الگوی کندل چکش چیست و چگونه از آن در معاملات استفاده کنیم؟

آشنایی با الگوهای شمعی یا کندل استیک (Candlestick) و استفاده از آنها در معاملات، به تحلیلگران اجازه می‌دهد دید کامل‌تری نسبت به بازار داشته و بتوانند پیش‌بینی دقیق‌تری از حرکات احتمالی قیمت ارزهای دیجیتال در آینده ارائه کنند. یکی از این الگوهای کندل استیک پرطرفدار و شناخته‌شده الگوی چکش (Hammer Pattern) است.

نمودارهای شمعی را می‌توان با روش‌هایی مختلف و از جنبه‌هایی متفاوت مورد بررسی قرار داد، اما از آنجایی که جزئی‌ترین بخش این نوع نمودار، کندل‌ها هستند، بررسی ظاهر هر کندل و موقعیت آن روی نمودار از اهمیت ویژه‌ای برای تحلیلگران برخوردار است. به همین خاطر، فعالان بازارهای مالی مدت‌هاست اشکال خاص و معناداری را که کندل‌ها روی نمودارها تشکیل می‌دهند، شناسایی و نام‌گذاری کرده‌اند. یکی از این اشکال معنادار الگوی چکش است که در این مطلب با آن بیشتر آشنا خواهیم شد.

در ادامه ضمن آموزش الگوی چکش، انواع آن را معرفی کرده و به شما یاد می‌دهیم چگونه از این الگوی کندل استیک در بازارهای نزولی یا صعودی، به‌شکل درست در معاملات خود استفاده کنید و اگر زمانی این کندل را روی نمودار ارزهای دیجیتال موجود در واچ لیست خود دیدید، باید به چه نکاتی توجه کنید.

الگوی چکش (Hammer) چیست؟

همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، کندل‌ها از دو جزء اصلی، یعنی بدنه و سایه تشکیل می‌شوند. بدنه هر کندل فارغ از صعودی (سبزرنگ) یا نزولی‌بودن (قرمزرنگ) آن، قیمت شروع یا بازشدن (Open) و قیمت پایان یا بسته‌شدن (Close) کندل را نشان می‌دهد. در کندل‌های صعودی یا سبزرنگ، قیمت بازشدن پایین و قیمت بسته‌شدن بالای کندل قرار می‌گیرد. در کندل‌های نزولی و قرمزرنگ نیز این ترتیب معکوس است. سایه‌ها نیز بالاترین و پایین‌ترین قیمت معامله‌شده در بازه زمانی مربوط به هر کندل را نشان می‌دهند.

کندل‌ها می‌توانند بسته به نوسان قیمت در بازه‌زمانی مربوط به خود، اشکال متفاوتی داشته باشند. این اشکال قابل‌تفسیر هستند و با نگاه‌کردن به آنها می‌توان گفت خریداران و فروشندگان در بازار چه وضعیتی دارند و روند پیش روی قیمت را تا حدی پیش‌بینی کرد.

الگوی کندل چکش در تحلیل تکنیکال یکی از همین اشکال قابل‌تفسیر است و همان‌طور که از نامش پیداست، یک الگوی تک‌کندلی، بازگشتی و صعودی است. یعنی در پایان روندهای نزولی ظاهر شده و روند بازار را به صعودی تغییر می‌دهد. الگوی چکش انواع مختلفی دارد و نسخه‌های نزولی آن نیز با نام‌هایی دیگر شناخته می‌شوند.

کندل چکش چه شکلی است؟

این الگو همان‌طور که از نامش پیداست، ظاهری شبیه به یک چکش دارد. یعنی سایه پایینی آن بلند است، بدنه کوتاهی دارد و سایه بالایی آن بسیار کوتاه است، یا اینکه اصلاً سایه بالایی وجود ندارد.

طول سایه بلند پایینی باید حداقل دو برابر بدنه اصلی کندل باشد. رنگ کندل اهمیت ندارد، اما به‌طور کلی، کندل چکش سبز سیگنال قوی‌تری در نظر گرفته می‌شود؛ چرا که در کندل‌های سبزرنگ، همان‌طور که ابتدا گفته شد، قیمت بسته‌شدن، بالای کندل قرار می‌گیرد. این یعنی بخشی از معامله‌گران موفق شده‌اند بعد از یک روند نزولی، با خریدهای خود در کف، قیمت را به بالای سطح بازشدن کندل بازگردانده‌اند.

انواع کندل چکش

کندل چکش معکوس (Inverted Hammer)

چکش معکوس نیز یک الگوی کندل استیک بازگشتی و صعودی است. در پایان روندهای نزولی ظاهر می‌شود و روند بازار را به صعودی تغییر می‌دهد. مانند الگوی چکش معمولی، رنگ کندل چکش معکوس اهمیتی ندارد، اما به‌طور کلی چکش سبز سیگنال قوی‌تری در نظر گرفته می‌شود. چکش معکوس از نظر ظاهری دقیقاً نسخه وارونه چکش معمولی است و در آن سایه بالایی بلند و طول آن حداقل دو برابر بدنه است. سایه پایینی نیز بسیار کوتاه بوده یا اصلاً سایه پایینی وجود ندارد.

کندل مرد دارآویز (Hanging Man) یا چکش نزولی

همان‌طور که متوجه شدید، کندل‌های چکش و چکش معکوس، هر دو الگوهایی صعودی هستند و بعد از روند نزولی شکل می‌گیرند؛ اما این دو الگو نسخه‌های نزولی نیز دارند که با نام‌هایی دیگر شناخته می‌شوند. الگوی مرد دارآویز در واقع نسخه نزولی الگوی چکش معمولی است. این کندل از نظر ظاهری دقیقاً مثل الگوی چکش تعریف می‌شود و تنها تفاوت آن با کندل چکش ساده این است که بعد از روند صعودی ظاهر شده و روند بازار را به نزولی تغییر می‌دهد. رنگ الگوی مرد دارآویز مهم نیست، اما طبق توضیحات قبلی، کندل قرمز مرد دارآویز سیگنال نزولی قوی‌تری در نظر گرفته می‌شود.

کندل ستاره ثاقب (Shooting Star) یا چکش معکوس نزولی

 کندل چکش معکوس نیز مانند چکش معمولی یک نسخه نزولی دارد که با نام الگوی ستاره ثاقب شناخته می‌شود. ظاهر این الگوی نیز مثل چکش وارونه است، با این تفاوت که بعد از روند‌های صعودی ظاهر شده و روند بازار را به نزولی تغییر می‌دهد. رنگ الگوی ستاره ثاقب مهم نیست، اما کندل قرمز ستاره ثاقب، سیگنال نزولی قوی‌تری به حساب می‌آید.

تفاوت کندل چکش و کندل دوجی (Doji)

ممکن است برخی از معامله‌گران نسخه‌هایی از الگوی کندل استیک دوجی را با چکش یا چکش معکوس اشتباه بگیرند. دوجی سنجاقک (Dragonfly Doji) و دوجی سنگ قبر (Gravestone Doji) از نظر ظاهر شبیه به چکش و چکش معکوس هستند، با این فرق که طول بدنه کندل در الگوهای دوجی بسیار کم است و قیمت بسته‌شدن و بازشدن کندل تقریباً در یک سطح است.

چگونه از کندل چکش در معاملات استفاده کنیم؟

حالا که با الگوی چکش، چکش معکوس و نسخه‌های نزولی این دو الگو، یعنی کندل مرد دارآویز و ستاره ثاقب آشنا شدید، بهتر است نکاتی درباره میزان اعتبار این الگوی کندل استیک بدانید و نحوه استفاده از کندل چکش در معاملات را یاد بگیرید تا در صورت مشاهده چنین کندل‌هایی روی نمودار قیمت بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال، بتوانید شرایط بازار را تحلیل کنید.

اعتبار الگوی چکش چقدر است؟

مجموعه پترنز ویزارد (PatternsWizard) که به شکل تخصصی درباره الگوهای تکنیکال تحقیق می‌کند، ۴٬۱۲۰ بازار مالی مختلف را طی ۵۹ سال گذشته تجزیه و تحلیل کرده است. نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد الگوی چکش ۱۷۳٬۱۹۸ مرتبه طی این بازه‌زمانی روی نمودار ظاهر شده است. این یعنی در بازارهای مالی به‌طور متوسط هر ۹۰ کندل یک بار، یک کندل چکش شکل می‌گیرد؛ پس کندل چکش الگویی نسبتاً پرتکرار به حساب می‌آید. این تحقیقات همچنین نشان می‌دهد الگوی چکش تقریباً در ۶۰درصد مواقع درست عمل می‌کند. بنابراین، باید گفت استفاده از استراتژی‌های معاملاتی ارز دیجیتال که در آن تنها به کندل چکش تکیه شده است، توصیه نمی‌شود. با وجود این، همچنان می‌توان از الگوی چکش ضمن توجه به سطوح حمایت و مقاومت معتبر در بازار و در کنار چند اندیکاتور که در ابزار تریدیدنگ ویو (Trading View) هم به‌سادگی در دسترس هستند، استفاده کرد.

دریافت تأیید برای الگوی چکش چگونه است؟

همان‌طور که گفته شد، کندل چکش از نظر آماری چندان قابل اعتماد نیست. بنابراین، باید حتماً بعد از دریافت تأیید الگو تصمیم‌گیری کنید. دریافت تأیید برای کندل چکش معمولی به این صورت است که کندل بعدی باید بالاتر از قیمت بسته‌شدن کندل چکش بسته شود. هر چقدر هم که طول این کندل صعودی بیشتر باشد، ایده‌آل‌تر است. معامله‌گران بعد از دریافت این تأیید می‌توانند وارد موقعیت لانگ (خرید) شده یا از موقعیت شورت (فروش) خود خارج شوند. البته این تنها یک روش برای دریافت تأیید از بازار بعد از شکل‌گیری الگوی چکش بود و مواردی مثل افزایش حجم معاملات هم‌زمان با شکل‌گیری الگو، نزدیک‌بودن کندل چکش به سطوح حمایتی و همین طور تداوم روند صعودی در کندل‌های بعدی هم حائز اهمیت است. ضمن اینکه  طبق یک قاعده کلی، هرچه تعداد تأییدهای دریافتی شما از بازار بیشتر باشد، معامله مطمئن‌تری را تجربه خواهید کرد.

مشابه این شرایط برای تأیید سایر مدل‌های کندل چکش، یعنی چکش معکوس، مرد دارآویز و ستاره ثاقب نیز برقرار است و پیگیری روند مورد انتظار (صعودی یا نزولی) بعد از هر الگو در کندل‌های بعدی، می‌تواند در کنار سایر عوامل، تأییدی برای موفقیت الگوی چکش موردنظر باشد.

تنظیم حد سود و ضرر برای الگوی چکش چگونه است؟

برای کسانی که قصد خرید ارز دیجیتال یا یک دارایی پس از دریافت تأیید الگوی چکش ساده روی نمودار را دارند، حد ضرر (Stop-Loss) می‌تواند ضمن توجه به سایر حمایت‌های موجود در بازار و بسته به ریسک‌پذیری معامله‌گر، جایی پایین‌تر از سایه پایینی کندل چکش قرار داده شود. حد سود (Take-Profit) نیز باید با توجه به مقاومت‌هایی که در بازار وجود دارد مشخص شود و تا حد زیادی به ریسک‌پذیری هر معامله‌گر بستگی دارد.

نمونه‌هایی از الگوی چکش روی نمودار

تصویر زیر شکل‌گیری الگوی چکش ساده روی نمودار را نشان می‌دهد. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، قیمت ابتدا روندی نزولی داشته است. در ادامه الگوی چکش قرمزرنگ در نزدیکی یک حمایت قیمتی شکل گرفته است. الگوی چکش در مثال زیر ویژگی‌های کندل چکشی که دنبال آن هستیم را به خوبی نمایندگی می‌کند و سایه پایینی به‌اندازه کافی بلند و سایه بالایی بسیار کوچک است.

در ادامه نیز تأیید این الگو با شکل‌گیری یک کندل صعودی بلند را مشاهده می‌کنید. تأیید الگو نیز در شرایطی ایده‌آل شکل گرفته است و کندل سبزرنگ ضمن اینکه بالاتر از قیمت بسته‌شدن کندل چکش بسته شده است، ارتفاع زیادی دارد. در ادامه نیز روند بازار برای مدتی قابل‌توجه صعودی بوده است.

در تصویر زیر، نمونه یک الگوی چکش معکوس را می‌بینید. ارتفاع سایه بالای قابل‌قبول و حداقل دو برابر بدنه است. روند قیمت قبل از الگوی نزولی و بعد از آن تا مدت‌ها صعودی بوده است. ضمن اینکه کندل تأییدی سبزرنگ نیز با ارتفاع زیاد و راضی‌کننده، بعد از چکش معکوس دیده می‌شود.

شکل زیر، برخلاف دو نمودار بالا، تأثیر نزولی الگوی مرد دارآویز را به تصویر می‌کشد. همان‌طور که پیداست، روند بازار ابتدا برای مدتی زیاد نزولی بوده است. کندل مرد دارآویز در نزدیکی اوج‌های اخیر قیمت شکل گرفته و سپس کندل قرمز بزرگی روی نمودار ظاهر شده است. در ادامه هم روند برای مدتی نزولی بوده و قیمت کف‌های پایین‌تری را تجربه کرده است.

مثال آخر، جهت آشنایی با الگوی کندل استیک ستاره ثاقب آورده شده است. در این تصویر دیده می‌شود که الگوی ستاره ثاقب با سایه بالای بلند و قابل‌قبول بعد از یک روند صعودی شکل گرفته است. در این مثال، ستاره ثاقب سایه پایینی ندارد. در ادامه کندل قرمز بلند، الگوی ستاره ثاقب را تأیید کرده و روند برای مدتی طولانی نزولی بوده است.

فقط این نکته را به یاد داشته باشید که کندل چکش و انواع آن قرار نیست همیشه درست عمل کنند و در موارد متعددی دیده شده است که این کندل‌ها به‌دلایل مختلف ناموفق ظاهر می‌شوند. ضمن اینکه ممکن است نوعی تله گاوی در بازار شکل گرفته باشد و بعد از افزایش جزئی و کوتاه‌مدت قیمت (یا کاهش آن در الگوهای نزولی)، روند بازار دوباره معکوس شود.

جمع‌بندی

الگوهای کندل استیک می‌توانند دید معامله‌گران را نسبت به بازار و مسیر پیش‌روی قیمت روشن‌تر کنند و امکان استفاده از فرصت‌های معاملاتی ویژه را در اختیار افراد قرار دهند. با این حال، بهتر است در کنار الگوهای نموداری مثل الگوی چکش یا چکش معکوس، از دیگر ابزارهای تحلیل بازار و اندیکاتورها جهت اطمینان بیشتر در معاملات خود استفاده کنید.

کندل چکش یک الگوی شناخته‌شده و پرکاربرد است، اما از آنجایی که ممکن است برخی مواقع درست عمل نکند و تضمینی برای موفقیت آن وجود ندارد، بهتر است در کنار سایر ابزارهای تحلیل بازار و ضمن توجه به سطوح حمایت و مقاومت معتبر روی نمودار مورد استفاده قرار گیرد.

تعیین حد ضرر مناسب، مانند نمونه‌ای که در این مطلب به آن اشاره کردیم، به شما کمک خواهد کرد تا ریسک معاملات‌ خود را تا حد زیادی کاهش دهید. مشخص‌کردن حد سود با توجه به مقاومت‌های پیش‌روی قیمت و شرایط بازار نیز، به معامله‌گران کمک می‌کند از رفتارهای احساسی پرهیز کرده و در زمان مناسب از بازار خارج شوند.