکنش در ثانیه	۱۶٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه

اینترنت کامپیوتر (Internet Computer)

اینترنت کامپیوتر یکی از جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌های بلاکچینی بازار است که هدف آن فراتر از انتقال ارزش یا اجرای قرارداد هوشمند ساده تعریف شده است. ICP خود را به‌عنوان یک «کامپیوتر غیرمتمرکز جهانی» معرفی می‌کند که می‌تواند کل اینترنت و اپلیکیشن‌های وب را روی بلاکچین میزبانی کند. این رویکرد، نیازمند سرعت و توان پردازشی بسیار بالاست.

طبق داده‌های Chainspect، اینترنت کامپیوتر در حال حاضر حدود ۹۸۵ تراکنش در ثانیه را به‌صورت واقعی پردازش می‌کند و از نظر TPS عملی، در صدر جدول قرار دارد. از نظر تئوریک، معماری این شبکه توان پردازش بیش از ۲۰۰٬۰۰۰ TPS را دارد که عددی بسیار قابل‌توجه است. زمان نهایی‌شدن تراکنش‌ها نیز معمولاً بین ۱ تا ۲ ثانیه است.

فناوری Chain Key Cryptography نقش کلیدی در این عملکرد دارد. این فناوری باعث می‌شود نودها بتوانند بدون نیاز به هماهنگی پیچیده، بلاک‌ها را سریع‌تر تأیید کنند. در کنار آن، الگوریتم اجماع اثبات سهام و ساختار ساب‌نت‌ها امکان مقیاس‌پذیری افقی را فراهم کرده است.

توکن ICP علاوه بر پرداخت کارمزدها، نقش مهمی در حاکمیت شبکه و اجرای قراردادهای هوشمند دارد. با توجه به رشد اکوسیستم، افزایش تعداد اپلیکیشن‌های واقعی و همکاری‌های سازمانی، اینترنت کامپیوتر یکی از جدی‌ترین گزینه‌ها برای آینده بلاکچین‌های پرسرعت محسوب می‌شود.

سولانا (Solana)

سولانا سال‌هاست که به‌عنوان نماد سرعت در دنیای بلاکچین شناخته می‌شود. این شبکه با معرفی مکانیزم اجماع اثبات تاریخچه موفق شد ترتیب تراکنش‌ها را به شکلی بسیار بهینه مدیریت کند و پردازش موازی را به سطح جدیدی برساند. نتیجه این نوآوری، یکی از سریع‌ترین شبکه‌های بلاکچینی حال حاضر است.

بر اساس داده‌های واقعی، سولانا در حال حاضر حدود ۶۵۹ تراکنش در ثانیه را پردازش می‌کند؛ عددی که آن را در رتبه دوم سریع‌ترین بلاکچین‌ها قرار می‌دهد. سقف تئوریک ۶۵ هزار TPS همچنان یکی از نقاط قوت این شبکه است، هرچند در عمل رسیدن به آن به شرایط خاصی نیاز دارد.

زمان تأیید تراکنش در سولانا حدود ۰.۴ ثانیه است که تجربه کاربری بسیار خوبی ایجاد می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از پروژه‌های دیفای، NFT و بازی‌های بلاکچینی سولانا را به‌عنوان زیرساخت اصلی خود انتخاب کرده‌اند. کارمزدهای پایین تراکنش‌ها نیز مزیت رقابتی مهمی برای سولانا در مقایسه با رقبایش از جمله اتریوم محسوب می‌شود.

بی‌ان‌بی چین (BNB Chain)

بی‌ان‌بی چین که پیش‌تر با نام بایننس اسمارت چین شناخته می‌شد، یکی از پرکاربردترین بلاکچین‌های حال حاضر است. این شبکه موفق شده تعادل نسبتاً مناسبی بین سرعت، کارمزد و سازگاری با اکوسیستم اتریوم ایجاد کند و به همین دلیل بسیار بین توسعه‌دهندگان و کاربران محبوب است.

بر اساس داده‌های چین‌اسپکت، بی‌ان‌بی چین حدود ۱۵۹ تراکنش در ثانیه را در شرایط واقعی پردازش می‌کند. سقف تئوریک TPS این شبکه حدود ۲۲۲۲ است و زمان تأیید تراکنش‌ها به‌طور میانگین نزدیک به ۳ ثانیه است.

مدل اجماع این شبکه اثبات سهام نمایندگی شده است که در آن تعداد محدودی اعتبارسنج مسئول تولید بلاک‌ها هستند. این ساختار باعث افزایش سرعت می‌شود، اما در عین حال تمرکز شبکه را نسبت به بلاکچین‌های کاملاً غیرمتمرکز افزایش می‌دهد.

بیس (Base)

شبکه بیس به‌عنوان یک راهکار لایه ۲ اتریوم، رویکرد متفاوتی نسبت به بلاکچین‌های لایه یک دارد. هدف این شبکه، افزایش سرعت و کاهش کارمزدها بدون قربانی کردن امنیت اتریوم است. بیس توسط صرافی کوین‌بیس توسعه داده شده و همین موضوع باعث شده تا اعتماد نهادهای مختلف را جلب کند.

بر اساس داده‌های واقعی، شبکه بیس در حال حاضر حدود ۱۳۸ تراکنش در ثانیه را پردازش می‌کند. هرچند این عدد در مقایسه با برخی بلاکچین‌های لایه ۱ پایین‌تر است، اما باید توجه داشت که تراکنش‌ها به صورت خارج از بلاکچین یا آف‌چین پردازش و سپس روی اتریوم نهایی می‌شوند.

استفاده از فناوری رول‌آپ در شبکه بیس باعث می‌شود فشار از روی شبکه اصلی اتریوم برداشته شود و تجربه کاربری سریع‌تری ارائه شود. علیرغم این افزایش سرعت، بیس به عنوان یک راهکار لایه ۲ از امنیت اتریوم به عنوان یکی از امن‌ترین شبکه‌های بلاکچینی جهان بهره می‌برد که یکی از نقاط قوت اصلی آن به شمار می‌رود.

ترون (TRON)

ترون یکی از قدیمی‌ترین بلاکچین‌های پرسرعت بازار است که از سال ۲۰۱۸ تاکنون فعالیت می‌کند. تمرکز اولیه این شبکه روی اشتراک محتوای دیجیتال بود، اما به‌مرور به یکی از زیرساخت‌های اصلی انتقال استیبل‌کوین‌ها تبدیل شده است.

بر اساس آمار کنونی، ترون حدود ۱۰۹ تراکنش در ثانیه را به‌صورت واقعی پردازش می‌کند. سقف تئوریک TPS این شبکه بیش از ۲٬۵۰۰ تراکنش در ثانیه است و زمان بلاک‌ها حدود ۳ ثانیه است.

این شبکه از الگوریتم اجماع اثبات سهام نمایندگی‌شده استفاده می‌کند و وجود Super Representativeها باعث شده پردازش تراکنش‌ها سریع و کم‌هزینه باشد. همین ویژگی باعث شده ترون به یکی از محبوب‌ترین شبکه‌ها برای انتقال تتر تبدیل شود.

اگرچه ترون از نظر نوآوری فنی نسبت به رقبای جدیدتر خودش عقب‌تر مانده، اما پایداری و استفاده گسترده کاربران باعث شده تا همچنان ترون در جمع سریع‌ترین‌ها و محبوب‌ترین‌ها باقی بماند.

استلار (Stellar)

استلار یکی از بلاکچین‌هایی است که مانند ریپل از ابتدا با تمرکز بر پرداخت‌های بین‌المللی و انتقال ارزش طراحی شد. این شبکه تلاش می‌کند جایگزینی سریع و کم‌هزینه برای سیستم‌های مالی سنتی باشد، نه لزوماً بستری برای قراردادهای هوشمند پیچیده مثل سایر شبکه‌های بلاکچینی. 

در حال حاضر استلار حدود ۹۴ تراکنش در ثانیه را پردازش می‌کند. اگرچه این عدد در مقایسه با شبکه‌های جدید کمتر است، اما برای هدف اصلی استلار کاملاً کافی و پایدار محسوب می‌شود.

الگوریتم اجماع اختصاصی پروتکل اجماع استلار (Stellar Consensus Protocol) باعث می‌شود تراکنش‌ها با تأخیر بسیار کم و کارمزد ناچیز تأیید شوند. همین ویژگی باعث جذب بانک‌ها و مؤسسات مالی مختلف شده است.

سومنیا (Somnia)

سومنیا یکی از جاه‌طلبانه‌ترین بلاکچین‌های نسل جدید است که به‌طور خاص برای کاربردهایی که نیاز به سرعت بسیار بالا دارند و مصرف‌کننده‌محور هستند طراحی شده است. این شبکه خود را زیرساخت بازی‌های بلاکچینی، متاورس‌ها و پلتفرم‌های اجتماعی آنچین معرفی می‌کند.

سومنیا در حال حاضر حدود ۹۲۹ تراکنش در ثانیه را پردازش می‌کند و از نظر TPS واقعی، یکی از سریع‌ترین شبکه‌های بازار است. سقف تئوریک این شبکه بیش از یک میلیون TPS اعلام شده که عددی خیره‌کننده در مقایسه با سایر رقباست.

معماری MultiStream Consensus و استفاده از IceDB باعث شده پردازش تراکنش‌ها به‌شکل موازی و با تأخیر بسیار پایین انجام شود. سازگاری کامل با ماشین مجازی اتریوم نیز مهاجرت توسعه‌دهندگان اتریوم به این شبکه را بسیار ساده کرده است.

این شبکه همچنین توکنی به نام SOMI دارد که با مدل توکنومیک ضدتورمی طراحی شده و ۵۰ درصد کارمزدهای آن سوزانده می‌شود.

سی (Sei)

سی بلاکچینی است که از ابتدا با تمرکز روی معاملات و کاربردهای مالی طراحی شده است و برخلاف شبکه‌های دیگر تلاش می‌کند نیازهای خاص تریدرها و صرافی‌های غیرمتمرکز را هدف بگیرد.

طبق داده‌های واقعی، سی حدود ۷۹ تراکنش در ثانیه را پردازش می‌کند. اگرچه این عدد نسبت به برخی رقبا کمتر است، اما معماری خاص این شبکه باعث شده تا تراکنش‌ها با تاخیر بسیار پایین و به شکلی کاملا بهینه پردازش شوند. در این بلاکچین زمان نهایی‌شدن تراکنش‌ها بسیار کوتاه است که این موضوع برای بازارهای مالی اهمیت ویژه‌ای دارد.

تاراکسا (Taraxa)

تاراکسا رویکردی متفاوت نسبت به اکثر بلاکچین‌ها دارد و تمرکز آن روی ثبت داده‌های غیررسمی و غیرساخت‌یافته است. این شبکه برای کاربردهایی مثل لاگ‌گیری، اینترنت اشیا و توافقات غیررسمی طراحی شده است.

بر اساس داده‌های چین‌اسپکت، تاراکسا در زمان نگارش این مطلب حدود ۷۵ تراکنش در ثانیه را پردازش می‌کند. معماری blockDAG و الگوریتم اجماع t-Graph آن نیز امکان پردازش موازی تراکنش‌ها را فراهم کرده است.

سازگاری با EVM باعث شده توسعه‌دهندگان اتریوم بتوانند به‌راحتی روی این شبکه فعالیت کنند. همچنین سرعت بالا و تأخیر کم، تاراکسا را برای کاربردهای سازمانی جذاب کرده است.

این پروژه توکنی با نام TARA دارد که برای پرداخت کارمزد، استیکینگ و حاکمیت استفاده می‌شود و توزیع نسبتاً غیرمتمرکز آن یکی از نقاط قوت آن است.

نیر پروتکل (NEAR Protocol)

نیر پروتکل یکی از پروژه‌هایی است که به طور جدی روی حل معضل سه‌گانه شبکه‌های بلاکچینی یعنی برقراری تعادل بین امنیت، سرعت و تمرکززدایی کار می‌کند. همچنین به تازگی این شبکه تمرکز خودش را روی هوش مصنوعی گذاشته و به دنبال ادغام این فناوری با تکنولوژی بلاکچین است.

بر اساس داده‌ها، نیر پروتکل در حال حاضر حدود ۶۶ تراکنش در ثانیه را پردازش می‌کند و سقف تئوریک TPS این شبکه تا ۱۶ هزار تراکنش در ثانیه اعلام شده است.

فناوری شاردینگ پویا در نیر باعث می‌شود با افزایش کاربران، ظرفیت شبکه نیز افزایش پیدا کند. زمان نهایی‌شدن تراکنش‌ها معمولاً بین ۱ تا ۲ ثانیه است.

جمع‌بندی

در نهایت پاسخ به این سوال که «سریع‌ترین بلاکچین کدام است؟» بیش از آنکه یک نام مشخص داشته باشد، به زاویه نگاه ما بستگی دارد. داده‌های واقعی نشان می‌دهند که برخی شبکه‌ها مانند اینترنت کامپیوتر و سومنیا در پردازش تراکنش‌های واقعی عملکردی خیره‌کننده دارند، در حالی که پروژه‌هایی مثل سولانا و بی‌ان‌بی چین موفق شده‌اند سرعت بالا را در مقیاس وسیع و با اکوسیستم فعال حفظ کنند. آنچه اهمیت دارد، درک این نکته است که سرعت تنها یک عدد نیست، بلکه نتیجه طراحی معماری، انتخاب اجماع و میزان استفاده واقعی از شبکه است.

از سوی دیگر، آینده بلاکچین به سمت شبکه‌هایی حرکت می‌کند که بتوانند سرعت بالا را بدون قربانی کردن امنیت و پایداری ارائه دهند. رقابت امروز تنها بر سر TPS نیست؛ بلکه بر سر تجربه کاربری، مقیاس‌پذیری واقعی و توان میزبانی از کاربردهای روزمره میلیون‌ها کاربر است. شبکه‌هایی که بتوانند این تعادل ظریف را حفظ کنند، نه‌تنها سریع‌تر خواهند بود، بلکه شانس بیشتری برای تبدیل‌شدن به زیرساخت اصلی اقتصاد دیجیتال آینده خواهند داشت.

سوالات متداول